Cevap: D

Ekolojik süksesyon, canlıların boş veya bozulmuş bir alana sırayla yerleşerek zamanla kararlı bir ekosistem oluşturması sürecidir. İki ana tipi vardır:

🔹 Primer süksesyon: Hiç canlı yaşamamış, tamamen boş (steril) alanlarda başlar. Toprak yoktur; süreç çok yavaş ilerler. Örnek: Buzulların çekildiği yer, lavla kaplanmış alan, çıplak kaya.

🔹 Sekonder süksesyon: Daha önce canlıların yaşadığı, ancak bozulmuş alanlarda görülür. Toprak genelde vardır; süreç daha hızlıdır. Örnek: Yanmış orman, tarla bırakılması gibi.

Şimdi ifadeleri değerlendirelim:

I. Önemli bir bölümü yanan ormanlık alanın, farklı bitkiler ile yeniden doldurulması; Daha önce yaşam vardı. Toprak hâlâ mevcut. → Sekonder süksesyon ✅

II. Buzulların çekilmesiyle açığa çıkan alanda çeşitli canlıların yerleşmesiyle yeni bir komünitenin gelişmesi; Daha önce yaşam yoktu. Toprak yok, çıplak alan. → Primer süksesyon ✅

III. Çıplak kayalık bir alanın uzun bir süreçte kararlı bir ekosistem haline gelmesi; Yaşam yok, toprak yok. → Primer süksesyon ✅

✅ Primer süksesyona örnek olanlar: II ve III

Cevap: C

Önce Tanımı Hatırlayalım:

Taşıma kapasitesi, bir ortamın doğal kaynaklarıyla destekleyebileceği maksimum birey sayısıdır. Taşıma kapasitesi aşıldığında, kaynaklar yetmemeye başlar ve sistem bir şekilde kendini dengelemeye çalışır.

Süreç Nasıl İşler?

I. Olay: Besin ve yaşam alanının yetersiz gelmesi (II) Taşıma kapasitesi aşıldığında ilk görülen problem budur. Kaynaklar bireylere yetmez → açlık, alan yetersizliği başlar.

II. Olay: Rekabetin artması (I) Kaynaklar yetersiz hale gelince, bireyler arasında rekabet artar. Besin, eş, alan gibi kaynaklar için yoğun yarış başlar.

III. Olay: Dışa göçün artması (III) Rekabetin artması ve kaynak kıtlığı nedeniyle bazı bireyler daha uygun yaşam alanlarına göç eder. Böylece popülasyon tekrar dengeye yaklaşır.

Şıklara Göre Değerlendirme:

A) I - II - III → Rekabet kaynak yetersizliğinden sonra olur, bu sıralama yanlış.

B) I - III - II → Yine rekabet önce verilmiş, yanlış.

C) II - I - III → ✅ Doğru sıra.

D) III - I - II → Göç en son olur, başta olması yanlış.

E) III - II - I → Sıralama bozuk, yanlış.

Cevap: B

Kavram: Birincil (Primer) Süksesyon Nedir?

Birincil süksesyon, canlıların hiç bulunmadığı ve toprağın olmadığı ortamlarda (örneğin: volkanik lavla kaplı alanlar, buzulun geri çekildiği kayalık alanlar) canlıların sıfırdan yerleşmeye başlamasıdır. Bu süreç belirli bir sıraya göre ilerler ve zaman içinde farklı canlı türleri baskın hale gelir. Her gelen tür, ortamı bir sonrakine daha uygun hale getirir.

Süksesyon Sıralaması (Genel Olarak):

Likenler Kayaların üstünde yaşarlar, kayayı parçalayarak toprağın ilk oluşumunu başlatırlar. Öncü türlerdir.

Yosunlar ve basit otlar Oluşan ince toprakta yetişmeye başlarlar. Toprağı daha da zenginleştirirler.

Otlar (Baskın hale gelen 3. grup) ✅ Toprak artık daha kalın ve mineralli hale geldiği için daha gelişmiş köklere sahip otlar baskın tür haline gelir.

Çalı şeklinde bitkiler

Ağaçlar (Klimaks topluluk) En son ve en kararlı topluluk.

Şıklara Göre İnceleme:

A) Liken → 1. sırada gelir. Yanlış.

B) Otlar → 3. sırada baskın hale gelir. ✅ Doğru cevap.

C) Çalı şeklinde bitkiler → Otlardan sonra gelir, 4. sırada.

D) Ağaçlar → En son gelen topluluktur. 5. sırada.

E) Yosunlar → Likenlerden sonra gelir. 2. sırada.