12.Sınıf Genetik Şifre ve Protein Sentezi Konusuna Ait Çıkmış Soruları
Soru 1. 5249
Ökaryotik bir hücrenin ribozomunda sentezlenmekte olan bir polipeptit zincirindeki 3 farklı aminoasidin antikodonları aşağıdaki gibidir.
I.aminoasidin antikodonu GUC
II.aminoasidin antikodonu CUA
III.aminoasidin antikodonu UCA
Buna göre bu 3 farklı aminoasidi kodlayan mRNA’ daki baz dizileri aşağıdakilerden hangisindeki gibidir?
I.aminoasit II.aminoasit III.aminoasit
(2011-Lisans Yerleştirme Sınavı (LYS))
A. GTC CTA AGTB. CAG GAU AGU
C. CTG GAT TCA
D. GAC GTA TGT
E. CAG GAU AGT
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: B
Protein sentezi sırasında ribozomda sentezlenen polipeptit zincirine eklenen aminoasitleri tRNA taşır.
- tRNA’nın taşıdığı antikodonlar, mRNA’daki kodonlarla tamamlayıcı (baz eşleşmesine uygun) dizilidir.
- mRNA’daki bazlar, tRNA antikodonlarının tamamlayıcısı olmalıdır.
Baz eşleşme kuralları:
A → U (Adenin, Urasil ile eşleşir)
U → A (Urasil, Adenin ile eşleşir)
G → C (Guanin, Sitozin ile eşleşir)
C → G (Sitozin, Guanin ile eşleşir)
| Aminoasit | tRNA Antikodonu (3' → 5') | mRNA Kodonu (5' → 3') |
|---|---|---|
| I.aminoasit | GUC | CAG |
| II.aminoasit | CUA | GAU |
| III.aminoasit | UCA | AGU |
A) GTC – CTA – AGT → Yanlış, DNA dizilimi gibi verilmiş, ancak mRNA dizilimi olamaz.
B) CAG – GAU – AGU → Doğru, mRNA dizisi, tRNA antikodonlarının tamamlayıcısıdır.
C) CTG – GAT – TCA → Yanlış, Bu DNA dizisi olabilir ama mRNA dizisi için uygun değildir.
D) GAC – GTA – TGT → Yanlış, Kodlar, tRNA antikodonlarıyla eşleşmiyor.
E) CAG – GAU – AGT → Yanlış, Son kodon (AGT), doğru tamamlayıcı baz eşleşmesine uymuyor.
mRNA’daki baz dizileri, tRNA antikodonlarının tamamlayıcısıdır.
Soru 2. 5353
Yukarıdaki şekilde hücrede gerçekleşen bir protein sentezi şematize edilmiştir
Buna göre I, II, III ile gösterilen hücre bölümleri aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?
I II III
(2011-Lisans Yerleştirme Sınavı (LYS))
A. Sitoplazma Hücre zarı Golgi aygıtıB. Çekirdek Sitoplazma Endoplazmik retikulum
C. Çekirdek Golgi aygıtı Sitoplazma
D. Sitoplazma Hücre zarı Endoplazmik retikulum
E. Hücre zarı Çekirdek Golgi aygıtı
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: B
Soru 3. 5197
Adli tıpta, güvenirliği çok yüksek olan “DNA parmak izi yöntemi”, zanlıların suçluluğunun kanıtlanmasında ve babalık testlerinde kullanılmaktadır.
Bu yöntemin güvenilir olması DNA’nın aşağıda verilen özelliklerinden hangisine dayanmaktadır?
(2010-Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS))
A. Sarmal yapıya sahip olmasıB. Enzimlerle istenilen yerden kesilebilmesi
C. Laboratuvar ortamında çoğaltılabilmesi
D. Hücreden saf olarak elde edilebilmesi
E. Bazı bölgelerindeki baz dizilimlerinin bireye özgü olması
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: E
Adli tıpta kullanılan DNA parmak izi yöntemi, bireylerin DNA’larının bazı özel bölgelerindeki tekrarlayan dizilimlerin (mikrosatellitler ve minisatellitler) bireye özgü olmasına dayanır.
Her bireyin DNA’sı büyük oranda birbirine benzese de, tekrarlayan DNA dizilimleri (VNTR ve STR bölgeleri) kişiye özeldir. Bu bölgeler, ebeveynlerden kalıtımsal olarak aktarıldığı için babalık testlerinde, ayrıca bir şüphelinin olay yerinde bulunan DNA ile eşleşip eşleşmediğini belirlemek için kullanılır.
Soru 4. 5420
Bir hücrede sentezlenen bir proteindeki aminoasit dizilimi bilinirse sentezde kullanılan
I. Kodon çeşidi sayısı,
II. Kodon sayısı,
III. Antikodon sayısı,
IV. Ribozom sayısı
Bilgilerinin hangilerine ulaşılabilir?
(2010-Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS))
A. I ve IIB. I ve IV
C. II ve III
D. II ve IV
E. III ve IV
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: C
Bir hücrede sentezlenen bir proteindeki amino asit dizilimi bilindiğinde, bu protein sentezlenirken kullanılan kodon sayısı ve antikodon sayısı gibi bazı verilere ulaşılabilir.
II. Kodon Sayısı: mRNA üzerindeki her bir kodon, bir amino asidi kodlar. Yani, proteindeki amino asit sayısı biliniyorsa, kullanılan kodon sayısı da bilinebilir. Ancak durdurma kodonları (stop kodonları: UAA, UAG, UGA) doğrudan bir amino asit kodlamadığı için, proteindeki amino asit sayısı ile kodon sayısı tam olarak bire bir örtüşmeyebilir. Yine de genel olarak bu bilgiye ulaşılabilir.
III. Antikodon Sayısı: mRNA’daki her bir kodona, tRNA üzerindeki antikodon karşılık gelir. Dolayısıyla, kodon sayısı biliniyorsa, ona karşılık gelen antikodon sayısı da tahmin edilebilir.
Öte yandan:
I. Kodon Çeşidi Sayısı: Bir proteinde kaç farklı kodon kullanıldığı, amino asitlerin eş anlamlı kodonları (genetik kodun yozlaşması - degenerasyon özelliği) nedeniyle doğrudan belirlenemez. Çünkü aynı amino asit için birden fazla kodon bulunabilir.
IV. Ribozom Sayısı: Proteinin sentezlendiği ribozom sayısı, polizom yapısına ve hücrenin protein üretim mekanizmasına bağlıdır. Aynı anda birden fazla ribozom bir mRNA üzerinde çalışabilir, ancak bu sayı doğrudan proteinin amino asit diziliminden tahmin edilemez.
Bu nedenle doğru cevap C şıkkıdır (II ve III).
Soru 5. 5532
Bir araştırmada, havuç bitkisinin kökünden alınan floem hücrelerinden her birinin, kültür ortamında tam bir bitkiye geliştiği saptanmıştır.
Bu araştırmaya göre, elde edilen bitkilerle ilgili,
I. Hücreleri farklılaşıp özelleştiğinde bazı genlerini yitirmişlerdir.
II. Hücrelerinin tümü çekirdeklerinde aynı genlere sahiptir.
III. Atasal bitkiyle özdeş bitkilerdir.
Yargılarından hangileri doğrudur?
(2009-Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS))
A. Yalnız IB. Yalnız II
C. Yalnız III
D. I ve III
E. II ve III
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: E
Bu araştırmaya göre floem hücrelerinden üretilen bitkiler, genetik olarak aynı hücrelere sahiptir (II) ve atasal bitkiyle özdeş bireylerdir (III).
Soru 6. 5529
Şeker hastalarında kullanılan insülin hormonu, rekombinant DNA teknolojisiyle E.coli bakterilerinde üretilmektedir. Bu işlemin bazı aşamaları aşağıda verilmiştir:
I. İnsülin geni içeren insan DNA parçasının taşıyıcı DNA (plazmit) ile birleşmesi
II. E.coli plazmit DNA sının ve insan DNA sının tümünün saf olarak elde edilmesi
III. E.coli plazmit DNA sının ve insan DNA sının insülin genini kodlayan kısmının restriksiyon enzimiyle kesilmesi
IV. Gen aktarılmış E.coli bakterilerinin besiyerinde çoğaltılması
V. Plazmitin E.coli hücresine aktarılması
Bu aşamaların doğru sıralanışı aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir?
(2007-Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS))
A. I – III – II – IV – VB. II – I – III – IV – V
C. II – III – I – V – IV
D. III – II – V – I – IV
E. V – I – IV – III – II
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: C
Rekombinant DNA teknolojisi, bir organizmanın genetik yapısını değiştirerek ona yeni genler kazandırma sürecidir. İnsülin üretimi için genetik mühendislik aşamaları şu şekilde ilerler:
1. İnsülin genini taşıyan insan DNA’sı ve E.coli plazmit DNA’sı saf olarak elde edilir (II).
2. Her iki DNA, restriksiyon enzimleri (kesici enzimler) ile kesilir (III).
3. İnsülin geni taşıyan insan DNA’sı, kesilmiş plazmid DNA ile birleştirilir (I).
4. Rekombinant plazmit, E.coli bakterisine aktarılır (V).
5. Gen aktarılmış bakteriler, laboratuvar ortamında çoğaltılır (IV).
Soru 7. 5965
Bir hücrede oksijenli solunum, protein sentezi, fotosentez olaylarının tümünün gerçekleşebilmesi için bu hücrede,
I. Ribozom,
II. Kloroplast,
III. Mitokondri,
IV. Sentrozom
Organellerinden hangilerinin bulunması zorunludur?
(2003-Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS))
A. I ve IIB. II ve III
C. I, II ve III
D. I, III ve IV
E. II, III ve IV
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: C
Bir hücrede oksijenli solunum, protein sentezi ve fotosentezin tümünün gerçekleşebilmesi için şu organellerin bulunması gereklidir:
| Olay | Gerekli Organeller |
|---|---|
| Oksijenli Solunum | Mitokondri |
| Protein Sentezi | Ribozom |
| Fotosentez | Kloroplast |
Ribozom (I): Protein sentezini gerçekleştiren organeldir.
Kloroplast (II): Fotosentez reaksiyonlarının gerçekleştiği yerdir.
Mitokondri (III): Oksijenli solunum burada gerçekleşir ve ATP üretilir.