10.Sınıf Kalıtımın Genel İlkeleri Konusuna Ait Çıkmış Soruları
Soru 1. 5329
Bir ailede anne, A özelliği bakımından baskın fenotiptedir ve bu özelliğin çekinik genini de taşımaktadır (heterozigot).
Babanın genotipi aşağıdakilerin hangisindeki gibi olursa, çocukların fenotipinde bu çekinik özellik kesinlikle görülmez?
(2000-Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS))
A. AAB. Aa
C. aa
D. xAy
E. xa y
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: A
Bu soruda, A özelliği bakımından baskın olan bir annenin (heterozigot, Aa) ve farklı genotiplere sahip babanın çocuklarının fenotipleri incelenmektedir. Çocuklarda çekinik özelliğin ortaya çıkmaması için, çekinik (a) geninin homozigot halde bulunmaması gerekir. Şıkları inceleyelim:
Anne heterozigot (Aa) olduğu için genotipi şu şekildedir:
- A (baskın)
- a (çekinik)
- Çocukların fenotipinde çekinik özelliğin görülmemesi için, babanın kesinlikle çekinik (a) alelini taşımaması gerekir.
Baba AA (homozigot baskın) olursa:
- Anne: Aa
- Baba: AA
- Çocuklar: AA veya Aa (Çaprazlama sonucu %100 baskın fenotip oluşur.)
- Çekinik özellik taşıyan (aa) birey doğmaz.
- Bu yüzden doğru cevap A’dır.
Soru 2. 5838
İnsan kanında bulunan olgun alyuvarlar,
I. Karbondioksit bağlama
II. DNA sentezi yapma
III. Antikor sentezleme
Olaylarından hangilerinin gerçekleştiremez?
(1999-Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS))
A. Yalnız IB. Yalnız II
C. Yalnız III
D. I ve III
E. II ve III
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: E
Bu soruda, insan kanında bulunan olgun alyuvarların (eritrositlerin) hangi işlevleri gerçekleştiremediği sorgulanmaktadır. Alyuvarlar, kemik iliğinde üretilen ve oksijen ile karbondioksit taşınmasını sağlayan hücrelerdir. Ancak, gelişim süreçleri sırasında bazı organellerini kaybettikleri için belirli biyokimyasal olayları gerçekleştiremezler.
Alyuvarlar karbondioksit bağlayabilir, ancak DNA sentezi yapamaz ve antikor üretemez.
Bu yüzden gerçekleştiremeyecekleri olaylar II ve III’tür.
Soru 3. 5492
Penisilin ve tek bir bakteri türü ile normal besi ortamı içeren iki petri kabında aşağıdaki şemada gösterilen deney yapılmıştır.
Bu deney sonucu,
I. Aynı türe ait bireyler farklı kalıtsal özellikler gösterir.
II. Aynı besini kullanan bireyler, besin açısından rekabete girer.
III. Ortamın yeni koşullarına uyabilen bireyler bu koşullarda yaşamaya devam eder.
İfadelerinden hangileriyle açıklanabilir?
(1999-Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS))
A. Yalnız IB. Yalnız II
C. I ve III
D. II ve III
E. I, II ve III
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: C
Soru 4. 5061
Yukarıdaki soyağacında, bir özelliği fenotipinde gösteren bireyler siyah renkle gösterilmiştir.
Soyağacındaki bilgilere göre, bu özelliğin kalıtımı,
I. X kromozomunda mutasyonla ortaya çıkan baskın bir genle
II. Otozomal taşınan çekinik bir genle
III. Y kromozomunda mutasyonla ortaya çıkan baskın bir genle
IV. Otozomal taşınan baskın bir genle
V. X kromozomunda çekinik bir genle
Taşınma biçimlerinden hangileriyle gerçekleşir?
(1999-Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS))
A. I ve IIB. II ve IV
C. I, II ve V
D. I, III ve IV
E. III, IV ve V
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: A
Soru 5. 5290
Diploit bir bireyin kromozomlarında;
I. Bir özelliği kontrol eden genin çekinik alelinin otozomal kromozomlardan sadece birinin üzerinde bulunması,
II. Bir özelliği kontrol eden genin çekinik alelinin otozomal kromozomların her ikisi üzerinde bulunması,
III. Bir özelliği kontrol eden genin baskın alelinin otozomal kromozomlardan sadece birinin üzerinde bulunması,
IV. Bir özelliği kontrol eden genin baskın alelinin otozomal kromozomların her ikisi üzerinde bulunması
Durumlarının hangilerinde genin kontrol ettiği çekinik özellik bu bireyde ortaya çıkar?
(YKS-TYT Örnek Soruları)
A. Yalnız IB. Yalnız II
C. Yalnız IV
D. I ve II
E. III ve IV
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: B
Bu soruda, diploit bir bireyin kromozomlarında bulunan çekinik ve baskın alellerin fenotip üzerindeki etkisi incelenmektedir. Mendel Genetiği'ne göre, bir özellik çekinik alel tarafından kontrol ediliyorsa, bu özelliğin fenotipte ortaya çıkabilmesi için bireyin iki homolog kromozomunda da çekinik aleli (homozigot çekinik) taşıması gerekir. Eğer birey heterozigot ise, baskın alel fenotipte etkisini gösterecek ve çekinik özellik ortaya çıkmayacaktır.
Çekinik özellik sadece bireyin homozigot çekinik (aa) olduğu durumda ortaya çıkar.
Bu durum yalnızca II. şıkta sağlandığı için doğru cevap: B) Yalnız II'dir.