10.Sınıf ATP’nin Yapısı ve Enerji Aktarımındaki Rolü Konusuna Ait Çalışma Soruları
Soru 1. 821
Bir öğrenci, “ATP molekülünün yapısında flor (F) elementi de bulunur.” demiştir.
Buna göre:
1. Öğrencinin bu bilgisi neden yanlıştır?
2. Eğer ATP’nin yapısında gerçekten flor elementi bulunsaydı, bu durum canlılık açısından ne gibi sonuçlar doğururdu?
Cevap İçin Tıklayınız...
1. Bu bilgi yanlıştır çünkü ATP’nin yapısında yalnızca karbon (C), hidrojen (H), oksijen (O), azot (N) ve fosfor (P) elementleri bulunur. Flor (F) elementi ATP yapısında yer almaz.
2. Eğer flor ATP’nin yapısında bulunsaydı, ATP’nin kimyasal yapısı bozulur, enerji bağları doğru şekilde oluşamazdı. Bu da hücrelerin enerji üretimini ve yaşamsal faaliyetlerini olumsuz etkilerdi.
Soru 2. 1611
ATP molekülünün yapısında bulunan elementleri yazınız ve bu elementlerin moleküldeki görevlerini kısaca açıklayınız.
Cevap İçin Tıklayınız...
ATP; karbon (C), hidrojen (H), oksijen (O), azot (N) ve fosfor (P) elementlerinden oluşur.
C, H ve O: Riboz şekeri ve fosfat grubunun yapısında yer alır.
N: Adenin bazının yapısında bulunur.
P: Fosfat gruplarını oluşturur ve enerji bağlarında görev alır.
Soru 3. 1443
Aşağıdaki şekilde ATP ile ilgili bir tepkime verilmiştir:
Bu tepkimeye göre;
1. a yönünde ve b yönünde gerçekleşen olayların adlarını yazınız.
2. Bu olayların canlılık açısından önemini açıklayınız.
Cevap İçin Tıklayınız...
a yönü: Fosforilasyon — ADP’ye fosfat eklenerek ATP sentezlenir.
b yönü: Hidroliz — ATP su ve enzimlerle yıkılarak enerji açığa çıkar.
Önemi: Hücrelerde enerji alışverişi bu iki olayla sağlanır; canlılar enerji ihtiyaçlarını ATP’nin hidroliziyle karşılar.
Soru 4. 1634
ATP molekülünün sentezlenmesi ve kullanılması olaylarına ne ad verilir? Bu olayları kısaca açıklayınız.
Cevap İçin Tıklayınız...
🔹 ATP’nin Sentezlenmesi: Adı: Fosforilasyon Tanımı: ADP’ye (Adenozin difosfat) bir inorganik fosfat (Pi) bağlanarak ATP sentezlenmesidir. Örnek: Fotosentez ışık reaksiyonlarında, hücresel solunumda, substrat düzeyinde fosforilasyon.
🔹 ATP’nin Kullanılması: Adı: ATP Hidrolizi Tanımı: ATP’nin yüksek enerjili fosfat bağlarının yıkılmasıyla ADP + Pi + enerji açığa çıkar. Bu enerji hücrede kas kasılması, sinir iletimi, aktif taşıma gibi olaylarda kullanılır.
✅ Özet: ATP sentezi → Fosforilasyon ATP yıkımı/kullanılması → ATP hidrolizi 👉 Kısaca, hücre enerji ihtiyacına göre ATP’yi anında üretir (fosforilasyon) ve gerektiğinde tüketir (hidroliz).
Soru 5. 1577
Aşağıda verilen ATP molekülünün yapısındaki molekül ve bağların adlarını yazınız.
Cevap İçin Tıklayınız...
🔹 ATP’nin Yapısı
Fosfat Grupları (3 tane – turuncu daireler): Birbirine yüksek enerjili fosfoanhidrit bağları ile bağlıdır. Enerji, bu bağların kopmasıyla açığa çıkar.
Pentoz Şeker (Mavi beşgen): Riboz şekeri bulunur.
Azotlu Organik Baz (Kırmızı şekil): Adenin bazı yer alır.
🔹 ATP’deki Bağlar
Fosfatlar arası bağ: Yüksek enerjili fosfat bağları (fosfoanhidrit bağları).
Riboz – Adenin bağı: Glikozit bağı.
Riboz – Fosfat bağı: Ester bağı.
✅ Özet: ATP; adenin bazı + riboz şekeri + 3 fosfat grubundan oluşur. Enerji, fosfatlar arasındaki yüksek enerjili bağların (fosfoanhidrit bağlarının) kopmasıyla elde edilir.
Soru 6. 1354
ATP yaşamsal faaliyetlerin devam ettirilebilmesi için gerekli bir moleküldür. ATP hücre zarından geçemez ve bir hücreden diğerine aktarılamaz. Hücre, metabolizması için gerekli ATP’yi kendi içinde sentezler. Depolanmaz, anlık olarak üretilir ve tüketilir. ATP hücrede elektrik, ısı, hareket gibi farklı enerji formlarına dönüştürülebilir. Nükleotit yapıda olup üç grup molekülden oluşur. Bu moleküller birbirlerine bağlıdır.
Buna göre ATP'nin yapısındaki molekül ve bağları yazınız.
Cevap İçin Tıklayınız...
🔹 ATP’nin Yapısındaki Moleküller: ATP (Adenozin Trifosfat) üç ana bileşenden oluşur:
-
Azotlu organik baz → Adenin
-
Beş karbonlu şeker → Riboz
-
Üç fosfat grubu → Fosfat (PO₄³⁻)
➡️ Adenin + Riboz birleşerek Adenozin yapısını oluşturur.
➡️ Adenozin üzerine 3 fosfat grubu bağlanır → ATP oluşur.
🔹 ATP’deki Bağlar: Fosfatlar arasındaki bağlar (yüksek enerjili bağlar) → Fosfoanhidrit bağlarıdır. Özellikle 2. ve 3. fosfat grubu arasındaki bağ (son fosfat bağı) yüksek enerjilidir ve koparıldığında hücrede kullanılacak enerji açığa çıkar.
✅ Özet: ATP, adenin + riboz + 3 fosfat moleküllerinden oluşur. Fosfatlar arasındaki yüksek enerjili fosfoanhidrit bağları yıkıldığında enerji açığa çıkar ve bu enerji hücrenin yaşamsal faaliyetlerinde kullanılır.