X → Yassı epitel doku (endotelyum)

Y → Düz kas doku

Z → Bağ doku

K → Elastiki lif

1. Şekilde harflerle gösterilen yapıların adlarını yazınız.

a: Aort b: Alt Ana Toplardamarı c: Üst Ana Toplardamarı d: Akciğer Atardamarı e: Akciğer Toplardamarı f: Akciğer Kılcalları g: Doku Kılcalları x: Sağ Kulakçık y: Sağ Karıncık z: Sol Kulakçık t: Sol Karıncık

2. Küçük kan dolaşımında kanın izlediği yolu rakamlarla gösteriniz.

1 → 2 → 3 → 4

3. Büyük kan dolaşımında kanın izlediği yolu rakamlarla gösteriniz.

Üst Tarafta İzlediği Yol: 5 → 6 → 7 → 9 → 11

Alt Tarafta İzlediği Yol: 5 → 6 → 7 → 8 → 10 → 11

Vücudun alt kısmındaki toplardamarlarda bulunan kanın yukarı doğru hareket etmesini sağlayan faktörler:

Toplardamar kapakçıkları:

• Toplardamarlardaki kapakçıklar tek yönlü açılır ve kanın geri kaçmasını engeller.
• Kan yukarı doğru hareket ettiğinde kapakçıklar açılır, ancak geri gelmeye çalıştığında kapanarak kanın aşağı düşmesini önler.

İskelet kaslarının kasılması:

• Kaslar kasıldığında, toplardamarları sıkıştırarak içindeki kanı yukarı iter.
• Özellikle bacak kasları, yürürken veya hareket ederken kanın yukarı pompalanmasına yardımcı olur.

Negatif basınç (Göğüs boşluğundaki emme etkisi):

• Soluk alırken göğüs boşluğunda oluşan negatif basınç, kanın yukarı doğru çekilmesine yardımcı olur.
• Bu sayede, toplardamarlardaki kan kalbe doğru hareket eder.

Atardamarlara yakınlık:

• Toplardamarlar, atardamarlara yakın yerlerde bulunur.
• Atardamarların genişleyip daralması, toplardamarları hafifçe sıkıştırarak kanın hareketine katkı sağlar.

Yerçekimine karşı direnç:

• Vücut hareket ettikçe kan basıncı değişir ve bu değişimler, kanın yukarı doğru hareketini kolaylaştırır.
• Özellikle uzun süre hareketsiz kalındığında, bu mekanizmalar daha az çalışır ve kan dolaşımı yavaşlar.

Bu faktörler bir arada çalışarak, yerçekimine karşı kanın yukarı doğru taşınmasını sağlar.

► Sempatik sinirler

► Adrenalin, Noradrenalin, Tiroksin hormonları

► Kafein, Tein (çayın içindeki uyarıcı madde) ve Nikotin gibi kimyasallar

► Kandaki karbondioksit artışı (bu durum kanın pH'ını 7.4'den aşağıya düşürür.)

► Vücut sıcaklığındaki artış (ateşli hastalıklar)

► Ortam sıcaklığının azalması (soğuk hava)

Kalbin kasılmasını sağlayan elektriksel impulslar, belirli yapılar aracılığıyla iletilir. Otonom sinir sistemi (sempatik ve parasempatik sinirler) kalp atım hızını düzenleyerek bu impulsların başlatılmasını kontrol eder.

1. Sinoatriyal (SA) Düğüm:

- Kalbin doğal pacemaker'ı (ritim merkezi) olup kalbin atım hızını belirler.

- Sağ kulakçığın üst kısmında yer alır ve ilk uyarıyı üretir.

- Uyarı burada oluşarak kulakçıklara yayılır ve kulakçıkların kasılmasını başlatır.

2. Atrioventriküler (AV) Düğüm:

- SA düğümden gelen uyarıyı alır ve geciktirerek karıncıklara iletir.

- Bu gecikme sayesinde kulakçıklar kasılırken, karıncıkların dolması için zaman kazandırılır.

3. His Demetleri:

- AV düğümden gelen uyarıları karıncıklara iletir.

- Sol ve sağ karıncığa doğru dallara ayrılarak iletim hızını artırır.

4. Purkinje Lifleri:

- His demetlerinden gelen uyarıyı alarak karıncık kaslarına iletir.

- Bu uyarılar, karıncıkların dip kısmından yukarı doğru kasılmasını sağlar ve kanın büyük atardamarlara pompalanmasını mümkün kılar.

Uyarının İzlediği Yol:

Sinoatriyal (SA) Düğüm → Atrioventriküler (AV) Düğüm → His Demetleri → Purkinje Lifleri

1. Gevşeme aşamasıdır. Hem kulakçık hem karıncık dinlenme durumundadır.

2. Karıncıklar kasılmış. Kulakçıklar gevşeme, karıncıklar ise kasılı durumdadır. Karıncık kasılırsa sağ tarafyan akciğere kirli kan gider. Sol taraftan aorta temiz kan gider.

3. Kulakçıklar kasılır. Kan karıncıklara dolar.

1. Harflerle gösterilen kısımların adlarını yazınız.

a. Akciğer Atardamarı     b. Akciğer Toplardamarı

c. Üst Ana Toplardamar  d. Alt Ana Toplardamar

e. Aort                             f. Sağ Kulakçık

g. Sol Kulakçık               h. Triküsbit Kapakçıklar

ı. Diküsbit Kapakçıklar   k. Yarımay Kapakçıklar

l. Sol Karıncık                m. Sağ Karıncık

2. Kirli kan taşıyan damarları yazınız: a, c, d

3. Kalpten çıkan damarları yazınız: a, e

Kan basıncı kılcal damarların atardamar ucunda yüksektir ve kılcal damarın toplardamar ucuna doğru gidildikçe kan basıncı düşer. Ozmotik basıncı oluşturan proteinler kılcal damardan çıkamayacağı için ozmotik basınç kılcal damarlar boyunca sabittir. Atardamar ucunda kan basıncı ozmotik basıncından yüksek olduğu için X ile gösterilen örneğin oksijen kandan doku sıvısına geçer. Toplardamar ucunda ise ozmotik basınç kan basıncından yüksektir. Hücreler metabolizma sırasında karbondioksit üretir. Bu karbondioksit, dokulardaki hücrelerden doku sıvısına geçer. Y ile gösterilen örneğin CO2 doku sıvısından kana geçer.