11.Sınıf Denetleyici ve Düzenleyici Sistem, Duyu Organları Konusuna Ait Çalışma Soruları
Soru. 31
Hücre gövdesinden çıkan ve nöronun diğer hücrelerden gelen uyartıları almasını sağlayan çok sayıda kısa uzantılar aşağıdakilerden hangisi ile isimlendirilir?
A. Nörolemma
B. Schwan hücresi
C. Dendrit
D. Akson
E. Glia
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru Cevap: C
Açıklama: Dendritler, hücre gövdesinden çıkan ve nöronun diğer hücrelerden gelen uyartıları almasını sağlayan çok sayıdaki kısa uzantılardır. Uyartı her zaman dendrit yapısından aksona doğru taşınır.
Soru. 32
Sinir hücresinde dendritlerle alınan uyartı bir başka sinire aktarılıncaya kadar;
I. ATP sentezinin ve kullanılmasının artması
II. Hücre zarından yoğun miktarda iyon geçişi olması
III. Akson ucundan hücre dışına madde salgılanması
Şeklindeki değişikliklerden hangileri meydana gelir?
A. Yalnız I
B. Yalnız II
C. I ve II
D. II ve III
E. I, II ve III
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru Cevap: E
Açıklama: Aksonda impuls iletimi sırasında hücre depolarize olur. Normalde hücre dışı pozitif hücre içi negatif yüklüdür. Depolarizasyondan sonra hücre dışı negatif hücre içi ise pozitif yüklenir. Hücrede gerçekleşen yük farkının oluşumu Na+ iyonlarının hücre içine akması ile olur. İmpulslar akson ucuna geldikten sonra sinapslardan geçişi nörotransmitter adı verilen salgı maddeleriyle yapılır. Salgılama akson ucundan yapılır. Bütün bu metabolik faaliyetler ATP harcanarak gerçekleştirilir.
Soru. 33
Grafikte uyarılmış bir nöronun belirli bir bölgesinin zar potansiyelindeki değişim verilmiş, grafiğin bazı bölümleri numaralandırılmıştır.
Grafikte numaralanmış kısımlarla ilgili olarak aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz?
A. Zar potansiyelinin I'e ulaşmasını sağlayan uyaranlar nöronlarda impuls oluşumuna neden olur.
B. Bir uyaran, zar potansiyelinin I değerine ulaşmasını sağlayamazsa, impuls oluşturamaz.
C. II sırasında hücre dışındaki sodyum iyonları hücre içine girer.
D. III sırasında hücre içindeki potasyum iyonları hücre dışına çıkar.
E. Sodyum potasyum pompası II'de aktivite gösterirken I'de aktivite göstermez.
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru Cevap: E
Açıklama: Sinir hücreleri çalıştıkları sürece sodyum potasyum pompası aktivite gösterebilir. Özellikle dinlenme durumunda (I) hücre içi ile hücre dışı arasındaki iyon farkını sodyum potasyum pompaları oluşturur.
Soru. 34
Uyartı şiddetine bağlı olarak sinir hücrelerinin aksiyon potansiyelinde meydana gelen değişmeler, şekilde gösterilmiştir. Bu şekilde veriler kullanılarak,
I. Bir uyaranın sinirlerde impuls oluşturabilmesi için eşik şiddete veya üzerinde olması gerekir.
II. Eşik şiddetinin üzerindeki uyaranlar, sinir hücresinin depolarize durumda kalmasına sebep olur.
III. Uyarı şiddeti arttıkça aksiyon potansiyeli de artar.
Yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A. Yalnız I
B. Yalnız II
C. I ve II
D. I ve III
E. II ve III
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru Cevap: A
Açıklama: Eşik değerin altındaki uyarı aksiyon potansiyel oluşumuna sebep olmamıştır. Eşik değer ve üzerindeki uyarılar sinirde impuls oluşturmuştur. Eşik değerin üzerindeki uyarılarda da zardaki elektriksel yük değişir ve tekrar eski haline döner. Yani hücre depolarizasyon durumunda kalmaz ve repolarizasyon gerçekleşir.
Soru. 35
Şekilde sinir sistemindeki iki farlı nöron gösterilmiştir. Bu iki nöron arasında aşağıda verilenlerden hangisi farklılık oluşturur?
A. Polarizasyon, depolarizasyon ve repolarizasyon olaylarının gerçekleşmesi
B. Atlamalı iletim ile uyartı taşınması
C. Uyartının iletim yönü
D. Uyartının dendrit yapıları ile alınması
E. Uyartı iletiminde hem elektriksel hem de kimyasal değişimlerin meydana gelmesi
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru Cevap: B
Açıklama: Miyelinli nöronlarda diğerlerinden farklı olarak uyartı bir ranvier boğumundan diğerine atlayarak ilerler. Buna atlamalı iletim denir ve uyartının hızlı iletilmesini sağlar. Bütün nöronlarda uyartının taşınması sürecinde aynı değişmeler meydana gelir. Uyartıların alınması dendrit, taşınması ise akson kısmı ile sağlanır. Yani uyartı hep dendritten aksona doğru taşınır.
Soru. 36
Multiple Skleroz (MS), miyelin kılıfın iltihaplanması veya zarar görmesi durumunda oluşur. Myelin kılıfın zarar gören kısımlarında oluşan sertleşmeler uyartı iletimini engeller.
Buna göre MS hastalığına bağlı iltihaplanma;
I. Somatik Sinir Sistemi
II. Sempatik Sinir Sistemi
III. Parasempatik Sinir Sistemi
Şeklindeki sistemlerden hangilerindeki nöronlarda meydana gelebilir?
A. Yalnız I
B. Yalnız II
C. I ve II
D. I ve III
E. II ve III
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru Cevap: A
Açıklama: Otonom sinir sistemi istemsiz hareketlerin kontrolünü sağlar. Yalnız miyelinsiz motor sinirler vardır. Birbirine zıt çalışna sempatik ve parasempatik sistem olarak iki kısımdan oluşur. Somatik sinir sistemi ise istemli hareketlerin yapılmasını sağlar ve miyelinli duyu ve motor nöronlardan oluşur. MS hastalığı miyelinli duyu ve motor nöronlardan oluşur. MS hastalığı miyelin kılıfta iltihaplanmaya neden olduğu için somatik sinir sistemini etkiler.
Soru. 37
Aşağıda verilenlerden hangisi öğrenme sonucunda kazanılan bir refleks örneğidir?
A. Diz kapağına vurulunca ayağın öne doğru itilmesi
B. Yeni doğan bebekte emme refleksi
C. Göz bebeğinin ışık miktarına göre büyüyüp küçülmesi
D. Beyni çıkarılan bir kurbağada asit damlatılan ayağın çekilmesi
E. Limon gören insanın ağzının sulanması
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru Cevap: E
Açıklama: Doğuştan gelen reflekslere kalıtsal refleklser denir. Örneğin; yeni doğmuş bir bebekte emme refleksi, göz kapağının kırpılması, göz bebeğinin hareketi gibi. Bunlardan başka öğrenmeyle oluşan refleksler de vardır. Bunlara da şartlı refleksler denir. Örneğin; limon görünce ağzın sulanması için limonun tadının önceden test edilmiş olması gerekir.
Soru. 38
Alzheimer, genellikle yaşlılıkta ortaya çıkar ve ilk başta hafıza kaybına neden olur. Beyin hücrelerinde anormal protein birikimi, beyin hücrelerinin ölümü, sinirler arası iletişimin bozulması ve somatik sisteme ait sinirlerde uyartı iletimindeki aksaklıklar alzheimer oluşmasına neden olabilir.
Buna göre alzheimer oluşması durumunda,
I. Sinapslardan impuls geçişinde azalma,
II. Ara nöron sayısında azalma,
III. İstemli hareketlerin yapılmasında zorlanma
Şeklindeki anormalliklerden hangileri meydana gelebilir?
A. Yalnız I
B. Yalnız II
C. I ve II
D. I ve III
E. I, II ve III
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru Cevap: E
Açıklama: Merkezi sinir sisteminde ara nöronlar vardır. Bu hastalarda nöron ölümü olduğuna göre ara nöron sayısı azalır. Sinirler arası iletişim sinaps bölgeleri ile sağlanır. Bu iletişim azaldığına göre sinapslarda impuls geçişi de azalmış olur. Somatik sistem istemli hareketlerin yapılamsını sağlar. Bu siseme gelen uyartı iletiminin azalması, istemli hareketlerin yapılmasında zorlanmaya neden olur.
Soru. 39
Sinir sisteminde bulunan durdurucu sinapslarda aşağıdaki olaylardan hangisi gerçekleşmez?
A. Depolarizasyonu sağlayan nörotransmitter madde salgılanması
B. Dendritteki Cl geçirgenliğinin artması
C. Dendritteki polarizasyonun artması
D. Akson ucuna elektriksel uyartı gelmesi
E. Dendrite Na+ geçişinin hızlandırılması
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru Cevap: E
Açıklama: İmpulsların durdurulması yada kolaylaştırılması da sinapslarda olur. Engellem ve kolaylaştırma olayları üretilen nörotransmitter çeşidine bağlıdır. Kolaylaştırıcı sinapslarda, sinaps boşluğuna salgılanan nörotransmitter maddeler, bir sonraki nöronun sodyum (Na+)'a geçirgenliğini sağlar ve depolarizasyona neden olur. Böylece impuls iletilmiş olur. Engelleyici sinapslarda ise nörotransmitter maddeler, bir sonraki nöronda klor (Cl-) geçirgenliğini artırır. Böylece hücreye fazla klor (Cl-) girdiğinden zarın iç tarafı daha da negatif (-) olur. Bu durumda impuls oluşmaz ve iletim durur.
Soru. 40
İki nöron arasındaki iletişim sinaps denilen bölgelerde, akson ucundan salgılanan kimyasallarla sağlanır. Şekilde aralarında sinaps yapmış dört nöron şematize edilmiştir.
1, 2, 3 numaralı nöronlarda aksiyon potansiyeli oluşmasına bağlı olarak 4 numaralı nöronun zar potansiyelinde ortaya çıkan değişim ölçülmüş ve aşağıdaki grafik elde edilmiştir.
⇒ 1 numaralı nöron uyarıldığında 4 numaralı nöronun zar potansiyeli kısmen değişmiş ancak eşik değere ulaşmamıştır.
⇒ 1 ve 2 numaralı nöron aynı anda uyarıldığında 4 numaralı nöronun zar potansiyelinde herhangi bir değişim olmamıştır.
⇒ 3 numaralı nöron uyarıldığında 4 numaralı nöronun zar potansiyeli kısmen değişmiş ancak eşik değere ulaşmamıştır.
Buna göre 1, 2, 3 nöronlarından hangileri 4 numaralı nöronda impuls oluşumunu engelleyici etki gösterir?
A. Yalnız 1
B. Yalnız 2
C. Yalnız 3
D. 1 ve 2
E. 1 ve 3
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru Cevap: B
Açıklama: Şekilde kolaylaştırıcı ve engelleyici sinapslardan oluşan bir sistem şematize edilmiştir. 4 numaralı nöron 1 ve 3 numaralı nöronlarla sinaps yapmaktadır. 2 numaralı nöron ise 1 numaralı nöronla sinaps yapmıştır. 1 numaralı nöron uyarıldığında 4 numaralı nöronun zar potansiyeli kısmen değişmiş ancak eşik değere ulaşamadığından 4 numaralı nöronda aksiyon potansiyeli oluşmamıştır. Buna göre 1 numaralı nöronun uyarıcı (kolaylaştırıcı) sinaps yaptığını söyleyebiliriz. 1 ve 2 numaralı nöron birlikte uyarıldığında 4 numaralı nöron zarında herhangi bir değişiklik olmamıştır. Bu durumda 2 numaralı nöronun engelleyici olduğunu söyleyebiliriz. Grafikten 3 numaralı nöronun da kolayraştırıcı (uyarıcı) olduğunu söyleyebiliriz.