9.Sınıf Suyun Yapısı ve Önemi Konusuna Ait Çalışma Soruları
Soru 1. 1279
Su, en önemli inorganik moleküllerden biridir ve birçok biyolojik sürecin gerçekleşmesi için gereklidir. Yaşamın temel yapı taşlarından biri olan su, sahip olduğu özel özellikler sayesinde canlılık için vazgeçilmez bir bileşen hâline gelir. Vücutta metabolik atıkların uzaklaştırılmasında ve besin maddelerinin taşınmasında önemli rol oynar.
Canlılarda metabolik atıkların su yardımıyla vücuttan uzaklaştırılması suyun hangi özelliği ile açıklanabilir?
Cevap İçin Tıklayınız...
Metabolik atıkların vücuttan uzaklaştırılabilmesi, suyun “iyi bir çözücü” özelliğiyle açıklanır.
Su, birçok iyonik ve polar maddeyi çözer.
Atık ürünler (üre, tuz, amonyak vb.) suda çözünerek kan ve diğer vücut sıvılarıyla taşınır.
Böbrekler aracılığıyla idrar hâlinde vücuttan uzaklaştırılır.
✅ Sonuç: Canlılarda metabolik atıkların su yardımıyla atılabilmesi, suyun çözücü özelliği sayesinde gerçekleşir. 👉 Yani “su = yaşamın evrensel çözücüsü”dür.
Soru 2. 1073
Biyoloji öğretmeni, suyun canlılar için önemini kavratmak amacıyla okul yakınındaki göle gezi düzenleyerek öğrencilerinden gözlem yapmalarını ister. Çeşitli böceklerin su yüzeyinde batmadan durabilmesi ve yürüyebilmesi öğrencilerin dikkatini çeker. Öğretmen, öğrencilerinden soğuk havalarda su yüzeyinin buzla kaplanmasına rağmen balıkların neden donmadığını düşünmelerini ister.
Bir öğrenci, gözlemlediği canlıların neden suya batmadığını ve göl yüzeyinin donmasından balıkların neden etkilenmediğini merak edip araştırır. Suyun özellikleri ve önemiyle ilgili çalışmaları inceler ve aşağıdaki bilgilere ulaşır:
* Bazı böcekler örneğin su örümceği, su yüzeyinde batmadan yürüyebilir.
* Su, moleküllerin birbirleriyle etkileşimi sonucu oluşan kuvvetin etkisiyle yüzeyinde görünmez bir film varmış gibi davranır.
* Su 4 ºC'de en yüksek yoğunluğa sahiptir.
* Düşük sıcaklıklarda katılaşan suyun yoğunluğu sıvı hâlden daha düşüktür.
Gözlem sürecini ve ulaşılan bilgileri göz önünde bulundurarak aşağıdaki soruları cevaplayınız.
1. Bazı böceklerin su yüzeyinde batmadan durabilmesi veya yürüyebilmesi suyun hangi özeligi ile ilgilidir? Açıklayınız.
2. Soğuk havalarda su yüzeyi buzla kaplanmasına rağmen su canlıları yaşamlarını sürdürebilmektedir. Bu durum suyun hangi özelliği ile açıklanabilir?
Cevap İçin Tıklayınız...
1. Böceklerin su yüzeyinde batmadan durabilmesi veya yürüyebilmesi suyun hangi özelliği ile ilgilidir?
Bu durum suyun yüzey gerilimi özelliğiyle ilgilidir.
Su molekülleri arasındaki kohezyon (moleküller arası çekim kuvveti) nedeniyle, suyun yüzeyi sanki ince bir zar (film tabakası) varmış gibi davranır.
Bu sayede bazı hafif böcekler (örneğin su örümceği, su çiyanı) su yüzeyine batmadan yürüyebilir.
👉 Cevap: Suyun yüzey gerilimi özelliği.
2. Soğuk havalarda su yüzeyi buzla kaplanmasına rağmen su canlıları yaşamlarını sürdürebilmektedir. Bu durum suyun hangi özelliği ile açıklanabilir?
Su 4 °C’de en yoğun hâline gelir.
Donduğunda ise yoğunluğu azalır ve buz, sıvı sudan daha az yoğun olduğu için yüzeyde kalır.
Böylece buz tabakası sadece üstte oluşur, alttaki su sıvı hâlde kalır.
Ayrıca buz tabakası yalıtkan görevi görerek alttaki canlıların yaşamını sürdürmesine yardımcı olur.
👉 Cevap: Suyun donduğunda yoğunluğunun azalması ve 4 °C’de en yüksek yoğunluğa ulaşması özelliği.
✅ Özet: 1. Böceklerin batmadan durabilmesi → Suyun yüzey gerilimi 2. Balıkların soğukta donmaması → Suyun yoğunluk özelliği (donan suyun yoğunluğunun azalması, bu nedenle buzun yüzeyde kalması)