11.Sınıf Duyu Organlarının Yapısı ve İşleyişi Konusuna Ait Çalışma Soruları
Soru 1. 6050
Öğretmen, sınıfa miyop ve hipermetrop göz kusurlarını karşılaştırmaları için bir tablo verir.
| Özellikler | Miyop | Hipermetrop |
|---|---|---|
| Göz küresinin önden arkaya doğru çapındaki değişim. | ||
| Göz merceğindeki değişiklik. | ||
| Merceğin kırıcılığındaki değişiklik | ||
| Görüntünün düştüğü yer. | ||
| Silli (kirpiksi) kasların durumu | ||
| Mercek bağlarının durumu | ||
| Düzeltmek için kullanılması gereken mercek türü |
"Tablodaki bilgileri kullanarak miyop ve hipermetrop göz kusurlarını karşılaştıracağız. Hangi özellikler iki kusuru ayırır? Şimdi bu tabloyu birlikte doldurarak yorumlarda bulunmanızı istiyorum."
Öğrencilerin Yorumları:
- Ali: "Miyop gözde göz küresi uzun olduğu için görüntü sarı beneğin önüne düşer, hipermetrop gözde ise kısa olduğu için arkaya düşer."
- Ayşe: "Hipermetrop gözde silli kaslar kasılır ve mercek bağları gevşer."
- Veli: "Miyop gözde kalın kenarlı, hipermetrop gözde ince kenarlı mercek kullanılır."
- Fatma: "Göz merceği miyop gözde şişkinleşirken, hipermetrop gözde düzleşir."
Yukarıdaki özellikleri dikkate alarak, miyop ve hipermetrop göz kusurlarının karşılaştırmasını yaparak tabloyu doldurunuz. Hangi öğrencinin yorumu yanlışsa açıklayınız.
Cevap İçin Tıklayınız...
Tablonun Doldurulmuş Hali:
| Özellikler | Miyop | Hipermetrop |
|---|---|---|
| Göz küresinin önden arkaya doğru çapındaki değişim. | Artar (Uzun) | Azalır (Kısa) |
| Göz merceğindeki değişiklik. | Şişkinleşir (Küreselleşir) | Düzleşir (Yassılaşır) |
| Merceğin kırıcılığındaki değişiklik | Artar | Azalır |
| Görüntünün düştüğü yer. | Sarı beneğin önüne | Sarı beneğin arkasına |
| Silli (kirpiksi) kasların durumu | Kasılır | Gevşer |
| Mercek bağlarının durumu | Gevşer | Kasılır |
| Düzeltmek için kullanılması gereken mercek türü | Kalın kenarlı | İnce kenarlı |
Soru 2. 5110
Öğretmen, gözdeki çubuk ve koni reseptörlerinin işlevlerini anlatmak için bir senaryo oluşturur:
"Diyelim ki başınızı yana çevirip ön bölgeye doğru hareket ettiriyorsunuz. Bu sırada bir cismi önce şekliyle, ardından rengini algılıyorsunuz. Bunun sebebi ne olabilir? Şimdi bu durumu açıklamak için sizlerin yorumlarını alacağım."
Öğrencilerin Yorumları:
- Veli: "Sarı beneğin çevresinde koni reseptörleri, merkezinde çubuk reseptörleri bulunur."
- Fatma: "Şekli algılayan çubuk reseptörleri sarı benek etrafında bulunur, renk algılayan koni reseptörleri ise sarı beneğin merkezde yoğunlaşmıştır."
- Mehmet: "Bu durum gözün hareket etmesiyle ilgilidir; çubuk ve koni reseptörlerinin konumuyla bağlantısı yoktur."
Yukarıdaki yorumlar dikkate alındığında, cismin önce şeklinin sonra da renginin algılanma sebebi nedir? Hangi öğrencinin yorumu doğrudur? Yanlış bir yorum varsa açıklayınız.
Cevap İçin Tıklayınız...
► Doğru Yorum: Fatma'nın yorumu doğrudur. Açıklama: Şekil algısı, siyah-beyaz görmeyi sağlayan çubuk reseptörlerinin sarı beneğin çevresinde yoğun bulunmasından kaynaklanır. Renk algısı ise renkli görmeyi sağlayan koni reseptörlerinin sarı beneğin merkezinde yoğunlaşmasından dolayı daha sonra gerçekleşir. ► Yanlış Yorum: Veli'nin yorumu yanlıştır. Çünkü; Sarı beneğin merkezinde koni reseptörleri, çevresinde ise çubuk reseptörleri yer alır. Mehmet'in yorumu yanlıştır. Bu durum gözün hareketiyle değil, reseptörlerin konumlarıyla ilgilidir.
Soru 3. 5811
Gözdeki bazı yapılar tabloda verilmiştir.
| Yapılar | Sert Tabaka | Damar Tabaka | Ağ Tabaka (Retina) |
|---|---|---|---|
| Işığı soğuran pigmentler | |||
| Kornea | |||
| İris | |||
| Fotoreseptörler | |||
| Kan damarları | |||
| Sarı benek |
Biyoloji dersinde öğretmen, gözün yapısını ve tabakalarını tartışmak için aşağıdaki tabloyu tahtaya yansıtır. Öğrencilerden, tablodaki yapıların gözün hangi tabakalarında bulunduğunu yorumlamalarını ve tabloda işaretlemelerini ister. Buna göre;
- Ali: "Işığı soğuran pigmentler damar tabakada bulunur."
- Ayşe: "Kornea, damar tabakada bulunur; göze gelen ışığın ilk kırıldığı yerdir."
- Veli: "İris, gözün damar tabakasında bulunur ve göz bebeğinin açıklığını ayarlar."
- Fatma: "Fotoreseptörler, ağ tabakada yer alır ve ışığı algılar."
- Mehmet: "Görüntü damar tabakada yer alan sarı beneğin üzerine düz olarak düşer."
Yukarıdaki yorumlar dikkate alındığında, tabloda verilen yapılar ve bulundukları göz tabakalarını doğru bir şekilde eşleştirerek belirtiniz. Yanlış bir yorum varsa açıklayınız.
Cevap İçin Tıklayınız...
Doldurulmuş Tablo:
| Yapılar | Sert Tabaka | Damar Tabaka | Ağ Tabaka (Retina) |
|---|---|---|---|
| Işığı soğuran pigmentler | X | ||
| Kornea | X | ||
| İris | X | ||
| Fotoreseptörler | X | ||
| Kan damarları | X | ||
| Sarı benek | X |
Soru 4. 5528
Biyoloji dersinde öğretmen, derinin yapısını açıklamak için tahtaya bir şekil çizer ve şu bilgileri paylaşır:
"Derimiz, üst deri (X tabakası) ve alt deri (Y tabakası) olmak üzere iki temel tabakadan oluşur. Üst derinin alt kısmında malpighi tabakası bulunur ve burada melanosit hücreleri melanin pigmenti üretir. Alt deri ise kan damarları, sinirler, kıl kökleri, elastik ve kollajen lifler, düz kaslar, yağ ve ter bezlerini içerir. Ağrı reseptörleri de bu tabakada yer alır."
Yukarıdaki açıklamalara göre;
I. Yağ bezleri
II. Melanosit hücreleri
III. Kıl kökleri
IV. Ağrı reseptörleri
şeklindeki yapılar, derinin hangi tabakasında (X ya da Y) bulunur? Eşleştirerek açıklayınız.
Cevap İçin Tıklayınız...
X Tabakası (Üst deri): Yalnız II (Melanosit hücreleri). Bu hücreler, üst derinin alt kısmında bulunan malpighi tabakasında yer alır ve melanin pigmenti üretir. Y Tabakası (Alt deri): I, III ve IV (Yağ bezleri, kıl kökleri ve ağrı reseptörleri). Bu yapılar, alt deri tabakasında bulunur ve derinin işlevsel özelliklerini sağlar. Örneğin, kıl kökleri burada yer alır ve ağrı reseptörleri çevresel uyaranları algılar.
Soru 5. 5308
Biyoloji dersinde öğretmen, göz bebeğinin ışık miktarına göre değişimini tahtadaki bir şekil üzerinden açıklar:
"Göz bebeğinin iki farklı durumdaki değişimi şekilde gösterilmiştir. Göze gelen ışık miktarına göre göz bebeği açıklığında değişme meydana gelir. Az ışık geldiği zaman göz bebeği büyürken, çok ışık geldiği zaman küçülür. Göz bebeğindeki bu değişim orta beyinde bulunan sinir merkezlerinden yönetilir. Ayrıca bakılan cismin uzaklığına göre göz merceğinin kalınlığı değişir ve buna göz uyumu denir."
Öğretmen, bu açıklamanın ardından sınıfa bir soru yöneltir.
Göze gelen ışık miktarına göre göz bebeği açıklığındaki değişimi sağlayan faktör nedir? Bu değişimi yöneten sinir merkezi hangisidir? Açıklayınız.
Cevap İçin Tıklayınız...
Faktör: Göze gelen ışık miktarıdır. Işık miktarı fazla olduğunda göz bebeği küçülür, ışık miktarı azaldığında ise büyür. Sinir Merkezi: Orta beyindir. Orta beyin, göz bebeğinin ışık miktarına bağlı olarak büyüyüp küçülmesini sağlayan refleks hareketleri yönetir. Bu değişim, gözün ışık hassasiyetini ayarlayarak görme yeteneğini optimize eder.
Soru 6. 5981
Biyoloji dersinde, öğretmen insan gözünün yapısı ile ilgili bir ders işlemektedir. Öğretmen, öğrencilerden şekil üzerinde gösterilen yapıları incelemelerini ister.
Gözde koni reseptörlerinin en fazla bulunduğu bölge (I) ve göz bebeği açıklığının değişmesini sağlayan yapı (II) hangileridir? Şekildeki harflere göre doğru eşleştirmeyi yapınız ve nedenini açıklayınız.
Cevap İçin Tıklayınız...
I → S: Koni reseptörleri, gözün ağ tabakasındaki sarı benek (makula) üzerinde yoğun şekilde bulunur. Bu nedenle, S yapısı koni reseptörlerin en fazla bulunduğu yerdir. II → X: Göz bebeği açıklığının değişmesini, irisin yapısındaki düz kaslar sağlar. X yapısı bu nedenle göz bebeği açıklığının kontrolünden sorumludur.
Soru 7. 5841
Öğretmen, biyoloji dersinde kulağın yapısını anlatırken, kulakta bulunan yapıların görevleriyle ilgili bilgiler verir. Bu bilgileri numaralandırarak "1 numaralı yapı ses titreşimlerini iletir, 2 numaralı yapı sesi kemik köprüye iletir, 3 numaralı yapı dönme hareketini algılar, 4 numaralı yapı sinir hücresinde impuls oluşturur, 5 numaralı yapı ise konum değişikliğini algılar." diyerek bir açıklama yapar.
Öğretmenin yaptığı eşleştirmelerden hangisi yanlıştır? Bu yanlışlığı açıklayarak doğru bilgiyi veriniz.
Cevap İçin Tıklayınız...
Yanlış olan eşleştirme 5 numaralı yapı ile ilgilidir. 5 numaralı yapı, orta kulak kemiklerini ifade eder ve ses titreşimlerinin iletilmesini sağlar. Ancak öğretmen bunu "konum değişikliğini algılama" göreviyle eşleştirmiştir. Konum değişikliğini algılama görevi iç kulakta bulunan otolit organlarına aittir.
Soru 8. 6051
Şekildeki I ve II numaralı bölümlerin adları ve görevini kısaca açıklayınız.
Cevap İçin Tıklayınız...
I Numaralı Bölüm: Östaki Borusu Görevi: Orta kulak ile yutak arasında yer alır ve orta kulak basıncının dış ortam basıncı ile dengelenmesini sağlar. Bu, kulak zarının doğru bir şekilde titreşmesine yardımcı olur. II Numaralı Bölüm: Salyangoz Görevi: İç kulağın bir parçasıdır ve işitme duyusundan sorumludur. İçerisindeki sıvı ve tüy hücreleri sayesinde ses dalgalarını sinirsel uyarılara dönüştürerek işitme sinirine iletir.
Soru 9. 5447
Mehmet, biyoloji dersinde gözün yapısını öğrenirken, öğretmen görme sinirlerinin gözden çıktığı bir noktadan bahseder. Öğretmen, bu noktada ışığa duyarlı reseptörlerin bulunmadığını ve bu yüzden burada görüntü oluşmadığını açıklar. Mehmet, bunun gözün hangi bölgesi olduğunu öğrenmek ister.
Görme sinirlerinin gözden çıktığı ve görüntünün oluşmadığı bu bölgenin adı nedir? Açıklayınız.
Cevap İçin Tıklayınız...
Bu bölgenin adı Kör noktadır. Kör nokta, ışığa duyarlı reseptörlerin bulunmadığı ve görme sinirlerinin gözden çıktığı bölgedir. Bu nedenle burada görüntü oluşmaz.
Soru 10. 5705
Ayşe, biyoloji dersinde dilde tat tomurcuğunun yapısını incelerken öğretmenine tat duyusunun nasıl oluştuğunu sorar. Öğretmeni, dildeki tat tomurcuklarının çeşitli tatlara duyarlı reseptörlere sahip olduğunu ve bu reseptörlerin mukusla kaplı destekleyici hücreler tarafından korunduğunu açıklar. Ayrıca mikrovillusların görevini öğrenmek isteyen Ayşe, bu yapıların tat duyusuyla bağlantısını merak eder.
I. Tat duyusuna yardımcı olarak destekleyici hücreler bulunur ve bu hücreler mukus salgılar.
II. Mikrovilluslar sindirim sonucu oluşan besin monomerlerinin emiliminde rol alır.
III. Tat tomurcuğunda çeşitli tatlara duyarlı reseptörler bulunur.
Ayşe'nin öğrendiği bilgiler ışığında, yukarıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
Cevap İçin Tıklayınız...
Yanlış ifade II numaralı ifadedir. Mikrovilluslar, tat hücrelerinin yüzeyinde yer alır ve besinlerin tat moleküllerini algılamada görev yapar, ancak sindirim sonucu oluşan besin monomerlerinin emiliminde rol oynamazlar. Doğru ifadeler I ve III numaralı ifadelerdir.