9.Sınıf Canlıların Ortak Özellikleri Konusuna Ait Çalışma Soruları
Soru 1. 6039
Böcekçil bitkiler, fotoototrof beslenme özelliğine sahip olmalarına rağmen, yaşadıkları azotça fakir topraklarda hayatta kalabilmek için heterotrof beslenme özelliği de gösterebilirler. Böcekleri yakalayıp sindirerek organik azot bileşiklerini bünyelerine kazandırırlar. Bu özellikleri sayesinde, bu bitkiler hem fotoototrof hem de heterotrof beslenme stratejilerini bir arada kullanabilen nadir canlılardandır.
Böcekçil bitkiler ile ilgili aşağıdaki ifadeleri değerlendirin:
1. Azotça fakir topraklarda yaşama şansı diğer bitkilerden daha yüksektir.
2. Topraktan nitrat tuzlarını alamaz.
3. Hücre dışı sindirim yapabilir.
Bu ifadelerden hangileri yanlıştır? Yanıtınızı açıklayarak belirtiniz.
Cevap İçin Tıklayınız...
Yukarıdaki ifadelerden sadece 2. ifade yanlıştır.
Azotça fakir topraklarda yaşama şansı diğer bitkilerden daha yüksektir.
Doğru. Böcekçil bitkiler, azotça fakir topraklarda böceklerden elde ettikleri azot sayesinde hayatta kalma avantajına sahiptir. Bu, onları diğer bitkilerden daha dayanıklı kılar.
Topraktan nitrat tuzlarını alamaz.
Yanlış. Böcekçil bitkiler de diğer bitkiler gibi topraktan nitrat tuzlarını alabilirler. Ancak, bu tuzların yeterli olmadığı durumlarda böcekleri sindirerek ek azot ihtiyacını karşılarlar.
Hücre dışı sindirim yapabilir.
Doğru. Böcekçil bitkiler, böcekleri sindirirken salgıladıkları enzimler aracılığıyla hücre dışı sindirim gerçekleştirirler ve sindirilen besinleri bünyelerine alırlar.
Soru 2. 5396
Biyoloji dersinde öğretmen, canlıların ortak özelliklerinden biri olan boşaltım hakkında bir tartışma başlatmak için tahtaya aşağıdaki ifadeleri yazar ve öğrencilerden bu ifadelerin doğru veya yanlış olduğunu açıklamalarını ister:
- Bir hücreli canlıların tamamı metabolik atıkları sadece hücre zarından uzaklaştırır.
- Bitkilerde metabolik atıklar yaprak dökümü ile uzaklaştırılabilir.
- Omurgalı hayvanlarda boşaltım böbrekler ile gerçekleştirilir.
Öğrenciler, sırasıyla aşağıdaki yorumları yapar:
- Ali: "Bir hücreli canlılarda metabolik atıklar yalnızca hücre zarıyla uzaklaştırılır; çünkü organeller yoktur."
- Ayşe: "Bitkilerde metabolik atıklar yaprak dökümü veya reçine salgısı gibi yöntemlerle uzaklaştırılabilir."
- Veli: "Omurgalı hayvanlarda boşaltım, böbrekler aracılığıyla gerçekleşir; bu, doğru bir bilgidir."
- Fatma: "Bir hücreli canlılarda metabolik atıklar hem hücre zarından hem de organellerden uzaklaştırılabilir."
Yukarıdaki yorumlar dikkate alındığında, hangi öğrenci canlıların ortak özellikleri ile ilgili yanlış bir yorum yapmıştır?
Cevap İçin Tıklayınız...
► Ayşe ve Veli doğru yorum yapmıştır.
► Ali'nin yorumu doğrudur.
► Fatma'nın yorumu yanlıştır: Bir hücreli canlıların tamamı metabolik atıkları yalnızca hücre zarından uzaklaştırır; çünkü organeller yoktur ve metabolik atık uzaklaştırma mekanizmaları hücre zarıyla sınırlıdır.
Soru 3. 5801
Biyoloji dersinde öğretmen, canlıların ortak özelliklerini tartışmak için tahtaya aşağıdaki ifadeleri yazar ve öğrencilerinden bu ifadelerden hangisinin tüm canlılar için ortak bir özellik olmadığını belirlemelerini ister:
- Hücre zarına sahip olma
- Enerji üretme
- Kalıtsal molekül taşıma
- Embriyonik gelişim
- Ribozom taşıma
Öğrenciler, sırasıyla yorumlarını yapar:
- Ali: "Tüm canlılar hücre zarına sahiptir, bu nedenle bu ifade doğrudur."
- Ayşe: "Enerji üretmek tüm canlılarda gerçekleşir, çünkü canlılık için enerji şarttır."
- Veli: "Kalıtsal moleküller tüm canlılarda bulunur; bu, onların nesillerini devam ettirmesini sağlar."
- Fatma: "Embriyonik gelişim, yalnızca çok hücreli ve belirli canlı gruplarında görülür, bu yüzden ortak bir özelliktir."
- Mehmet: "Ribozom, protein sentezi için gereklidir ve tüm canlılarda bulunur."
Yukarıdaki yorumlar dikkate alındığında, hangi öğrenci canlıların ortak özellikleri ile ilgili yanlış bir yorumda bulunmuştur?
Cevap İçin Tıklayınız...
► Ali, Ayşe, Veli ve Mehmet doğru yorum yapmıştır. ► Fatma'nın yorumu yanlıştır: Embriyonik gelişim tüm canlılarda görülmez; bu özellik sadece çok hücreli organizmalara özgüdür ve tüm canlıların ortak özelliği değildir.
Soru 4. 6155
Biyoloji dersinde öğretmen, canlıların ortak özelliklerini sınıfta tartışmaya açar ve aşağıdaki özellikleri tahtaya yazar:
- Aktif hareket etme
- Anabolik tepkimeleri gerçekleştirme
- Dokulara sahip olma
- Organik monomerden enerji üretme
- Kompleks organik madde üretme
Ardından öğrencilerden bu özelliklerden hangilerinin tüm canlılarda ortak olduğunu belirlemelerini ister. Öğrencilerden gelen yorumlar şunlardır:
- Ali: "Tüm canlılar aktif hareket etmelidir, aksi halde hayatta kalamazlar."
- Ayşe: "Canlılar her zaman küçük molekülleri birleştirerek büyük moleküller üretir, bu anabolizmadır."
- Veli: "Dokular sadece çok hücreli canlılara özgüdür, bu nedenle tüm canlılarda ortak olamaz."
- Fatma: "Organik monomerlerden enerji üretmek, tüm canlılarda ortak olan bir özelliktir."
- Mehmet: "Kompleks organik moleküller üretilmeden canlılık devam edemez."
Öğrencilerin yorumları dikkate alındığında, verilen özelliklerden hangileri tüm canlılarda ortaktır? Hangi öğrencilerin yaptığı yorumlarda ortak özellikler doğru olarak ifade edilmiştir?
Cevap İçin Tıklayınız...
Ali: "Tüm canlılar aktif hareket etmelidir, aksi halde hayatta kalamazlar."
- Yanlış: Tüm canlılar aktif hareket etmez. Bitkiler pasif hareket edebilir.
- Doğru: Tüm canlılar anabolik tepkimeleri gerçekleştirir.
- Doğru: Tüm canlılarda doku bulunmaz, çünkü tek hücreli canlılarda doku yoktur.
- Doğru: Tüm canlılar organik monomerlerden enerji üretir.
- Doğru: Tüm canlılar kompleks organik moleküller üretir.
Soru 5. 5187
Biyoloji dersinde öğretmen, farklı canlı gruplarını tanıtan görselleri tahtaya yansıtır. Görsellerde bakteriler, öglena, mantarlar ve bitkiler bulunmaktadır. Öğretmen, bu canlılardan ökaryot hücre yapısına sahip olanları (M) ve ototrof beslenebilenleri (R) sınıflandırmalarını ister.
Ardından öğretmen, aşağıdaki öğrencilerden yorum alır:
- Ali: "Ökaryot hücre yapısına sahip olanlar mantarlar, bitkiler ve öglenadır."
- Ayşe: "Ototrof beslenebilen canlılar bakteriler, bitkiler ve öglenadır."
- Veli: "Mantarlar ototrof canlılardır çünkü organik maddeleri alarak beslenirler."
- Fatma: "Bakteriler prokaryot oldukları için ökaryot grupta yer alamaz."
Yukarıdaki yorumlara göre;
A. M → I, III ve IV R → II ve IV
B. M → II, III ve IV R → I, II ve IV
C. M → I, II ve III R → I, II ve III
D. M → II ve IV R → I ve IV
E. M → I, II ve IV R → II ve III
M (Ökaryot hücre yapısına sahip olanlar) ve R (Ototrof beslenebilen canlılar) için doğru sınıflandırmayı belirleyiniz. Yanlış bir yorum varsa, bu yorumu ve doğrusunu açıklayınız.
Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru Yanıt: B. M → II, III ve IV R → I, II ve IV
- M (Ökaryot hücre yapısına sahip olanlar): Ökaryot hücre yapısına sahip olan canlılar öglenalar, mantarlar ve bitkilerdir (II, III, IV). Bakteriler prokaryottur ve bu nedenle ökaryot grubuna dahil edilmez.
- R (Ototrof beslenebilen canlılar): Ototrof beslenebilen canlılar bakteriler (bazı türleri, örneğin siyanobakteriler), öglenalar ve bitkilerdir (I, II, IV). Mantarlar heterotrof canlılardır ve organik maddeleri dışarıdan alarak beslenirler.
- Veli'nin yorumu: "Mantarlar ototrof canlılardır" ifadesi yanlıştır. Mantarlar heterotroftur, ototrof canlılar gibi inorganik maddelerden organik madde sentezlemezler. Onlar organik maddeleri dışarıdan alarak beslenirler.
- Ali ve Fatma'nın yorumları doğrudur.
Soru 6. 5441
Biyoloji dersinde öğretmen, proteinlerin yapılarının amino asitlere parçalanması konusunu işlemektedir. Öğrencilere aşağıdaki tepkimeyi tahtada gösterir ve bu tepkimeyi analiz etmelerini ister:
Protein + (n - 1) H₂O → n (amino asit)
Ardından şu ifadeleri tahtaya yazar:
- Tüm canlılarda sadece hücre içinde gerçekleşir.
- Anaboliktir.
- ATP kullanılmaz.
Daha sonra öğrencilerden bu ifadeler hakkında yorum yapmalarını ister:
- Ali: "Bu tepkime tüm canlılarda sadece hücre içinde gerçekleşir."
- Ayşe: "Bu tepkime bir yapım tepkimesi olduğu için anaboliktir."
- Veli: "ATP kullanılmadığı için bu bir katabolik tepkimedir."
Yukarıdaki ifadelerden ve öğrenci yorumlarından hangileri doğrudur? Yanlış bir yorum varsa düzeltiniz ve açıklayınız.
Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru İfade ve Yorum: 3. ATP kullanılmaz (Veli'nin yorumu doğrudur). 1. Tüm canlılarda sadece hücre içinde gerçekleşir: Bu ifade yanlıştır. Proteinlerin amino asitlere parçalanması, sindirim sisteminde hücre dışında da gerçekleşebilir. 2. Anaboliktir: Bu ifade yanlıştır. Proteinlerin amino asitlere parçalanması bir yıkım (katabolik) tepkimesidir. Açıklama:
- Proteinlerin amino asitlere parçalanması hidroliz tepkimesidir ve bir katabolik süreçtir.
- Bu tepkimede ATP kullanılmaz, çünkü suyun kullanımı ile gerçekleşir.
- Sindirim sistemi gibi hücre dışı ortamlarda da bu tepkime gerçekleşebilir.
Soru 7. 5750
Biyoloji dersinde öğretmen, canlıların üreme çeşitlerini ve özelliklerini açıklamaktadır. Öğrencilere, üreme ile ilgili aşağıdaki ifadeleri tahtada tartışmaları için sunar:
- Eşeyli üreyen canlılarda yavrunun kalıtsal özellikleri ata canlılardan farklı olur.
- Bazı canlı gruplarında hem eşeyli hem eşeysiz üreme gözlenebilir.
- Eşeysiz üreyen canlılarda birey sayısında artış gözlenmez.
Daha sonra öğrencilerden şu yorumlar gelir:
- Ali: "Eşeyli üreme yavruların kalıtsal çeşitliliğini sağlar."
- Ayşe: "Bazı canlılar hem eşeyli hem eşeysiz üreme yapabilir, bu onlara avantaj sağlar."
- Veli: "Eşeysiz üreme birey sayısını artırmaz çünkü bu sadece genetik bilgiyi kopyalar."
Yukarıdaki ifadelerden ve öğrenci yorumlarından hangileri doğrudur? Yanlış bir yorum varsa düzeltiniz ve açıklayınız.
Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru İfadeler: 1 ve 2 (Ali ve Ayşe'nin yorumları doğrudur.) Yanlış İfade: 3 (Veli'nin yorumu yanlıştır.)
- Eşeyli üreme: Yavruların kalıtsal özellikleri, genetik çeşitlilik sağlayan bir süreçtir. Bu nedenle 1. ifade doğrudur.
- Hem eşeyli hem eşeysiz üreme: Bitkiler, bazı omurgasızlar gibi canlılarda bu özellik gözlenir, bu da 2. ifadeyi doğrular.
- Eşeysiz üreme: Birey sayısında artış sağlar çünkü bir bireyden çok sayıda yavru oluşabilir. Bu nedenle 3. ifade yanlıştır.
Soru 8. 5931
Biyoloji dersinde öğretmen, metabolik olayların anabolizma ve katabolizma olarak iki ana gruba ayrıldığını açıklar. Daha sonra öğrencilere, metabolik olayların hangi gruba ait olduğunu doğru bir şekilde sınıflandırmalarını ister. Tahtada şu eşleştirmeler yer alır:
I. Glikozdan nişasta oluşumu → Anabolizma
II. Glikojenden glikoz oluşumu → Katabolizma
III. Glikozdan laktik asit oluşumu → Anabolizma
IV. Karbondioksit ve sudan glikoz oluşumu → Anabolizma
V. Glikozdan karbondioksit oluşumu → Katabolizma
Öğrencilerden yukarıdaki eşleştirmelerden yanlış olanını tespit etmeleri istenir. Hangi eşleştirme yanlıştır? Yanlış eşleştirmenin nedenini açıklayarak doğru grubu belirtiniz.
Cevap İçin Tıklayınız...
Yanlış Eşleştirme: 3. Glikozdan laktik asit oluşumu → Anabolizma Doğru Grubu: Katabolizma
- Glikozdan nişasta oluşumu (Anabolizma): Enerji harcayarak küçük moleküllerden büyük moleküller oluşturma sürecidir.
- Glikojenden glikoz oluşumu (Katabolizma): Büyük moleküllerin enerji elde etmek veya kullanıma hazır hale getirmek için küçük moleküllere parçalanmasıdır.
- Glikozdan laktik asit oluşumu (Katabolizma): Laktik asit fermantasyonu bir yıkım (katabolik) reaksiyonudur, enerji üretimi sırasında glikoz laktik aside dönüştürülür.
- Karbondioksit ve sudan glikoz oluşumu (Anabolizma): Fotosentezle enerji harcanarak büyük moleküller sentezlenir.
- Glikozdan karbondioksit oluşumu (Katabolizma): Oksijenli solunumla glikoz yıkılarak enerji açığa çıkar.
Soru 9. 5387
Bir biyoloji dersinde öğretmen, canlıların ortak özelliklerini ve bu özelliklerle ilişkilendirilen kavramları tahtaya yazar. Öğrencilerden verilen özellikleri doğru kavramlarla eşleştirmelerini ister. Tahtada şu bilgiler yer alır:
I. Çevre şartlarının değişmesine rağmen iç dengeyi sabit tutma
II. Bulunduğu ortamda yaşama ve üreme şansını artıran kalıtsal özelliklere sahip olma
III. Beslenme, korunma, üreme gibi temel işlevleri yerine getirebilmek için yer değiştirme veya yönelme
IV. İç ve dış ortamdan gelen fiziksel veya kimyasal uyarılara tepki gösterme
Öğrencilere aşağıdaki kavramlar verilir:
- Adaptasyon
- Homeostazi
- Hareket
- Etki-Tepki
- Hücresel Solunum
Verilen özelliklerin doğru kavramlarla eşleştirilmesi durumunda hangi kavram açıkta kalır? Doğru eşleştirmeyi yaparak cevabınızı açıklayınız.
Cevap İçin Tıklayınız...
Cevap: Hücresel Solunum açıkta kalır. Doğru Eşleştirme:
- Çevre şartlarının değişmesine rağmen iç dengeyi sabit tutma ⇒ Homeostazi
- Bulunduğu ortamda yaşama ve üreme şansını artıran kalıtsal özelliklere sahip olma ⇒ Adaptasyon
- Beslenme, korunma, üreme gibi temel işlevleri yerine getirebilmek için yer değiştirme veya yönelme ⇒ Hareket
- İç ve dış ortamdan gelen fiziksel veya kimyasal uyarılara tepki gösterme ⇒ Etki-Tepki
Hücresel solunum, canlıların enerji üretimi için gerçekleştirdiği bir metabolik süreçtir. Ancak verilen özelliklerin hiçbirinde hücresel solunum doğrudan vurgulanmamıştır. Bu nedenle açıkta kalan kavram "Hücresel Solunum"dur.
Soru 10. 5666
Bir biyoloji dersinde öğretmen, canlılarda boşaltım olayları ile ilgili şu bilgileri tahtaya yazar:
I. Hücrelerde katabolik tepkimeler sonucunda boşaltım maddesi oluşturma
II. Azotlu boşaltım maddelerini böbrekler ile vücuttan uzaklaştırma
III. Amonyağı karaciğerde üreye çevirme
Öğretmen bu olayların tüm canlılarda ortak olarak gerçekleşip gerçekleşmediğini tartışmaya açar ve öğrencilerin görüşlerini alır:
- Ali: "Hücrelerde boşaltım maddesi oluşması tüm canlılarda ortak bir özelliktir."
- Ayşe: "Böbrekler bütün hayvanlarda olduğu için azotlu boşaltım maddeleri tüm hayvanlarda böbrekler ile atılır."
- Veli: "Amonyağı karaciğerde üreye çevirme yalnızca omurgalı hayvanlara özgü bir olaydır."
- Fatma: "Karaciğer ve böbrek gibi organlar tüm canlılarda olduğu için bu olaylar ortak özellik sayılır."
Yukarıdaki olaylardan hangileri tüm canlıların gerçekleştirdiği ortak bir olay değildir? Öğrencilerin yorumlarını değerlendirerek doğru yanıtı veriniz ve yanlış yorumları açıklayınız.
Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru Yanıt: II ve III öncüller bütün canlıların gerçekleştirdiği ortak bir olay değildir.
Doğru Yorum Yapan: Ali ve Veli doğru yorum yapmıştır.
Yanlış Yorum Yapanlar:
- Ayşe'nin yorumu yanlıştır, çünkü böbrekler yalnızca omurgalı hayvanlarda bulunur ve azotlu boşaltım maddelerinin atılması her canlıda böbrek ile gerçekleşmez.
- Fatma'nın yorumu yanlıştır, çünkü karaciğer ve böbrek gibi organlar tüm canlılarda bulunmaz. Bu organlar yalnızca omurgalı hayvanlarda mevcuttur.
- Hücrelerde katabolik tepkimeler sonucunda boşaltım maddesi oluşması, tüm canlılarda ortak olarak gerçekleşir.
- Azotlu boşaltım maddelerinin böbrekler ile uzaklaştırılması yalnızca omurgalı hayvanlara özgüdür. Böbrek, tüm hayvanlarda bulunmaz.
- Amonyağı karaciğerde üreye çevirme olayı yalnızca omurgalı hayvanlarda gerçekleşir. Karaciğer tüm hayvanlarda bulunmaz.