11.Sınıf Sinir Sisteminin Yapı, Görev ve İşleyişi Konusuna Ait Çıkmış Soruları
Soru 1. 5348
Bir memeli hayvanın hipotalamusunun işlevlerini araştırmak amacıyla aşağıdaki deneyler yapılmış ve belirtilen sonuçlar alınmıştır.
1. Deney: Hipotalamusun bir bölgesi tuz derişimi yüksek bir çözeltiyle uyarıldığında, deney hayvanının susuz olmadığı hâlde çok miktarda su içtiği, idrar miktarının ise azaldığı saptanmıştır.
2. Deney: Hipotalamusun başka bir bölgesine elektrik uyarısı verildiğinde, deney hayvanının tok olduğu hâlde yemeye devam ettiği saptanmıştır.
Bu iki deneyin bulguları, bu memeli hayvanda hipotalamusun aşağıdakilerden hangisini denetlediğini göstermez?
(2010-Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS))
A. Vücut sıcaklığınıB. Kanın ozmotik basıncını
C. İdrar üretimini
D. Vücuda alınacak su miktarını
E. Açlık-tokluk hissini
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: A
Hipotalamus, homeostaziyi (iç dengeyi) sağlayan en önemli beyin bölgelerinden biridir ve birçok hayati işlevi kontrol eder. Bu soru, yapılan deneylere bakarak hipotalamusun hangi işlevleri kontrol ettiğini anlamamızı gerektiriyor.
Deney bulgularını analiz edelim:
Hipotalamusun tuz derişimi yüksek bir çözeltiyle uyarılması → Hayvan susuz olmadığı hâlde çok miktarda su içiyor ve idrar miktarı azalıyor.
- Bu durum, hipotalamusun kanın ozmotik basıncını (B şıkkı) ve su dengesini (D şıkkı) düzenlediğini gösterir.
- Ayrıca idrar üretiminin azalması, hipotalamusun antidiüretik hormon (ADH) salgısını kontrol ettiğini ve böbreklerden suyun geri emilimini artırdığını gösterir (C şıkkı).
Hipotalamusun farklı bir bölgesine elektrik uyarısı verildiğinde hayvan tok olduğu hâlde yemeye devam ediyor.
- Bu, hipotalamusun açlık ve tokluk hissini kontrol ettiğini kanıtlar (E şıkkı).
Soru 2. 5208
Normal bir insanda, aşağıdaki olaylardan hangisi sempatik sinir sisteminin etkisiyle ortaya çıkar?
(2010-Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS))
A. Tükürük salgısının artmasıB. Kalp atım hızının yavaşlaması
C. Mide ve bağırsak hareketlerinin azalması
D. Bronşların daralması
E. Göz bebeğinin daralması
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: C
Otonom sinir sistemi, istemsiz çalışan iç organları kontrol eder ve sempatik ile parasempatik sinir sistemleri olarak ikiye ayrılır:
Sempatik Sinir Sistemi ("Savaş ya da Kaç" Mekanizması)
- Stres, korku ve heyecan durumlarında vücudu hazırlar.
- Sindirim sistemi hareketlerini azaltır (çünkü enerji sindirime değil, hayatta kalmaya yönlendirilir).
- Kalp atış hızını artırır, kan basıncını yükseltir.
- Göz bebeklerini genişletir ve bronşları açarak solunumu hızlandırır.
- Tükürük salgısını azaltır (ağız kuruluğu yapabilir).
Parasempatik Sinir Sistemi ("Dinlen ve Sindir" Mekanizması)
- Dinlenme sırasında etkilidir.
- Sindirim hareketlerini artırır, mide ve bağırsakların çalışmasını hızlandırır.
- Kalp atış hızını yavaşlatır.
- Tükürük salgısını artırır.
- Göz bebeklerini daraltır.
Soru 3. 5761
Aşağıdaki tabloda çeşitli hayvan gruplarına ait K, L, M, N ve P olarak adlandırılan nöronların bazı özellikleri verilmiştir.
Tablodaki bilgilere göre, K, L, M, N ve P nöronlarının hangisinde impuls iletiminin en hızlı olması beklenir?
(2010-Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS))
A. KB. L
C. M
D. N
E. P
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: E
Sinir hücrelerinde impuls iletim hızı, iki temel faktöre bağlıdır:
Miyelin Kılıfın Varlığı:
- Miyelinli nöronlarda, impuls Ranvier boğumları arasında atlayarak ilerler (Saltatorik iletim).
- Bu durum, miyelinsiz nöronlardaki sürekli iletime göre çok daha hızlıdır.
- Miyelin kılıfı olan nöronlarda iletim hızı artar.
Akson Çapı:
- Akson çapı arttıkça, iç direnci azalır ve impuls iletimi hızlanır.
- Daha geniş çaplı nöronlar, daha hızlı impuls iletir.
Soru 4. 5799
Bir refleks yayını oluşturan nöronlarla ilgili olarak, fiziksel ya da kimyasal etkinin şiddeti değişse bile aşağıdakilerden hangisi değişmez?
(2007-Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS))
A. Kullanılan ATP miktarıB. İmpuls sayısı
C. İmpuls şiddeti
D. Harcanan oksijen miktarı
E. Uyarılan nöron sayısı
Cevap İçin Tıklayınız...
Soru 5. 5051
Botoks, insanda uygulandığı bölgede sadece motor sinirlerdeki iletimi engellemek için kullanılan bir maddedir.
Buna göre, botoks, uygulandığı bölgede,
I. Uyarıların alınarak merkezi sinir sistemine iletilmesi,
II. Tepki organında cevap oluşması,
III. Uyarıların merkezi sinir sisteminde algılanması
İşlevlerinden hangilerini engeller?
(2006-Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS))
A. Yalnız IB. Yalnız II
C. Yalnız III
D. I ve II
E. II ve III
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: B
Soru 6. 5583
Sinir sisteminin işlevlerini incelemek için düzenlenen bir deney sırasında, beyni tahrip edilmiş bir kurbağada aşağıdakilerden hangisi gerçekleşmez?
(2004-Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS))
A. Kalbinin çalışmasıB. Solunum yapması
C. Parmak arası perdesindeki kılcal damarlarda kanın akması
D. Asit damlatılan bacağını çekmesi
E. Besini yakalamak için dilini uzatması
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: E