11.Sınıf Sinir Sisteminin Yapı, Görev ve İşleyişi Konusuna Ait Çalışma Soruları
Soru 1. 6025
Biyoloji dersinde Selin, beynin farklı bölgelerinin görevlerini öğrenirken hipotalamusun işlevlerini tartıştıkları bir etkinliğe katılır. Öğretmen, hipotalamusun vücudun temel işlevlerini düzenleyen bir merkez olduğunu söyler ve öğrencilerden hipotalamusun görevlerine dair doğru ve yanlış ifadeleri belirlemelerini ister.
Selin ve arkadaşları, hipotalamusun görevleriyle ilgili aşağıdaki ifadeleri tartışmaktadır:
► Uyku ve uyanıklığı ayarlar.
► Kanın su dengesinin ayarlanmasında etkilidir.
► Heyecanı ve stres kontrolünü düzenler.
► İstemsiz olan yutma, öksürme ve hapşırma gibi refleksleri kontrol eder.
► Karbonhidrat mekanizmasını düzenler.
Öğrencilerden biri bu ifadelerden birinin yanlış olduğunu belirtir. Sizce hangi ifade yanlıştır? Açıklayınız.
Cevap İçin Tıklayınız...
Yanlış olan ifade: "İstemsiz olan yutma, öksürme ve hapşırma gibi refleksleri kontrol eder." Bu reflekslerin kontrolü hipotalamus tarafından değil, omurilik soğanı tarafından gerçekleştirilir. Hipotalamus ise uyku uyanıklık düzenlenmesi, su dengesi, stres ve heyecan kontrolü gibi işlevlerde önemli rol oynar.
Soru 2. 6000
Biyoloji dersinde öğretmen, beyindeki farklı bölgelerin işlevlerini ve zarar görmeleri durumunda ortaya çıkabilecek etkileri detaylı bir şekilde açıklar. Öğrenciler, beynin yapısını ve işlevlerini gösteren bir şekil üzerinde tartışır. Ayşe, beynin hangi bölümünün işitme ve görme merkezlerinden veri topladığı, kas ve eklem hareketlerini düzenlediği ve bu bölgenin zarar görmesi durumunda hangi sorunların ortaya çıkabileceğini merak eder.
Ayşe, beynin işitme ve görme merkezinden veri toplayan, eklem ve kas hareketlerinde etkili olan, zarar gördüğünde dengeli kas faaliyetlerinin gerçekleştirilemediği yapıyı şekil üzerinde gösterir. Bu yapı, şeklin numaralandırılmış bölümlerinden hangisinde yer alır? Açıklayınız.
Cevap İçin Tıklayınız...
Bu özellikleri taşıyan yapı, V numaralı kısım olan beyinciktir. Beyincik, işitme ve görme merkezlerinden gelen bilgileri işler, kas ve eklem hareketlerinin koordinasyonunu sağlar. Zarar gördüğünde denge kaybı ve koordinasyon bozuklukları ortaya çıkar.
Soru 3. 5627
Biyoloji dersinde öğretmen, omuriliğin yapısını detaylı bir şekilde anlatır ve öğrencilerden sinir yollarını anlamalarını sağlamak için bir soru sorar. Şekli dikkatle inceleyen öğrenciler, nöronların hangi görevlerde yer aldığını öğrenmeye çalışır. Öğretmen, "Motor nöronların görevini ve omurilikten çıkış yerlerini açıklayarak hangi nöronların motor nöron olarak görev yaptığını belirleyebilir misiniz?" diye sorar.
Omuriliğin enine kesitinde, şekilde harflerle gösterilen nöronlardan hangileri motor nöron olarak görev yapar? Açıklayınız.
Cevap İçin Tıklayınız...
R ve S motor nöronlardır. Motor nöronlar, ara nöron ile bağlantılı olan ve omuriliğin ön köklerinden çıkan nöronlardır. Şekilde R ve S nöronlarının bu özellikleri taşıdığı görüldüğü için motor nöron olarak görev yaparlar.
Soru 4. 5680
Biyoloji dersinde öğretmen, sinir sistemindeki nöronların görevlerini ve dağılımlarını anlatırken sınıfa bir soru yöneltir:
"Merkezi sinir sistemindeki nöronların büyük bir çoğunluğunu ara nöronlar oluşturur. Ayrıca merkezi sinir sistemine giren her duyu nöronuna karşılık yaklaşık 10 motor nöron ve 200.000 ara nöron bulunduğunu öğrenmiştik. Bu bilgiler ışığında duyu, motor ve ara nöronların sayısını azdan çoğa doğru sıralayabilir misiniz?"
Bu bilgileri dikkate alarak duyu, motor ve ara nöronların sayısının azdan çoğa doğru sıralamasını yapınız.
Cevap İçin Tıklayınız...
Nöronların sayısının azdan çoğa doğru sıralaması şu şekildedir: Duyu -> Motor -> Ara. Duyu nöronları sayıca en azdır, ardından motor nöronlar gelir ve ara nöronlar tüm nöronların %99'unu oluşturduğu için en fazladır.
Soru 5. 5227
Öğrenciler biyoloji dersinde omuriliğin enine kesiti üzerinde sinir yollarının işleyişini öğrenmektedir. Öğretmen, farklı refleks olaylarını açıklamaları için öğrencilere sırayla söz verir. Öğrenciler şu şekilde tahminlerde bulunur:
Ahmet: "Sağ ve sol ayağı ile pedal çevirerek bisiklet sürme için A, B, C ve D, E, F yolları kullanılır."
Elif: "Sağ eline iğne batan kişinin sağ elini çekmesi için A, B, C yolları kullanılır."
Zeynep: "Sol el sobaya değdiğinde sol eli çekmek için D, E, F yolları kullanılır."
Ali: "Sol diz kapağına çekiçle vurulan kişinin sol dizini kaldırması için D, F yolları görev alır."
Mert: "Sağ ele iğne batınca sol eli çekmek için A, K, F yolları kullanılır."
Hangi öğrenci yanlış bir ifadede bulunmuştur? Açıklayınız.
Cevap İçin Tıklayınız...
Yanlış ifadede bulunan öğrenci Ahmet’tir. Bisiklet sürme gibi istemli hareketler reflekslerle değil, beyin tarafından kontrol edilen somatik sinir sistemi ile gerçekleştirilir. Bu nedenle A, B, C ve D, E, F yolları refleks hareketlerde görev alsa da istemli bir hareket olan pedal çevirme bu yollarla açıklanamaz.
Soru 6. 5454
Biyoloji dersinde öğretmen, beyin omurilik sıvısı (BOS) hakkında öğrencilere bazı bilgiler paylaşır ve BOS'un işlevlerini sınıfta tartışmaya açar. Öğretmen, BOS'un görevleriyle ilgili birer fikir söylemeleri için farklı öğrencilere söz verir:
Ahmet: "BOS, beyni sarsıntı gibi mekanik etkilerden korur."
Elif: "BOS, beyin hücrelerinin iyon dengesini sağlar."
Zeynep: "BOS, nöronlardan gelen metabolik atıkların uzaklaştırılmasında etkilidir."
Ali: "BOS’un üretimi ve akışı, ependim hücreleri tarafından gerçekleştirilir."
Mert: "BOS, sadece beyinde bulunur; omurilikte bulunmaz."
Hangi öğrenci yanlış bir ifadede bulunmuştur? Açıklayınız.
Cevap İçin Tıklayınız...
Yanlış ifadede bulunan öğrenci Mert’tir. BOS sadece beyinde değil, omurilikte de bulunur. Beyin omurilik sıvısı (BOS), beyin ve omurilik arasındaki mekanik darbeleri engeller, iyon dengesini sağlar ve metabolik atıkların uzaklaştırılmasında rol oynar. Ependim hücreleri tarafından üretilir ve dolaşımı sağlanır. BOS’un varlığı hem beyin hem de omurilikte ortak bir koruma sağlar.
Soru 7. 5949
Bir nöronda impulsun elektriksel iletimini gösteren olaylar şekilde verilmiştir. Bu olayların neler olduğunu yazınız.
Cevap İçin Tıklayınız...
a. Repolarizasyon b. Depolarizasyon c. Polarizasyon
Soru 8. 5525
Aşağıda bir sinir hücresinin bölümleri verilmiştir.
Harflerle ifade edilen kısımların isimlerini yazınız.
Cevap İçin Tıklayınız...
a. Dendrit b. Hücre Gövdesi c. Ranvier Boğum d. Akson Ucu e. Çekirdek f. Schwann Hücresi g. Akson h. Miyelin Kılıf
Soru 9. 5987
Aşağıdaki görselde diz kapağı refleks yayı verilmiştir.
Umut: Duyu nöronu bilgiyi beyindeki nöronlara iletir.
Gölge: Duyu nöronu omuriliğin ön (ventral) kökünden giriş yapar.
Ecem: Motor nöron sinyalleri ön bacak kasına ileterek kasılmayı sağlar.
Emine: Omuriliğe bilgiyi getiren duyu nöronu burada başka ara nöronlarla sinaps yapmaz.
Ayşe: Ara nöronlar bazı motor nöronları baskılar ve bükücü kasların kasılmasını önler.
Bu refleks yayıyla ilgili olarak öğrencilerin vermiş olduğu ifadelerden hangileri yanlıştır? Belirterek doğru ifadeleri yazınız.
Cevap İçin Tıklayınız...
Umut: Yanlış ifade kullanmıştır. Çünkü; duyu nöronu bilgiyi omurilikteki nöronlara iletir. Gölge: Yanlış ifade kullanmıştır. Çünkü; duyu nöronu omuriliğin ön kökünden değil, arka (dorsal) kökünden giriş yapar. Ecem: Doğru ifade kullanmıştır. Emine: Yanlış ifade kullanmıştır. Çünkü; Omuriliğe bilgiyi getiren duyu nöronu burada başka ara nöronlarla sinaps yapar. Ayşe: Doğru ifade kullanmıştır.
Soru 10. 5700
Omurilik, beyin ile birlikte merkezi sinir sisteminde bulunur. Omur kemikleri tarafından korunan ve omuga kanalı içinde yer alan omurilik sinirlerin geçiş bölgesidir. Omurilik soğanının bitiminde başlar ve kuyruk sokumuna kadar uzanır.
Omuriliğin görevlerini yazınız.
Cevap İçin Tıklayınız...
Dış çevreden gelen impulsları beyne, beyinden gelen impulsları ise ilgili organlara gönderir. Bir çok refleksin merkezi olarak görev yapar. Bu refleksler beyin tarafından öğrenilen ve omuriliğe devredilen refleksler ile doğuştan gelen reflekslerdir.