10.Sınıf Mayoz Konusuna Ait Çalışma Soruları
Soru 1. 5813
Aşağıda verilen yapılardan hangisinin kromozom sayısı diğerlerinden farklılık gösterir?
A. TohumB. Gamet
C. Sperm
D. Spor
E. Yumurta
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: A
Bu soruda, verilen yapılar arasında kromozom sayısının farklılık gösterdiği yapı sorulmaktadır.
- Gametler (sperm, yumurta, spor) haploid (n) hücrelerdir ve mayoz bölünme ile üretilirler.
- Tohum ise diploit (2n) bir yapıdır, çünkü döllenme sonucu oluşan zigottan gelişir.
Gametler (sperm, yumurta), sporlar haploid (n) yapıdadır. Tohum ise diploit (2n) olduğu için diğerlerinden farklıdır. Bu yüzden doğru cevap A şıkkıdır.
Soru 2. 5611
Aşağıda bir çift homolog kromozomun oluşturduğu tetrat gösterilmiştir.
Buna göre numaralandırılmış kromatitlerden hangi ikisi arasındaki gen değişimi çeşitliliğe yol açmaz?
A. 1 ve 2B. 1 ve 3
C. 2 ve 3
D. 2 ve 4
E. 1 ve 4
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: A
Şekilde homolog kromozomların kardeş olmayan kromatitleri arasındaki crossing-over (parça değişimi) gösterilmektedir.
- Crossing-over (parça değişimi) mayoz bölünmenin profaz I evresinde meydana gelir.
- Bu olay sadece homolog kromozomların kardeş olmayan kromatitleri arasında gerçekleşir.
- Kardeş kromatitler (1 ve 2 veya 3 ve 4 gibi), aynı DNA dizilimine sahip oldukları için aralarında gen değişimi olsa bile yeni bir çeşitlilik oluşturmaz.
| Şıklar | Gen Değişimi Çeşitliliğe Yol Açar mı? | Açıklama |
|---|---|---|
| A | ❌ Hayır ✅ (Doğru Cevap) | Kardeş kromatitlerdir, dolayısıyla aynı DNA dizisine sahiptirler. |
| B | ✅ Evet | Homolog kromozomların kardeş olmayan kromatitleridir, gen değişimi olur. |
| C | ✅ Evet | Homolog kromozomların kardeş olmayan kromatitleridir, gen değişimi olur. |
| D | ✅ Evet | Homolog kromozomların kardeş olmayan kromatitleridir, gen değişimi olur. |
| E | ✅ Evet | Homolog kromozomların kardeş olmayan kromatitleridir, gen değişimi olur. |
Kardeş kromatitler (1 ve 2 veya 3 ve 4) arasında crossing-over olsa bile genetik çeşitlilik oluşmaz. Genetik çeşitlilik, homolog kromozomların kardeş olmayan kromatitleri arasında gerçekleşen crossing-over ile sağlanır. Bu yüzden doğru cevap A şıkkıdır.
Soru 3. 5343
Aşağıda bir çift homolog kromozomun oluşturduğu tetrat gösterilmiştir.
Buna göre numaralandırılmış kromatitlerden hangi ikisi arasındaki gen değişimi çeşitliliğe yol açmaz?
A. 1 ve 2B. 1 ve 3
C. 2 ve 3
D. 2 ve 4
E. 1 ve 4
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: A
Şekilde homolog kromozomların kardeş olmayan kromatitleri arasındaki crossing-over (parça değişimi) gösterilmektedir.
- Crossing-over (parça değişimi) mayoz bölünmenin profaz I evresinde meydana gelir.
- Bu olay sadece homolog kromozomların kardeş olmayan kromatitleri arasında gerçekleşir.
- Kardeş kromatitler (1 ve 2 veya 3 ve 4 gibi), aynı DNA dizilimine sahip oldukları için aralarında gen değişimi olsa bile yeni bir çeşitlilik oluşturmaz.
| Şıklar | Gen Değişimi Çeşitliliğe Yol Açar mı? | Açıklama |
|---|---|---|
| A | ❌ Hayır ✅ (Doğru Cevap) | Kardeş kromatitlerdir, dolayısıyla aynı DNA dizisine sahiptirler. |
| B | ✅ Evet | Homolog kromozomların kardeş olmayan kromatitleridir, gen değişimi olur. |
| C | ✅ Evet | Homolog kromozomların kardeş olmayan kromatitleridir, gen değişimi olur. |
| D | ✅ Evet | Homolog kromozomların kardeş olmayan kromatitleridir, gen değişimi olur. |
| E | ✅ Evet | Homolog kromozomların kardeş olmayan kromatitleridir, gen değişimi olur. |
Kardeş kromatitler (1 ve 2 veya 3 ve 4) arasında crossing-over olsa bile genetik çeşitlilik oluşmaz. Genetik çeşitlilik, homolog kromozomların kardeş olmayan kromatitleri arasında gerçekleşen crossing-over ile sağlanır. Bu yüzden doğru cevap A şıkkıdır.
Soru 4. 5198
2n = 40 kromozomlu bir hücrenin kromozom sayısındaki değişiklikler grafikte belirtilmiştir.
Numaralandırılmış kısımların her biri ayrı bir olayı gösterdiğine göre, hangi zaman aralığında döllenme gerçekleşmiştir?
A. IB. II
C. III
D. IV
E. V
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: C
Grafikte hücrenin kromozom sayısında meydana gelen değişimler gösterilmektedir. İncelendiğinde:
1. Başlangıçta kromozom sayısı 40'tır.
- Bu, hücrenin diploit (2n = 40) olduğunu gösterir.
2. II. zaman aralığında kromozom sayısı yarıya düşmüştür.
- Bu, mayoz bölünmenin gerçekleştiğini ve haploit (n = 20) gametlerin oluştuğunu gösterir.
3. III. zaman aralığında kromozom sayısı tekrar 40 olmuştur.
- Bu, döllenmenin gerçekleştiğini ve haploit (n = 20) iki gametin birleşerek diploit (2n = 40) zigotu oluşturduğunu gösterir.
| Zaman Aralığı | Olay | Açıklama |
|---|---|---|
| I | Başlangıç durumu | Hücre diploit (2n = 40) durumdadır. |
| II | Mayoz bölünme | Kromozom sayısı yarıya iner (n = 20). |
| III | Döllenme ✅ | Haploit (n = 20) gametler birleşerek 2n = 40 kromozomlu zigot oluşturur. |
| IV | Mitotik büyüme | Zigot, mitoz geçirerek kromozom sayısını korur. |
| V | Normal gelişim süreci | Hücre bölünmeleri devam eder ve kromozom sayısı değişmez. |
Döllenme sırasında haploit gametler birleşerek diploit (2n) zigotu oluşturur. Grafikte III. zaman aralığında kromozom sayısı tekrar 40 olduğu için döllenme bu evrede gerçekleşmiştir. Bu yüzden doğru cevap C şıkkıdır.
Soru 5. 5717
Canlılarda gerçekleşen,
I. Sperm oluşumu
II. Yumurta oluşumu
III. Büyüme
IV. Yenilenme ve onarım
Olaylarından hangilerini sağlayan hücre bölünmelerinde kalıtım materyalinin niceliğinde değişme olur?
A. I ve IIB. I ve III
C. II ve III
D. II ve IV
E. III ve IV
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: A
Hücre bölünmesi, organizmaların büyümesi, üremesi ve yenilenmesi için temel bir süreçtir. Hücre bölünmesi mitoz veya mayoz olarak ikiye ayrılır.
- Mitoz bölünme sonucunda kalıtım materyali değişmeden aktarılır.
- Mayoz bölünme sonucunda ise kalıtım materyalinin miktarı yarıya iner.
| Şıklar | Hangi Bölünme? | Kalıtım Materyali Değişir mi? | Açıklama |
|---|---|---|---|
| I. Sperm oluşumu | Mayoz | ✅ Evet | Sperm hücreleri haploit (n) olur, mayoz bölünme gerçekleştiği için kalıtım materyalinin miktarı yarıya iner. |
| II. Yumurta oluşumu | Mayoz | ✅ Evet | Yumurta hücreleri haploit (n) olur, mayoz bölünme gerçekleştiği için kalıtım materyalinin miktarı yarıya iner. |
| III. Büyüme | Mitoz | ❌ Hayır | Mitoz bölünme ile hücre sayısı artar, fakat kalıtım materyalinde değişiklik olmaz. |
| IV. Yenilenme ve onarım | Mitoz | ❌ Hayır | Mitoz bölünme ile hasarlı dokular onarılır, ancak genetik materyalin miktarı değişmez. |
Mayoz bölünme sırasında kalıtım materyalinin miktarı yarıya iner. (n kromozomlu hücreler oluşur.) Mitoz bölünmede ise genetik materyalin miktarı değişmez. (2n olarak korunur.) Bu nedenle doğru cevap I ve II yani A şıkkıdır.
Soru 6. 5129
Mayozun birinci bölünmesinde,
I. Sentromer bölünmesi
II. Homolog kromozomların bir araya gelmesi
III. Kromatitlerin ayrılması
IV. Crossing-over
Olaylarından hangileri gerçekleşmez?
A. I ve IIB. I ve III
C. II ve III
D. II ve IV
E. I, II ve III
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: B
Mayozun birinci bölünmesi sırasında bazı olaylar gerçekleşirken bazıları henüz gerçekleşmez.
Mayoz I’de gerçekleşen olaylar:
✅ Homolog kromozomlar bir araya gelir ve ayrılır (sinapsis ve ayrılma gerçekleşir).
✅ Crossing-over (parça değişimi) profaz I’de gerçekleşir.
❌ Sentromer bölünmesi olmaz, sadece homolog kromozomlar ayrılır.
❌ Kardeş kromatitler mayoz I’de ayrılmaz, bu olay mayoz II’de gerçekleşir.
Adım adım şıkları inceleyelim:
1. Sentromer bölünmesi (X gerçekleşmez → Mayoz II’de gerçekleşir.)
2. Homolog kromozomların bir araya gelmesi (✔ Profaz I’de gerçekleşir.)
3. Kromatitlerin ayrılması (X gerçekleşmez → Mayoz II’de gerçekleşir.)
4. Crossing-over (parça değişimi) gerçekleşir. (✔ Profaz I’de olur.)
- Mayoz I sırasında sentromer bölünmesi olmaz (bu olay Mayoz II’de olur), ayrıca kardeş kromatitler ayrılmaz. Ancak homolog kromozomlar bir araya gelir ve crossing-over gerçekleşir. Bu yüzden doğru cevap B şıkkıdır.
Soru 7. 5135
Yukarıda gösterilen homolog kromozomlarla ilgili olarak verilenlerden hangisi doğrudur?
A. Crossing-over sadece kardeş kromozomların kardeş kromatitleri arasında gerçekleşir.B. Genler arası mesafe arttıkça parça değişimi olma olasılığı da artar.
C. Homolog kromozomlar her zaman aynı özellikleri taşıyan ve anne - babadan gelen kromozomlardır.
D. Bütün canlılarda homolog kromozomlar bulunur.
E. Kromozomlar sadece protein yapıdadır.
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: B