11.Sınıf Sindirim Sisteminin Yapı, Görev ve İşleyişi Konusuna Ait Çalışma Soruları
Soru 1. 5681
Aşağıda insan sindirim sistemine ait bölümler şematize edilmiştir.
Şekil ile ilgili aşağıdaki soruları cevaplayınız.
1. Sindirimin başladığı yer; ............
2. Hidroklorik asit, pepsinojen ve mukus salgılayan organ; ............
3. Sindirim ile ilgili gastrin hormonu salgılayan organ; ............
4. Besinlerle alınan mikropları etkisiz hale getiren lizozim enzimlerini salgılayan yapı; ............
Cevap İçin Tıklayınız...
1. Sindirimin başladığı yer; a, ağız
2. Hidroklorik asit, pepsinojen ve mukus salgılayan organ; d, mide
3. Sindirim ile ilgili gastrin hormonu salgılayan organ; d, mide
4. Besinlerle alınan mikropları etkisiz hale getiren lizozim enzimlerini salgılayan yapı; b, tükürük bezleri
Soru 2. 5908
Öğretmen sindirim sisteminde farklı besinlerin sindirimi üzerine bir ders anlatmaktadır. Tahtaya, X, Y ve Z ile işaretlenmiş üç farklı besin maddesinin ağız, mide ve ince bağırsakta nasıl sindirildiğini gösteren bir grafik yansıtır.
Öğrencilerden bu grafikteki besin maddelerinin isimlerini tahmin etmelerini ve sindirim süreçlerini açıklamalarını ister.**
Öğrencilerin yorumları:
- Ali: "X, protein olabilir, çünkü protein sindirimi midede başlar ve ince bağırsakta devam eder."
- Ayşe: "Y besininin sindirimi ağızda başlamadığı için bu yağ olabilir; yağların sindirimi ince bağırsakta gerçekleşir."
- Veli: "Z ise karbonhidrat olmalı, çünkü karbonhidrat sindirimi ağızda başlar ve ince bağırsakta tamamlanır."
Grafikte X, Y ve Z ile gösterilen temel besin maddelerini isimlendirerek yapılan yorumları değerlendirerek yanlış bir yorum varsa, bunu açıklayarak doğrusunu yazınız.
Cevap İçin Tıklayınız...
- X: Protein
- Y: Yağ
- Z: Karbonhidrat
- X'in midede sindiriminin başlaması ve ince bağırsakta tamamlanması, onun protein olduğunu gösterir. Ali doğru yorum yapmıştır.
- Y'nin ağızda sindirilmemesi, ince bağırsakta sindirilmesi, onun yağ olduğunu gösterir. Ayşe doğru bir yorum yapmıştır.
- Z'nin ağızda sindirilmeye başlaması ve ince bağırsakta tamamlanması, onun karbonhidrat olduğunu gösterir. Veli'nin yorumu da doğrudur.
Soru 3. 5192
Eylül, biyoloji dersinde sindirim sistemi hastalıklarını öğrenirken reflü hastalığı hakkında bir şeyler duyar ve konuyu merak eder. Öğretmeni, reflünün mide içeriğinin yemek borusuna geri gelmesiyle oluştuğunu, bunun mide asidi ve safranın yemek borusunda tahrişe yol açtığını açıklar. Ayrıca, reflüye neden olan bazı etkenlerden bahseder:
Midenin salgıladığı hidrojen iyonu, mide içeriğini belirgin derecede asidik hale getirir. Safranın da mideye gelmesi bu durumu kötüleştirebilir.
Kardia (mide ağzı) kısmında bulunan kapak, mide içeriğinin yemek borusuna geçmesini engeller. Ancak bu kapakta bir bozulma olduğunda reflü meydana gelebilir.
Peristaltik hareket normalde ağızdan mideye doğru besin taşınmasını sağlar, ancak bu hareketin tersine işlemesi durumunda reflü riski ortaya çıkar.
Mide enzimlerinin az salgılanması sindirim sorunlarına yol açar, ancak reflü oluşumunda doğrudan etkili değildir.
Eylül, bu bilgiler ışığında, öğretmenine reflünün oluşum nedenlerini ve sindirim sistemi sağlığı üzerindeki etkilerini sorarak aşağıdaki ifadelerde bulunur.
I. Yemek borusundaki peristaltik hareketin tersine gerçekleşmesi
II. Mide içeriğinde yeterince enzim salgısının olmaması
III. Kardia (mide ağzı) kısmında bulunan kapağın yapısının bozulması
Eylül, reflü oluşumuna hangi faktörlerin neden olabileceğini öğrenmek istiyor. Yukarıda verilen bilgiler doğrultusunda belirtilen ifadelerden hangileri reflü oluşumuna neden olabilir? Açıklayınız.
Cevap İçin Tıklayınız...
Reflü oluşumuna I ve III.ifadeler neden olabilir: I. Peristaltik hareketin tersine gerçekleşmesi: Bu durum, mide içeriğinin yemek borusuna geri dönmesine neden olur ve reflüye yol açabilir. III. Kardia kapağının bozulması: Bu kapak, mide içeriğinin yemek borusuna kaçmasını engeller. Yapısal bir bozukluk olduğunda reflü meydana gelir. II. Mide içeriğinde yeterince enzim salgısının olmaması: Enzim eksikliği sindirim sorunlarına neden olabilir; ancak reflü oluşumunda doğrudan bir etkisi yoktur.
Soru 4. 5677
Biyoloji öğretmeni, sınıfta sindirim çeşitlerini anlatırken hücre içi ve hücre dışı sindirim arasındaki farkları tahtada detaylı bir şekilde açıklar. Hücre dışı sindirimin daha avantajlı olduğu durumları tartışmak için şu örneği verir:
“Düşünün ki bir organizmanın besin kaynağı büyük bir parça et veya sebze gibi kocaman bir şey. Bu durumda hücre içi sindirim yeterli olur mu? Peki ya bu organizmanın enerji tasarrufu yaparak daha büyük parçaları sindirip kullanması mümkün mü? Bunları göz önüne alarak, hücre dışı sindirimin neden daha avantajlı olabileceğini tartışalım.”
I. Büyük besinlerden yararlanabilme
II. Besinlerden daha çok yapı taşı elde etme
III. Sindirimde çok ATP harcama
Hücre dışı sindirimin, hücre içi sindirime göre daha avantajlı olmasının sebepleri yukarıdaki faktörlerden hangileri ile açıklanabilir? Yanıtınızı gerekçelendiriniz.
Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru Seçenek: Yalnız I 1. I. Büyük besinlerden yararlanabilme 2. Hücre dışı sindirim, hücre dışındaki enzimler yardımıyla besinlerin parçalanmasını sağlar. Bu nedenle, hücrelerin boyutlarından çok daha büyük olan besinler sindirilip hücreler tarafından kullanılabilir. Bu durum hücre dışı sindirimin en belirgin avantajlarından biridir. 3. II. Besinlerden daha çok yapı taşı elde etme 4. Hücre dışı ve hücre içi sindirimde besinlerden elde edilen yapı taşı miktarı aynıdır. Sindirim çeşidi bu miktarı değiştirmez. Dolayısıyla bu ifade yanlıştır. 5. III. Sindirimde çok ATP harcama 6. Sindirim sırasında enzimler besinleri parçalar; bu süreçte enerji (ATP) harcanmaz. ATP yalnızca sindirim ürünlerinin hücre içine alınmasında ve diğer metabolik süreçlerde kullanılır. Bu nedenle bu ifade yanlıştır.
Soru 5. 5686
Biyoloji öğretmeni, öğrencilerle sindirimin fiziksel boyutunu anlamak için bir deney yapmaya karar verir. Deneyin görseli tahtaya yansıtılır ve deney şu şekilde açıklanır:
1 numaralı tüp: İçine bütün bir patates konulmuş.
2 numaralı tüp: Patates birkaç parçaya ayrılarak konulmuş.
3 numaralı tüp: Patates tamamen ezilerek konulmuş.
Her tüpe eşit miktarda sindirim enzimi eklenmiş ve tüpler uygun sıcaklık koşullarında bekletilmiştir. Öğrencilerden, besinlerin sindirilme sürelerini yorumlamaları istenir.
I. Besinlerin enzimlerle temas yüzeyi arttıkça sindirim hızı artar.
II. İyi çiğnenmiş besinlerin sindirimi daha kolaydır.
III. Besin miktarı arttıkça sindirim hızı artar.
Yukarıdaki deneyden yola çıkarak yapılan genellemelerden hangileri doğrudur? Yanıtınızı gerekçelendiriniz.
Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru genellemeler: I ve II. 1. I. Besinlerin enzimlerle temas yüzeyi arttıkça sindirim hızı artar. 2. Deneyde, III numaralı tüpteki ezilmiş patates en fazla temas yüzeyine sahiptir ve bu nedenle en hızlı sindirim burada gerçekleşmiştir. I numaralı tüpte ise yüzey alanı en küçük olduğu için sindirim en yavaş gerçekleşmiştir. 3. II. İyi çiğnenmiş besinlerin sindirimi daha kolaydır. 4. III numaralı tüpteki patatesin ezilmiş olması, iyi çiğneme işlemine benzetilebilir. Bu durum sindirimi hızlandırır, çünkü daha küçük parçalara ayrılan besinler enzimlerle daha kolay etkileşime girer. 5. III. Besin miktarı arttıkça sindirim hızı artar. 6. Bu genelleme doğru değildir, çünkü tüm tüplerde eşit miktarda patates bulunmaktadır. Sindirim hızındaki farklılık besin miktarına değil, temas yüzeyine bağlıdır.
Soru 6. 5539
Biyoloji dersinde öğretmen, sindirim sistemi organlarının görevlerini içeren bir görseli sınıfa yansıtarak şu ifadeleri öğrencilerle paylaşır:
I (Ağız): Hem fiziksel hem de kimyasal sindirimin başladığı yerdir.
II (Mide): Besinler karıştırılarak kimus haline getirilir.
III (Pankreas): Maltaz ve sükraz gibi enzimler üreterek sindirime yardımcı olur.
IV (İnce Bağırsak): Besinlerin sindirimi tamamlanır ve villuslar yardımıyla yapı taşları emilir.
V (Kalın Bağırsak): Besin atıklarından su, mineraller ve bakteriler tarafından üretilen K vitamini emilir.
Görselde numaralandırılan sindirim sistemi yapılarından hangisinin açıklaması yanlış verilmiştir? Yanlış ifadeyi düzeltiniz ve ilgili organın doğru görevini yazınız.
Cevap İçin Tıklayınız...
Yanlış ifade: III (Pankreas): "Maltaz ve sükraz gibi enzimler üreterek sindirime yardımcı olur." ifadesi yanlıştır. Doğru ifade: III (Pankreas): Pankreas maltaz ve sükraz üretmez. Bu enzimler ince bağırsak tarafından üretilir. Pankreas, amilaz (karbonhidrat sindirimi), lipaz (yağ sindirimi) ve tripsin (protein sindirimi) gibi enzimler salgılayarak sindirime yardımcı olur. Görselde pankreasın sindirim enzimleri üretimindeki rolü III numaralı organ ile belirtilmiştir, ancak maltaz ve sükrazın üretimi IV numaralı organ (ince bağırsak) tarafından gerçekleştirilir.
Soru 7. 5291
Biyoloji dersinde sindirim sistemi organlarının görevleri tartışılmaktadır. Öğretmen, "Yağların sindiriminde görev alan organlar hangileridir?" sorusunu sınıfa yöneltir. Emre, karaciğerin safra sıvısı üreterek yağların mekanik sindirimine yardımcı olduğunu, Zeynep ise safra kesesinin bu sıvıyı depolayıp gerektiğinde ince bağırsağa gönderdiğini belirtir. Ahmet, pankreasın lipaz enzimi ürettiğini, bu enzimin ince bağırsakta yağların kimyasal sindirimini sağladığını ekler. Ayşe ise ince bağırsağın hem mekanik hem de kimyasal sindirimin gerçekleştiği yer olduğunu söyler.
Bu bilgiler ışığında, karaciğer, safra kesesi, pankreas ve ince bağırsağın yağların sindirimi sırasında üstlendikleri görevleri açıklayınız. Bu organların doğrudan ya da dolaylı olarak yağların sindirimiyle ilişkisini açıklayarak yazınız.
Cevap İçin Tıklayınız...
Karaciğer (I): Safra sıvısını üreterek yağların mekanik sindirimine katkı sağlar. Safra Kesesi (IV): Karaciğerin ürettiği safra sıvısını depolar ve gerektiğinde ince bağırsağa gönderir. Pankreas (III): Lipaz enzimi üreterek yağların kimyasal sindiriminde görev alır. İnce Bağırsak (V): Safra sıvısının yardımıyla yağların mekanik sindirimi, lipaz enzimi ile de kimyasal sindirimi gerçekleştirilir. Bu dört organ, yağların sindiriminde doğrudan veya dolaylı olarak etkili bir şekilde görev yapar.
Soru 8. 5958
Mideyi asidik etkilerden koruyan mukoza tabakasındaki özelleşmiş hücreler, mide iç yüzeyini kaplayan akışkan bir mukus üretir.
Bu mukozanın zarar görmesi sonucu ortaya çıkan rahatsızlığın olası nedenlerini ve belirtilerini yazınız.
(MEB 11.Sınıf 1.Dönem 2.Ortak Yazılı Örnek Sorusu)
Cevap İçin Tıklayınız...
Mukozanın zarar görmesi sonucu oluşan rahatsızlık gastirittir. Düzensiz ve kötü beslenmek, çok ağrı kesici kullanmak, aşırı alkollü içecek tüketmek, tütün mamülleri kullanmak, stres ve bakteri enfeksiyonları mukozasına zarar verir. Belirtileri karın ağrısı, mide bulantısı, midede ekşimedir.
Soru 9. 5941
Sindirim kanalı boyunca A ile harflendirilen besinin kimyasal sindirime uğradığı bölümler aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
Buna göre aşağıdaki soruları cevaplayınız.
a. A besininin sindiriminde görev alan enzimlerin işlevlerini ve hangi organda etkili olduklarını açıklayınız.
b. A besininin sindirimi sonucu oluşan monomer maddelerin, dolaşıma katılması sırasında izlediği yolları yazınız.
(MEB 11.Sınıf 1.Dönem 2.Ortak Yazılı Örnek Sorusu)
Cevap İçin Tıklayınız...
a. A besini karbonhidrattır. Ağız boşluğunda tükürük içerisinde bulunan amilaz enzimi ile nişasta ve glikojen, maltoz ve dekstrine parçalanır. Karbonhidrat mide de kimyasal sindirime uğramaz. Ağızda sindirilmemiş polisakkaritler onikiparmak bağırsağına geldiğinde pankreas ve ince bağırsaktan salgılanan enzimlerle sindirime uğratılır. Onikiparmak bağırsağına pankreastan gelen amilaz enzimi nişasta ve glikojeni maltoz ve dekstrine parçalar. İnce bağırsak tarafından üretilen disakkaridazlar maltaz enzimi maltozu, laktaz enzimi laktozu, sükraz enzimi sükrozu monosakkaritlerine hidroliz eder. İnce bağırsak tarafından üretilen dekstrinaz enzimi de dekstrini glikoz moleküllerine parçalar.
b. A besini olan karbonhidratların sindirimi sonucu oluşan monosakkaritler Villus kan kılcallarına geçer. Villus kan kılcallarından buradaki topla damara geçen besinler kapı toplardamarı ile karaciğere gelir. Karaciğer üstü toplardamarı alt ana toplardamar ile bağlantılıdır. Alt ana toplardamara geçen kan kalbin sağ kulakçığına gelir.
Soru 10. 5597
Midenin kendi kendisini sindirmesini önleyen koruyucu faktörleri yazınız.
Cevap İçin Tıklayınız...
Midenin Kendi Kendini Sindirmemesini Sağlayan Faktörler
- Gastrin hormonunun düzenleyici etkisi,
- Mukus salgısının varlığı,
- Pepsin enziminin pepsinojen olarak inaktif şekilde salgılanması