11.Sınıf Denetleyici ve Düzenleyici Sistem, Duyu Organları Konusuna Ait Çalışma Soruları
Soru. 21
Yukarıdaki şekilde sinirsel iletimin belirli bir bölümü gösterilmiştir. Buna göre şekilde belirtilen numaralı yapılar aşağıdakilerin hangisinde doğru eşleştirilmiştir?
I II III
A. Akson Ucu Salgı Dendrit
B. Sinaps Nörotransmitter Reseptör
C. Sinaps Nörotransmitter Akson Ucu
D. Nöron Reseptör Dendrit
E. Dendrit Sinaps Reseptör
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru Cevap: B
Açıklama: I ile gösterilen kısım akson ucu ile dendrit arasında bulunan sinaps boşluğudur. Akson ucundan uyartı geçişini sağlayan nörotransmitter maddeler (kimyasal aracılar) salgılanır. Akson ucundan salgılanan aracı madde bir sonraki sinir hücresinin dendrit kısmında (III) bulunan reseptör kısmını uyarır.
Soru. 22
Sinir sisteminin işleyişi sırasında duyu nöronu, reseptörlerden aldığı uyartıyı ara nörona iletinceye kadar aşağıdakilerden hangisi en son gerçekleşir?
A. Na+ iyonlarının içeri girmesi
B. Na / P pompasının çalışması
C. Polarizasyonun bozulması
D. Nörotransmitter maddelerin salgılanması
E. Elektriksel iletimin gerçekleşmesi
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru Cevap: D
Açıklama: Sinir hücresi ilk kez uyarıldığı zaman sodyum iyonları akson zarından hücre içine geçer (depolarizasyon). Bundan sonra akson içindeki potasyum iyonları hücre dışına çıkar (repolarızasyon). Uyartı aksonun ilgili bölgesinden geçtikten sonra sodyum potasyum pompası, potasyum iyonlarını hücre içine, sodyum iyonlarını ise hücre dışına atar. Uyartı akson ucuna geldiği zaman buradan kimyasal aracı maddeler salgılanır ve uyartı bir sonraki nörona geçer.
Soru. 23
Sinir hücrelerinde uyartının iletimi sırasında grafiklerde verilen değişimlerden hangileri gerçekleşir?
A. I ve II
B. I ve III
C. II ve IV
D. I, II ve III
E. I, II, III ve IV
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru Cevap: E
Açıklama: Uyartı iletimi sırasında aktif taşıma ve salgılama gibi olaylar gerçekleştiği için ATP enerjisi harcanır (I.Grafik). Oksijenli solunum reaksiyonları sonucunda hücrelerdeki ısı miktarı artar (II.Grafik). Yine solunum sırasında kullanıldığı için glikoz miktarı azalır (III.Grafik). Sinir hücresinde uyartı iletimi sırasında impuls iletim hızı değişmez (IV.Grafik).
Soru. 24
Gelişmesini tamamlamış organizmalarda bulunan nöronlar, hücre gövdesinden çıkan uzantı sayısına göre; tek kutuplu, iki kutuplu ve çok kutuplu diye adlandırılır. Bir bilim insanı, embriyonun ilk dönemlerine ait nöronların kutupsuz olduğunu savunuyorsa;
I. Embriyodaki nöronların bölünebiliyor olması
II. Embriyodaki nöronların çok küçük olması
III. Embriyodaki nöronların henüz uzamamış ve dallanmamış olması
Şeklindeki verilerden hangilerini, hipotezine dayanak olarak kullanmış olabilir?
A. Yalnız I
B. Yalnız II
C. I ve II
D. I ve III
E. II ve III
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru Cevap: D
Açıklama: Nöronlarda embriyo dönemindeyken akson ve dendrit yoktur veya bu uzantılar çok kısadır. Daha sonra yapıları kazanan nöronun şekli farklılaşır. Bu farklılaşma çok özel olduğu için, farklılaşan nöron bölünme yeteneğini kaybeder. Buna göre nöronların kutupsuz olması, onların bölünebilmesine olanak sağlar. Bölünmeyle çoğalan nöronlar, daha sonra farklılaşarak bölünme yeteneklerini kaybederler. Bir hücrenin küçük olmasının bölünme yeteneğiyle veya kutupsuz olmasıyla ilgisi yoktur.
Soru. 25
Sinir hücresinde meydana gelen;
I. Hücre zarında iyon geçişlerinin engellenmesi
II. Sinapslara nörotransmitter madde salınamaması
III. Aksonun etrafını saran miyelin kılıf bulunmaması
IV. Nöronda ATP üretilememesi
Durumlarında hangilerinde impulsun sinir hücresinde taşınması veya diğer hücrelere iletilmesi mümkün olmaz?
A. I ve II
B. II ve IV
C. III ve IV
D. I, II ve IV
E. I, II ve III
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru Cevap: D
Açıklama: Yük değişiminin gerçekleşerek hücrenin depolarize olması için Na+ iyonlarının hücre zarından geçmesi gerekir. Sinaptik yumruya gelen impulslar sinaptik keselerdeki nörotransmitter maddelerin salınmasıyla diğer hücreye aktarılır. İmpulsun iletilmesi için hücrede miyelin kılıf bulunması gerekmez. Sinir iletiminde enerji kullanılır. Ortamda ATP olmaması iletimin gerçekleşmemesine sebep olur.
Soru. 26
Şekilde bir sinir hücresinde taşınan impulsun, sinir hücresiyle bağlantılı olan bir başka hücreye aktarılması gösterilmiştir. Buna göre, gerçekleşen olaylarla ilgili olarak verilenlerden hangisi yanlıştır?
A. Aktarıcı maddelerin sentezinde golgi aygıtı görev yapar.
B. Uyartı geçişinden sonra aktarıcı maddeler parçalanır.
C. Alıcılar salgılanan maddeyi tanıyabilecek özellikteki reseptörlerdir.
D. Uyartının bu şekilde geçişi impulsun aksonda ilerlemesinden daha yavaş gerçekleşir.
E. Sinir hücresinden bu yolla impuls aktarımı sadece bir başka sinir hücresine olabilir.
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru Cevap: E
Açıklama: Sinaps iki sinir hücresi arasında olabileceği gibi sinir hücresi ile kas yada salgı hücreleri arasında da olabilir. İmpulsların sinapslardan geçişi bazı salgı maddeleriyle yapılır. Bu maddelere nörotransmitter (taşıyıcı), bu olaya ise kimyasal iletim denir. Kimyasal aracılar, aralığın karşı ucundaki nörotransmitter maddeleri tanıma özelliğindeki dendritlere bağlanır. Sinapsta kimyasal iletim impuls iletiminden daha yavaştır. Uyartı geçişinden sonra kimyasal aracı maddeler parçalanır.
Soru. 27
X hücresinden impulsun "Başlama" noktasından "Bitiş" noktasına ulaşması 0,05 s, Y hücresinden ise 0,1 s sürüyor. İmpulsun "Başlama" noktasından "Bitiş" noktasına X hücresinde Y'ye göre daha kısa sürede ulaşması;
I. X hücresinde mitokondri sayısının Y hücresinden fazla olması
II. X hücresinin akson kalınlığının, Y hücresinden daha fazla olması
III. Y hücresindeki dendrit sayısının daha az olması
Faktörlerinden hangileri ile açıklanabilir?
A. Yalnız I
B. Yalnız II
C. I ve II
D. I ve III
E. II ve III
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru Cevap: B
Açıklama: İki hücre arasında mitokondri sayısının veya dendrit sayısının farklı olması impuls iletimi hızının farkı olmasına neden olmaz. Sinir hücrelerinde akson kalınlığının artması impuls iletimine olan direnci azaltır. Yani akson kalınlığı arttıkça impuls iletim hızı artar.
Soru. 28
Sinir hücreleri (nöronlar);
I. Uyartı iletimini sağlama
II. Uyartıları değerlendirme
III. Glia hücrelerini oluşturma
Görevlerinden hangilerini gerçekleştirir?
A. Yalnız I
B. Yalnız II
C. I ve II
D. II ve III
E. I, II ve III
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru Cevap: C
Açıklama: Sinir hücreleri uyartıların iletilmesini (duyu ve motor nöronlar) ve değerlendirilmesini (ara nöronlar) sağlar. Glia hücrelerini sinir hücreleri oluşturmaz. Çünkü nöronların bölünme yeteneği yoktur. Glia hücreleri sinir hücrelerini sararak bir arada tutar, onlara besin ve oksijen sağlar.
Soru. 29
Çevreden gelen bir uyarıya karşı verilen tepkinin şiddetini;
I. Uyartının iletim hızının artması
II. Etki süresinin artması
III. Oluşan impuls sayısının artması
Şeklindeki faktörlerden hangileri artırır?
A. Yalnız I
B. Yalnız II
C. I ve II
D. I ve III
E. II ve III
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru Cevap: E
Açıklama: Sinir hücreleri ya hep ya hiç kuralına göre çalışır. Dış çevreden gelen bir uyartının şiddeti sinir hücresinde taşınan impulsun hızını değiştirmez. Reseptöre ulaşan uyarının sık ve fazla olması nöronda daha sık aralıklarla ve daha fazla sayıda impuls oluşturur. İmpuls sayısının fazla olması tepki şiddetinin de fazla olmasını sağlar. Uyarının etki süresi ve şiddetinin artması nöronda oluşan impuls sayısının artmasını sağlar.
Soru. 30
Bütün sinir hücrelerinde;
I. Na / K iyonlarının değişimi ile iletimi sağlama
II. Aksonlarda iletimin atlayarak gerçekleşmesi
III. Uyartıları değerlendirme ve cevap oluşturma
IV. Nörotransmitter salgılama
Özelliklerinden hangileri ortak olarak gözlenir?
A. I ve II
B. II ve III
C. I ve IV
D. I, II ve IV
E. II, III ve IV
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru Cevap: C
Açıklama: Bütün sinir hücrelerinde Na / K iyonları yer değiştirerek impuls iletimi sağlanır. Sonraki sinir hücresi veya efektör organa impuls iletimini nörotransmitter salgılayarak sağlarlar. Aksonlarda atmalı iletim sadece miyelinli nöronlarda gerçekleşir. Uyartıları değerlendirme ve cevap oluşturma sadece ara nöronlar ile sağlanır.