9.Sınıf Üç Üst Âlem (Domain) Sistemi Konusuna Ait Çalışma Soruları
Soru 1. 6283
Yukarıda, farklı canlı gruplarını temsil eden görseller verilmiştir:
Bu canlılar arasında üretici olabilenler, aktif hareket edebilenler, eşeysiz üreyebilenler, prokaryot yapılı olanlar ve tek hücreli olanlar gibi farklı özelliklere sahip olanlar bulunmaktadır. Canlıların bu özelliklere göre sınıflandırılması biyolojide önemli bir yere sahiptir. Yukarıdaki görsellerde yer alan canlılar ile ilgili aşağıdaki ifadeleri inceleyiniz.
I. Üretici olabilenler öglena (2), yeşil bitki (4) ve bazı bakterilerdir (5). Öglena hem ototrof hem heterotrof beslenebilir, yeşil bitkiler fotosentez yapabilir, bazı bakteriler ise kemosentez veya fotosentez yoluyla üretici olabilir.
II. Aktif hareket edebilenler arasında öglena (2), deniz yıldızı (3) ve bazı bakteriler (5) bulunur. Öglena kamçı, bakteriler kamçı veya farklı hareket mekanizmaları, deniz yıldızı ise su basıncı sistemi ile hareket eder.
III. Eşeysiz üreme şapkalı mantarlarda (sporlarla), öglena (bölünme ile), deniz yıldızı (rejenerasyon ile), yeşil bitkilerde (vejetatif üreme ile) ve bakterilerde (ikili bölünme ile) görülür.
IV. Prokaryot yapılı olanlar öglena (2) ve bakteri (5) grubudur.
V. Tek hücreli canlılar öglena (2) ve bakterilerdir (5).
Bu ifadelerden hangisi yanlıştır? Açıklayarak belirtiniz.
Cevap İçin Tıklayınız...
1. ifade doğrudur: Üretici olabilenler öglena (2), yeşil bitki (4) ve bazı bakterilerdir (5). Öglena hem ototrof hem heterotrof beslenebilir, yeşil bitkiler fotosentez yapabilir, bazı bakteriler ise kemosentez veya fotosentez yoluyla üretici olabilir.
2. ifade doğrudur: Aktif hareket edebilenler arasında öglena (2), deniz yıldızı (3) ve bazı bakteriler (5) bulunur. Öglena kamçı, bakteriler kamçı veya farklı hareket mekanizmaları, deniz yıldızı ise su basıncı sistemi ile hareket eder.
3. ifade doğrudur: Eşeysiz üreme şapkalı mantarlarda (sporlarla), öglena (bölünme ile), deniz yıldızı (rejenerasyon ile), yeşil bitkilerde (vejetatif üreme ile) ve bakterilerde (ikili bölünme ile) görülür.
4. ifade yanlıştır: Prokaryot yapılı olanlar sadece bakteri (5) grubudur. Öglena ise ökaryot bir canlıdır.
5. ifade doğrudur: Tek hücreli canlılar öglena (2) ve bakterilerdir (5).
Soru 2. 6503
Bir dönüm arazide yaşayan yaklaşık 25.000 solucanın toplam ağırlığı 100 kilogram civarındadır ve bu solucanlar her gün 150 kilogram taze biyokütle yerler. Organik atıkları sindirerek doğaya geri kazandıran bu solucanlar, bu süreçte solucan gübresi üretir. Elde edilen solucan gübresi, bahçelerde ve saksı çiçeklerinde doğal gübre olarak kullanılır. Ayrıca bir toprak solucanı, aktif olduğu dönemde kendi vücut ağırlığının 1,5 katı kadar toprağı karıştırabilir.
Bu parçadan, solucanların ekolojik görevlerinden hangilerine ulaşılabilir? Açıklayınız.
(MEB 1.Dönem 2.Ortak Yazılı Örnek Sorusu)
Cevap İçin Tıklayınız...
Solucanlar; aktif oldukları dönemde kendi vücut ağırlığının 1,5 katı kadar toprağı karıştırabilirler.
Bu davranış toprağın havalanmasını ve yapısının iyileştirilmesini sağlar.
Böylece suyun ve hava oksijeninin toprakta daha verimli bir şekilde hareket etmesine olanak tanır.
Solucanlar büyük miktarda organik maddeyi yerken toprağa solucan gübresi bırakırlar.
Bu gübre toprağın besin içeriğini arttırır. Toprak yapısını iyileştirir ve bitkilerin daha sağlıklı büyümesini destekler.
Soru 3. 5975
Omurgalı bir hayvanın genel özelliklerini anlatan bilimsel bir dergide geçen bazı ifadeler şu şekildedir:
Sırtları siyah veya gri, karın kısımları beyaz ince ve pulsu tüylerle örtülü olan bu canlılar vücut ısılarını ayarlayan otomatik bir mekanizmaya sahip olduğundan vücut ısısı çevre sıcaklığına göre değişmez. Üremelerinde ise dişi tek bir döllenmiş yumurta bırakır ve erkek, karın bölgesindeki kıvrımları ile yumurtayı örterek onu korur.
Bu omurgalı hayvanın sınıfını ve verilen özellikler dışında bu sınıfa ait üç özelliği yazınız.
(MEB 1.Dönem 2.Ortak Yazılı Örnek Sorusu)
Cevap İçin Tıklayınız...
Verilen özelliklerden yola çıkılarak omurgalı hayvanın sınıfı kuştur.
Örnek cevaplar; Akciğer solunumu yapar. Hava keseleri bulunur. İç döllenme dış gelişme görülür.
Soru 4. 6494
Aşağıda bazı canlıların görselleri numaralandırılarak verilmiştir.
Numaralı canlıların ait olduğu domainlerini ve âlemlerini yazarak bu canlıların beslenme biçimlerini açıklayınız.
(MEB 1.Dönem 2.Ortak Yazılı Örnek Sorusu)
Cevap İçin Tıklayınız...
1 Numaralı canlının domaini ökaryot, alemi ise protistadır. Heterotrof olan paramesyum canlısı dışarıdan temin ettikleri organik maddelerle beslenir.
2 Numaralı canlının domaini ökaryot, alemi ise bitkidir. Güneş ışığını kullanarak fotosentez yoluyla kendi besinlerini üretebilen bir canlıdır.
3 numaralı canlının domaini ökaryot, alemi ise mantardır. Heterotrof olan mantarlar çoğunlukla dış ortama salgıladıkları enzimleriyle organik atıkları daha küçük birimlere ayrıştırır ve açığa çıkan sindirilmiş besinleri alarak beslenir.
4 numaralı canlının domaini ve alemi bakteridir. Bakteriler ototrof yani kendi besinlerini üretebilir veya heterotrof olarak dışarıdan temin ettikleri organik maddelerle beslenebilir.
Soru 5. 6750
Ali, biyoloji dersinde "Üç Üst Alem Sistemi"ni öğrendikten sonra, bakterilerin ve arkelerin her ikisinin de prokaryot hücre yapısına sahip olduğunu fark eder. Ali, bakteriler ile ökaryotların yapısal olarak farklı olduklarını anlamış olsa da, bu sistemde neden ökaryotların ayrı bir üst âlemde yer aldığını anlamak istemektedir.
Ökaryotlar neden bakteriler ve arkelerden farklı bir üst âlemde sınıflandırılır? Ökaryotların hücresel yapısı, onları diğer prokaryotlardan nasıl ayırır?
Cevap İçin Tıklayınız...
Ökaryotlar, çekirdek ve zarlı organellere sahip oldukları için bakteriler ve arkelerden farklı bir üst âlemde sınıflandırılır.
Ökaryot hücrelerinde mitokondri, kloroplast gibi zarlı organeller bulunur ve genetik materyalleri bir çekirdek zarının içinde yer alır.
Buna karşılık bakteriler ve arkeler çekirdeğe sahip değildir ve genetik materyalleri sitoplazma içinde serbest bulunur.
Bu yapısal farklılıklar, ökaryotları ayrı bir üst âlemde sınıflandırılmasını sağlar.
Soru 6. 6607
Zeynep, bitkiler ve hayvanlar hakkında bilgi sahibi ancak Protista ve Mantarlar âlemi hakkında daha az bilgiye sahip. Bu iki âlemin özellikleri konusunda öğrendiklerini arkadaşlarına açıklarken, protistler ve mantarların hangi özellikler nedeniyle ayrı âlemler olarak kabul edildiğini merak eder.
Protista ve Mantarlar âlemleri neden farklı olarak sınıflandırılır? Protistler ve mantarlar arasındaki temel farklılıkları açıklayınız.
Cevap İçin Tıklayınız...
Protistler genellikle tek hücreli organizmalar olup çeşitli beslenme ve hareket şekillerine sahipken, mantarlar çoğunlukla çok hücrelidir ve hücre duvarlarında kitin bulunur.
Mantarlar, heterotrofik organizmalardır ve besinlerini dışarıdan sindirerek alırlar; protistler ise fotosentez, besin emilimi veya fagositoz gibi çeşitli beslenme yollarına sahiptir.
Bu özellikler protistler ve mantarların farklı âlemler olarak sınıflandırılmasını sağlar.
Soru 7. 6799
Ahmet, biyoloji dersinde "Üç Üst Alem Sistemi" hakkında öğrendiği bilgileri arkadaşlarına anlatmaya çalışıyor. Ancak, bakteriler ve arkelerin neden farklı üst âlemlerde yer aldığını açıklamakta zorlanıyor. Bu ayrımın neden yapıldığını daha iyi anlamak için öğretmeninden yardım istiyor.
Bakteriler ve arkeler, başlangıçta aynı grupta sınıflandırılmışken, günümüzde neden farklı üst âlemlerde yer alırlar? Bu iki grubun ayrılmasının önemi nedir?
Cevap İçin Tıklayınız...
Bakteriler ve arkeler, hücre duvarı yapıları, hücre zarı bileşenleri ve genetik özellikleri gibi farklılıkları nedeniyle ayrı üst âlemlerde sınıflandırılmıştır. Örneğin, arkelerin hücre duvarında peptidoglikan bulunmaz, ancak bakterilerde bulunur. Ayrıca, arkeler ekstrem koşullarda yaşamaya adapte olmuşken, bakteriler daha geniş yaşam alanlarında bulunur. Bu ayrım, mikroorganizmaların çeşitliliğini daha iyi anlamak ve sınıflandırmak için önemlidir.
Soru 8. 6466
Hücrelerin yapısında DNA ve RNA gibi genetik materyaller bulunur. Prokaryot hücrelerde bu genetik materyal, sitoplazmada serbestçe yer alır ve DNA’ları halkasal yapıdadır. Ökaryot hücrelerde ise DNA çekirdekte bulunur ve histon proteinlerle çevrilidir.
Prokaryot hücrelerin DNA’sı hakkında iki ayırt edici özellik belirtiniz.
Cevap İçin Tıklayınız...
► Prokaryot hücrelerin DNA’sı sitoplazmada serbestçe bulunur, çekirdek zarına sahip değildir. ► DNA’sı halkasal yapıya sahiptir; bakterilerde histon protein kılıf bulunmaz, ancak arkelerde DNA histon protein ile çevrilidir.