Cevap: E

🧊 Senaryo: Uzun süre soğuk ortamda kalma durumu

Soğuk ortamda: Kan damarları büzülür (vazokonstriksiyon) → kan basıncı artar Böbreğe gelen kan miktarı ve basınç artışı, süzülmeyi (filtrasyonu) etkiler Antidiüretik hormon (ADH) salgısı da artar → su geri emilimi artar

Ancak bu soru özelinde süzülme ve tüplerin işleyişi üzerine odaklanıyoruz.

🔍 İfadeleri tek tek değerlendirelim:

I. Glomerulus kılcallarından Bowman kapsülüne geçen madde miktarı artar. ✅ Doğru Soğuk ortamda damarlar büzülür → kan basıncı artar Bu da glomerulustaki süzülme hızını (filtrasyon basıncını) artırır Daha fazla sıvı Bowman kapsülüne geçer ✔️ Bu ifade doğrudur.

II. Glomerulus kılcallarında iki atardamar arasında protein osmotik basıncı değişmez. ✅ Doğru Getirici ve götürücü damarlar ikisi de atardamar olduğu için Proteinler glomerulus filtresinden geçemez, kanda kalır Bu nedenle protein kaynaklı osmotik basınç sabit kalır ✔️ Bu ifade de doğrudur.

III. Birim zamanda proksimal tüpten geçen süzüntü miktarı artar. ✅ Doğru Glomerulus’tan daha fazla sıvı süzüldüğü için Bu süzüntü proksimal tüpten daha fazla miktarda geçer ✔️ Bu da doğrudur.

Cevap: A

📌 Görseldeki yapılar:

A: Bowman kapsülü + glomerulus (yani süzülme bölgesi)

B: Proksimal tüp → Henle kulpu (süzüntü ilerler)

C: Peritübüler kılcallar (geri emilim ve salgı işlemlerinin gerçekleştiği damarlar)

❓ Soru: Verilen ifadelerden hangileri yanlıştır? Doğru olmayan (yanlış olan) ifadeleri arıyoruz.

🔍 I. A'ya doğru madde geçişinde pasif taşıma ve aktif taşıma etkilidir. ❌ Yanlış A’ya (Bowman kapsülüne) madde geçişi yalnızca pasif taşıma (filtrasyon) ile olur. Bu geçişte kan basıncı etkili olup aktif taşıma olmaz. Glomerulus filtresi basınca dayalı çalışır → bu ifade yanlıştır. ✔️ Bu madde yanlış → Doğru cevaba dahil edilir.

✅ II. A’da bulunup C’de bulunmayan maddeler geri emilimle kana geçmiştir. ✔️ Doğru A bölgesinde süzülen maddelerden bazıları (örneğin glikoz, su, aminoasit) → B bölgesinden geri emilerek C’ye yani kana geçer. Eğer A’da olan bir madde C’de yoksa, büyük ihtimalle geri emilmiştir. ✔️ Bu ifade doğrudur.

✅ III. B ve C bölgelerinde bulunan bazı maddeler A bölgesine geçen sıvıda bulunmayabilir. ✔️ Doğru A bölgesinde protein, alyuvar gibi büyük yapılar bulunmaz (süzülmez). Ama C (kılcallar) ve B (tüpler) bölgelerinde bunlar vardır. Ayrıca B bölgesine dışarıdan salgılanan bazı iyonlar A’ya hiç girmemiş olabilir. ✔️ Bu ifade doğrudur.

Cevap: D

🔍 İfadeleri Tek Tek İnceleyelim:

I. Nefron kılcallarından proksimal tüpe doğru hidrojen salgılanması ✅ Doğru Aktif taşıma ile H⁺ iyonları, proksimal tüpe salgılanır (sekresyon). Bu işlem, kanın pH’ını dengeleme görevinde yer alır. ✔️ Bu olay gerçekleşir.

II. Henle kulpunun çıkan kolunda süzüntünün derişiminin azaltılması ✅ Doğru Çıkan kol suya geçirgen değildir, fakat Na⁺ ve Cl⁻ iyonları geri emilir. Süzüntüden tuzlar uzaklaştırılır ama su kalır → yoğunluk azalır. ✔️ Bu olay gerçekleşir.

III. İdrar toplama kanalında ürenin bir kısmının nefron kılcallarına geçmesi ✅ Doğru ADH etkisiyle idrar toplama kanalındaki ürenin bir kısmı geri emilir. Bu olay, medulladaki osmotik basıncın korunmasına yardım eder (ürea resirkülasyonu). ✔️ Bu olay da gerçekleşir.

IV. Proksimal tüpte glikoz ve aminoasitlerin bir bölümünün nefron kılcallarına geçmesi ❌ Yanlış Doğrusu tam tersi: Glikoz ve aminoasitler nefron tüpünden kılcallara geri emilir. Burada "nefron kılcallarına geçmesi" ifadesi doğru görünse de, bir kısmı değil, tamamı emilir (sağlıklı bireyde). ✔️ Bu ifade yanıltıcıdır → glikoz ve aminoasitler süzüntüde kalmaz, tamamen geri alınır.

Cevap: B

Görselde insan böbreğinin temel işlev birimi olan nefronun yapısı verilmiş ve X ile gösterilen bölge Henle kulpu (özellikle inen ve çıkan kollar) olarak işaretlenmiş.

Şimdi, bu bölgeyle ilgili verilen ifadeleri tek tek değerlendirelim:

✅ I. İnen kolda ilerleyen süzüntünün osmotik derişimi artar. Doğru. İnen kol, suya geçirgendir, ancak sodyum ve diğer iyonlara geçirgen değildir. Bu nedenle süzüntü ilerlerken su çıkar, içerideki çözeltinin yoğunluğu yani osmotik basıncı artar.

✅ II. Çıkan kolda tuzların geri emilimi gerçekleşir. Doğru. Çıkan kol, suya geçirgen değildir, fakat sodyum (Na⁺) ve klor (Cl⁻) gibi iyonlar aktif olarak geri emilir. Bu süreç, böbreğin medulla (öz bölgesi) ile çevresinin hipertonik hale gelmesine yardımcı olur.

❌ III. ADH etkisi ile suyun geri emilimi çıkan kolda artırılır. Yanlış. ADH (antidiüretik hormon) etkisiyle su geri emilimi, distal tüp ve idrar toplama kanalı gibi bölgelerde gerçekleşir. Henle kulpunun çıkan kolu suya geçirgen değildir, bu nedenle ADH’nin burada bir etkisi yoktur.

Cevap: C

📌 Soru ne soruyor?

Sağlıklı bir insanda, boşaltım sistemi yapılarını veriyor. “Bu yapılarda bulunan sıvının yapısı birbirine en çok benzeyenler hangileridir?” diye soruyor.

🧪 Hemen maddeleri değerlendirelim:

I. Proksimal tüpün Henle kulpu ile bağlandığı bölge Buradaki sıvı, henüz tam idrar değildir. Geri emilim (glikoz, aminoasit, su vs.) büyük ölçüde bu bölgede gerçekleşir. Sıvının yapısı hâlâ değişmektedir. ❌ İdrara dönüşme sürecindedir, dolayısıyla yapısı idrara benzemez.

II. Bowman Kapsülü Burada bulunan sıvı, kan plazmasının süzülmüş hâlidir. Henüz hiç geri emilim veya salgılama gerçekleşmemiştir. Bu sıvıya süzüntü (filtrat) denir, idrardan çok kana benzer. ❌ İdrar değildir, yapısı oldukça farklıdır.

III. Üreter ✅ Buradan geçen sıvı artık oluşmuş idrardır. Artık geri emilim/salgılama işlemi tamamlanmıştır. ✔️ İdrar içeriği sabittir.

IV. Distal Tüp Bu bölgede hâlâ su ve iyonlar geri emilir, ayrıca K⁺ ve H⁺ gibi iyonlar salgılanır. Sıvının içeriği hâlâ değişmektedir. ❌ İdrar değildir, geçici bir sıvıdır.

V. Havuzcuk (Pelvis Renalis) ✅ İdrar toplama kanallarından gelen sıvı burada toplanır. Buradaki sıvı da tam anlamıyla idrardır. ✔️ Yapısı, üreterdeki idrarla aynıdır.

Cevap: B

🔬 Kreatinin Nedir?

Kreatinin, iskelet kaslarının faaliyetleri sırasında oluşan bir atık maddedir (özellikle kreatin fosfat yıkımı sonucu). Vücutta sürekli üretilir ve böbrekler yoluyla süzülerek idrarla dışarı atılır. Geri emilmez, bu yüzden vücuttan tamamen uzaklaştırılması gerekir.

🧪 Kreatininin İdrara Giden Yolculuğu:

Şimdi bu molekülün kaslardan çıkıp **üretere ulaşıncaya kadar geçtiği yapıları sırayla düşünelim:

1. Böbrek Atardamarı (I) Kreatinin kana karıştıktan sonra, böbreğe gelen getirici atardamarla glomerulusa ulaşır. ✔️ İlk durak bu.

2. Henle Kulpu (II) Glomerulustan Bowman kapsülüne süzülen kreatinin, → önce proksimal tüpten, sonra Henle kulpunun inen ve çıkan kollarından geçer. ✔️ Süzüntü içindeki ikinci durak.

3. Distal Tüp (IV) Henle kulpundan sonra süzüntü distal tüpe gelir. ✔️ Üçüncü durak.

4. İdrar Toplama Kanalı (III) Distal tüpten sonra süzüntü toplama kanalına geçer. ✔️ Dördüncü durak.

5. Havuzcuk (V) Toplama kanallarındaki sıvı (artık idrar), böbrek havuzcuğuna (pelvis renalis) aktarılır. ✔️ Son durak → ardından üreter → mesane → dış ortam.

Cevap: B

📌 Soru Ne Soruyor?

Glomerulus kılcalları ile vücut (sistemik) kılcallarının farklarını soruyor. Hangileri vücut kılcallarından farklı DEĞİLDİR yani benzerdir?

🔍 Maddeleri Tek Tek Değerlendirelim:

I. Kan basıncı ✅ Farklıdır Glomerulus kılcallarında kan basıncı çok yüksektir (~70 mmHg). Bu sayede filtrasyon (süzülme) gerçekleşir. Oysa sistemik kılcallarda bu basınç daha düşüktür (~30 mmHg). → Farklıdır.

II. Madde geçişi yönleri ✅ Farklıdır Vücut kılcallarında: → Genellikle iki yönlü geçiş vardır (besin → hücre, atık ← hücre). Glomerulus kılcallarında: → Geçiş tek yönlüdür → sadece kan → kapsül yönünde süzme olur. → Farklıdır.

III. Her iki ucun bağlı olduğu damar çeşitleri ✅ Farklıdır Vücut kılcalları: Atardamar → kılcal damar → toplardamar Glomerulus kılcalları: Getirici atardamar → kılcal damar → götürücü atardamar → Bu özellik glomerulus'a özgüdür. → Farklıdır.

IV. Kanın protein osmotik basıncı ❌ Farklı değildir (Benzerdir) Her iki sistemde de kan proteinleri (özellikle albümin) suyun damarda tutulmasında rol oynar. Plazma proteinleri glomerulus filtresinden geçemez → kanda kalır → osmotik basınç oluşturur. Sistemik kılcallarda da aynı mekanizma işler. → Bu özellik benzerdir.

Cevap: A

🔍 Maddeleri tek tek inceleyelim:

I. Kreatin ✅ Bulunur Kas metabolizmasının atığıdır. Glomerulustan süzülür, geri emilmez, idrara geçer. İdrar içinde bulunması normaldir.

II. Aminoasit ❌ Bulunmaz Glomerulustan süzülür ama proksimal tübülde tamamı geri emilir. Vücut için hayati öneme sahiptir, bu yüzden idrarla atılmaz (ancak hastalık durumlarında olabilir). Sağlıklı bireyde idrar toplama kanalına ulaşmaz.

III. NaCl (Sodyum klorür) ✅ Bulunabilir Sodyumun büyük bölümü geri emilir ama az miktarda süzüntüde kalabilir. Homeostatik dengeye göre değişebilir. İdrar toplama kanalında az da olsa bulunabilir.

IV. K⁺ (Potasyum) ✅ Bulunabilir Potasyum, özellikle distal tüpte aktif olarak salgılanır (sekresyon). Fazlası idrarla atılır, bu nedenle süzüntüde bulunur.

Cevap: D

🔬 Ön Bilgi: İdrar Oluşumu ve Hormonların Rolü

İdrar oluşumunda bazı hormonlar özellikle geri emilim ve salgı süreçlerini etkiler. En önemlileri:

• ADH (antidiüretik hormon) → Su geri emilimini artırır

• Aldosteron → Na⁺ tutulmasını, K⁺ atılmasını sağlar

• Tiroksin → Metabolizmayı hızlandırır, dolaylı olarak kan basıncını artırır

🔍 Şimdi ifadeleri tek tek inceleyelim:

I. ADH salgısı kanın osmotik derişimi arttığında sadece distal tüpte H₂O geri emilimini artırarak kanın osmotik derişimini azaltır.

❌ Yanlış

• ADH sadece distal tüpte değil, aynı zamanda toplama kanalında da etkilidir.

• ADH suyun geri emilimini artırır, böylece kanın osmotik basıncı düşer (doğru),
  ama etki alanı sadece distal tüp değildir.

• Bu ifade eksik ve yanıltıcıdır, bu nedenle doğru kabul edilmez.

II. Aldosteron distal tüpte sodyum geri emilimini artırırken K⁺'nın idrarla atılmasını uyarır.

✅ Doğru

• Aldosteron, böbreklerin distal tüp ve toplama kanallarında etkilidir.

• Na⁺ geri emilimini artırır, suyu da peşinden çeker.

• Aynı zamanda K⁺'nın aktif salgısını artırır → idrarla atılımı artar.

III. Tiroksin hormonu kan basıncını artırdığından idrar oluşumunu hızlandırır.

✅ Doğru

• Tiroksin, bazal metabolizma hızını artırır → hücresel faaliyet artar.

• Bu da kan basıncının artmasına neden olur.

• Kan basıncı arttıkça glomerular filtrasyon hızı artar → idrar oluşumu hızlanır.

Cevap: A

- Ürenin, I, III ve IV nolu kanallardan geri emilimi yapılmaz.

- Üre, idrar toplama kanalında kana %50 oranında geri emilir.