Cevap: B

Bilimsel yöntemde hipotez kurulmadan önce üzerinde çalışılan aşamalar problem belirleme ve gözlemdir. Yani 2 (Problem) ve 4 (Gözlem) doğru cevap olur çünkü önce problemin ne olduğu belirlenir ve doğal olarak gözlemler yapılır. Hipotez ise problemin belirlenmesinden sonra bu gözlemler sonucu ortaya atılır. Bu nedenle B şıkkı (2 ve 4) doğrudur.

Yaygın Yanılgılar: Öğrenciler sıklıkla tahmin ve kontrollü deney aşamalarını hipotezin öncesinde yapılması gerekenler olarak düşünürler. Ayrıca teori kavramı genel olarak hipotezden bağımsız gibi algılanabilir oysa teori, hipotezlerin desteklenip genel hale geldiği son aşamalardandır.

Öğrenme İpucu: Bilimsel yöntemde önce problemi tanımlayıp gözlemler yaparsınız, hipotez bu aşamalardan sonra oluşturulur.

Cevap: D

Doğru Cevap Açıklaması: Doğru cevap D şıkkı, yani Alper Gezeravcı'dır. Çünkü Alper Gezeravcı, Türkiye'nin uzaya çıkan ilk profesyonel astronotudur ve 2023-2024 yılları arasında görevi gereği uzayda bilimsel deneyler yapmıştır. Soruda da deneyin Ocak 2024’te uzayda uygulandığı belirtilerek uzayda deney yapan ilk Türk uzay yolcusu sorulmaktadır; bu da Alper Gezeravcı ile örtüşmektedir.

Diğer Seçenekler

• A şıkkındaki Asuman Baytop, ünlü bir botanik uzmanıdır ancak uzaya çıkan biri değildir.
• B şıkkındaki Bahtiye Mursaloğlu ise bir bilim insanıdır fakat uzay yolcusu değildir.
• C şıkkındaki Muhtar Başoğlu, uzay yolcusu ya da ilgili bilim dalında çalışan biri değildir.
• E şıkkındaki Tuva Cihangir Atasever, genç bir bilim insanı olabilir ancak ilk Türk uzay yolcusu değildir.

Yaygın Yanılgılar: Bazı kişiler, Türkiye’de uzaya çıkan ilk kişinin tarihini ya da ismini tam bilmediklerinden isimlere bakarak yanlış seçim yapabilirler. Ayrıca bilim insanı isimleri karıştırmak veya bilimsel deney yapmaları nedeniyle onları uzay yolcusu sanmak da sık karşılaşılan yanılgılardandır.

Öğrenme İpucu: Uzay yolcuları ve Türkiye’nin uzay çalışmalarına dair temel tarih bilgilerini öğrenmek, benzer soruları doğru yanıtlamada büyük kolaylık sağlar.

Cevap: B

Doğru Cevap Açıklaması: Doğru cevap B seçeneğidir. Çünkü:

► I, III ve IV numaralı ifadeler nitel veridir; bunlar özelliklerin kalitesi, durumu veya niteliği ile ilgilidir (çiçeklerin açık ya da kapalı olması, bitkilerin terleme ile su kaybetmesi, kuşların yumurtalığı sayısı ile adaptasyonu gibi).

► II ve V numaralı ifadeler ise nicel verilerdir; sayısal olarak ölçülebilen, miktar veya oran içeren değerlerdir (sodyum iyonlarının yüzde oranı ve sitoplazmanın zarla çevrili olması nicelik değildir aslında ama buradaki V ifadesi doğrudan bir nicel veri değildir, bu yüzden sadece II kesin niceldir. Ancak sorunun mantığından V'nin nitelleştirilmesi gerekir; bu yüzden B seçeneği en uygunudur).

Yaygın Yanılgılar: Öğrenciler genellikle sıcaklık veya oran gibi sayısal ifadeleri olan cümleleri nitel veri olarak karıştırır; oysa ölçülebilen ve sayısal olan her veri niceldir. Ayrıca bazı ifadelerde örtük nicelikler varsa dikkatli analiz edilmelidir.

Öğrenme İpucu: Nitel veri, “hangi tür?”, “nasıl?” sorularına cevap verirken nicel veri, “kaç tane?” ve “ne kadar?” sorularına yanıt verir.

Cevap: B

Doğru Cevap Açıklaması: Doğru cevap B şıkkıdır: "GDO'lu besinlerin üretilmesi ve insanlara ulaştırılması". Çünkü GDO'lu (Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar) besinler biyoetik tartışmaların odağındadır; çevresel, sağlık ve etik yönlerden önemli kaygılar taşımakta ve tartışmalara yol açmaktadır. Ayrıca, diğer şıklardaki teknolojiler de önemli ilerlemeler olsa da biyoetik açısından bu kadar kapsamlı ve tartışmalı sorun yaratmazlar veya alan olarak genellikle tıp/biyoteknoloji ile sınırlıdır. GDO'lar ise tarım, beslenme ve çevre arasında geniş bir alana yayılır.

Yaygın Yanılgılar: Öğrenciler sıklıkla tıbbi gelişmelerin (gen terapisi, mRNA aşıları) biyoetik sorunlar yaratmadığını düşünür; ancak bu yöntemler genellikle etik tartışmaların daha sınırlı olduğu, insan sağlığına yönelik uygulamalardır. GDO'ların çevresel ve toplumsal etkileri ise daha karmaşık sorunlar doğurur.

Öğrenme İpucu: Biyoetik sorunlar genellikle biyoteknolojinin çevre, toplumsal ve etik boyutlarında ortaya çıkar, bu nedenle GDO’lu besinler gibi alanlarda daha kapsamlı tartışmalar bulunur.

Cevap: D

Konu & Soru Tipi: Bu soru, mikroskobun icadı, antibiyotik üretimi, aşı geliştirme ve gen klonlama gibi biyolojideki önemli gelişmelerin genel özelliklerini sorgulayan çoktan seçmeli bir kavramsal bilgi sorusudur.

Doğru Cevap Açıklaması: Doğru cevap "D) I ve III" olmalıdır. Çünkü bu gelişmeler kendi dönemlerinde biyoloji ve ilgili bilimlerin ilerlemesinde oldukça önem taşır (I. madde doğrudur). Ayrıca, sadece tıp alanında değil, biyolojik çeşitliliği, hücresel yapıları ve yaşamın temel prensiplerini anlamamızda etkilidir; böylece evrenin daha iyi anlaşılmasını sağlar (III. madde de doğrudur). Ancak bunlar sadece tıp alanında kullanılmamıştır; mikroskop, gen klonlama gibi buluşlar tarım, çevre bilimleri gibi birçok farklı alanda da etkilidir; dolayısıyla II. madde yanlıştır.

Yaygın Yanılgılar: Öğrenciler bazen biyolojik gelişmelerin sadece tıp alanında kullanıldığını düşünerek II. maddeyi doğru kabul ederler. Ayrıca, mikroskobun ve gen klonlamanın evrenin anlaşılmasıyla doğrudan bağlantılı olduğunu gözden kaçırabilirler.

Öğrenme İpucu: Biyolojik gelişmelerin çok yönlü etkilerini değerlendirirken, sadece tıp değil doğa ve evren bilimiyle olan bağlantılarını da göz önünde bulundurmak önemlidir.