10.Sınıf Kalıtımın Genel İlkeleri Konusuna Ait Çalışma Soruları
Soru. 11
Aşağıdaki şemada ABO kan grubu sistemi açısından heterozigot genotipli anne ve babanın 1, 2, 3 ve 4 ile gösterilen olası tüm çocuklarının kan grubu fenotipleri verilmiştir.
Aşağıdaki tabloyu şemaya uygun olacak şekilde doldurunuz.
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru Cevap:
Soru. 12
ANNE ⇒ aaBbDdEe BABA ⇒ AabbDdee Yukarıda tüm genleri bağımsız olan iki bireyin genotipleri verilmiştir. Buna göre verilen soruları cevaplayınız.
a) Babanın mayoz bölünme sonucu oluşturabileceği gamet çeşidini yazınız.
b) Annenin mayoz bölünme sonucu oluşturabileceği gamet çeşidini yazınız.
c) AabbDDEe genotipinde bir bireyin meydana gelme ihtimali nedir?
d) a, B, d, E fenotipinde bir bireyin meydana gelme ihtimali nedir?
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru Cevap:
Açıklama: a) 2 tane heterozigot karakter olduğu için 2^2'den 4 çeşit gamet oluşturur. b) 3 tane heterozigot karakter olduğu için 2^3'den 8 çeşit gamet oluşturur. c) Anne ve babaya ait olan her bir karakter ayrı ayrı çaprazlanır. Çaprazlama aşağıda gösterilmiştir. Buna göre istenilen genotipler oranları ile seçilir ve yanyana getirilerek çarpılır. AabbDDEe genotipinde bir bireyin meydana gelme ihtimali; Aa → 2/4 (1/2), bb → 2/4 (1/2), DD → 1/4, Ee → 2/4 (1/2) Sonuç; 1/2 x 1/2 x 1/4 x 1/2 = 1/32 AabbDDEe genotipinde bir birey oluşur. d) a, B, d, E fenotipinde bir bireyin meydana gelme ihtimali; aşağıda yapılan çaprazlamadan istenilen sonuç elde edilir. a fenotipinde (genotipi aa olmak zorunda, çünkü çekinik özelliktir.) çaprazlamaya göre oluşan birey sayısı 2/4 (1/2)'tür. B geni baskındır. Hem homozigot hem heterozigot durumda iken (BB, Bb) fenotipte etkisini gösterir. Çaprazlamada B fenotipinde bireylerin oluşma ihtimali 2/4 (1/2)'dir. d fenotipi 1/4 oranında oluşmuştur. E fenotipi 2/4 (1/2) oranında oluşmuştur. Sonuç; 1/2 x 1/2 x 1/4 x 1/2 = 1/32 oranında a, B d, E fenotipinde bir birey oluşur.
Soru. 13
Aşağıda 5 karakter yönünden Eren, Burak ve Nazife'nin genotipleri verilmiştir.
Eren; AaBbCCddEeXY
Burak; aaBBCcDdEEXY
Nazife; AABBccDdeeXX
Buna göre; Eren, Burak ve Nazife'nin Mayoz bölünme sonucu oluşturabilecekleri gamet çeşidi sayılarını belirtiniz.
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru Cevap:
Açıklama: Gamet çeşitliliğini bireyin genotipindeki heterozigot olan karakterler arttırır. Homozigot olan baskın ve çekinik karakterler gamet çeşitliliğini etkilemez. Buna göre; Eren'de → n = 4'tür. 2^n = 2^4 = 16 çeşit gamet oluşturur. (AaBbEeXY) Burak'ta → n = 3'dir. 2^n = 2^3 = 8 çeşit gamet oluşturur. (CcDdXY) Nazife'de → n = 1'tür. 2^n = 2^1 = 2 çeşit gamet oluşturur. (Dd) Not: n = heterozigot karakter sayısı
Soru. 14
5 karakter yönünden genotipi; AaBBddEeX^aX^a olan bir annenin yumurtası, babanın bir spermi ile dölleniyor. Bu döllenme sonucu fenotipi A, B, D, ee, X^a olan bir erkek çocuğun oluştuğu görülüyor. Buna göre; Verilen annenin yumurtası verilen spermlerden hangisiyle döllenirse erkek çocuğun fenotipi verildiği şekilde oluşur? Nedenini yazınız. 1. Sperm → A, B, D, e, X^A 2. Sperm → a, b, D, e, Y 3. Sperm → A, B, d, e, Y
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru Cevap:
Açıklama: AaBBddEeX^aX^a (Annenin Genotipi) A, B, D, ee, X^a (Çocuğun Fenotipi) 1.Sperm → A, B, D, e, X^A ⇒ Doğacak çocuk erkek çocuğu olduğu için X yerine Y gonozomu taşıyan sperm olmalıdır. 2. Sperm → a, b, D, e, Y ⇒ Erkek olması için Y gonozomu olmalıdır. Annenin genotipinde D aleli olmadığı için bu alelin sperm ile çocuğa gelmesi gerekir. Bu nedenle annenin yumurtası bu sperm ile döllenirse verilen fenotipte bir erkek çocuk oluşabilir. 3. Sperm → A, B, d, e, Y ⇒ Annenin genotipinde D aleli olmadığı için bu alelin sperm ile çocuğa gelmesi gerekir. Çocuğun D fenotipinde olma ihtimali oluşmaz.
Soru. 15
DdFfhhGGKK genotipindeki bir bireyin tüm genleri bağımsızdır. Bu bireyin dFhGK genlerini taşıyan bir gameti oluşturma oranı nedir? ........................
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru Cevap:
Açıklama: Tüm genler bağımsız olduğu için ayrı kromozomlar üzerinde yer alırlar. Heterozigot olan her bir karakter iki çeşit gamet oluşturur. Homozigot karakterle ise daima bir çeşit gamet oluşturur. Verilen genotipte 2 tane heterozigot karakter vardır. Buna göre DdFfhhGGKK genotipinde; 1.Karakter için (Dd) → 1/2 D, 1/2 d 2.Karakter İçin (Ff) → 1/2 F, 1/2 f Diğer karakterler (hhGGKK) homozigot olduğu için 1/1 oranında oluşurlar. Bu bireyin dFhGK genlerini taşıyan bir gameti oluşturma ihtimali 1/2 d x 1/2 F x 1/1 h x 1/1 G x 1/1 K = 1/4 olur.
Soru. 16
- Bireyler arasında çeşitlilik gösteren çiçek rengi gibi kalıtılabilen özelliklere “karakter” adı verilir.
- Bir karakterin her bir farklı tipine de “özellik” denir.
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru Cevap:
Açıklama: I. Göz rengi, ⇒ Karakter II. Boy Uzunluğu, ⇒ Karakter III. Siyah Göz, ⇒ Kalıtsal Özellik IV. Kan Grubu, ⇒ Karakter V. SaçŞekli, ⇒ Karakter VI. Kıvırcık Saç ⇒ Kalıtsal Özellik
Soru. 17
Sınıfta Ayşe Öğretmen; öğrencilerinden Genotip kavramını açıklamalarını istemiştir.
Aşağıda ismi belirtilen öğrencilerden hangisi genotipin tanımını doğru olarak ifade etmiştir?
Genotipi doğru ifade etmeyen öğrenciler hangi kalıtsal kavramların tanımını yapmıştır?
Eren → Canlıdaki genlerin ve çevrenin etkisi ile ya da sadece genlerin etkisiyle ortaya çıkan dış görünüştür.
Burak → Genlerin kromozomlar üzerinde yerleştiği özgün bölgelerdir.
Nihal → Canlının sahip olduğu genlerin tamamıdır.
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru Cevap:
Açıklama: Eren → Fenotipi açıklamıştır. Burak → Kokusu açıklamıştır. Nihal → Genotipi tanımlayarak öğretmeninin sorusuna doğru cevap vermiştir.
Soru. 18
Kromozomları üzerindeki genlerin dağılımı aşağıda verilmiş olan bir hücrenin;
I. Krossing oversiz
II. Krossing overli
Oluşturabileceği gamet çeşidi sayılarını bulunuz.
I: ………..…………
II: ………………..
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru Cevap:
Açıklama: I: Krossing Oversiz; Bağlı olan genler aynı kromozom üzerine birlikte hareket ederek farklı gametlere giderler. Ayno kromozom üzerinde en az bir tane heterozigot karakterin olması iki çeşit gamet oluşması için yeterlidir. Buna göre; 1.Kromozom takımında (EFG genlerinin bağlı olduğu) bir tane heterozigot (Gg) karakter vardır. 2.kromozom takımında iki tane heterozigot (CcDd) karakter vardır. Ancak bunlar birlikte hareket edeceği için bir tanesini dikkate alırız. Kk genleri bağımsız ve heterozigot olduğu için iki çeşit gamet oluşturur. Bu durumda; heterozigot karakter sayısı = 3'tür. 2^3 formülünden 8 çeşit gamet oluşur. II: Krossing Overli; Genler bağımsızmış gibi düşünülür. Çünkü parça değişimi gerçekleşir. Genotiptedi tüm heterozigot karakterler dikkate alınarak 2^n formülünden gamet çeşidi gösterilir. Bu durumda 2^4 = 16 çeşit gamet oluşur.
Soru. 19
Ali öğretmen sınıfta biyoloji dersinde kalıtım ile ilgili bazı temel kavramları işlemiştir. Sınıftaki bazı öğrenciler kalıtımla ilgili kavramları tanımlamıştır. Bu öğrencilerden hangilerinin yaptığı açıklamalar doğru ifade edilmiştir. Belirtiniz.
- Perihan → Bir canlının bütün genleri o canlının fenotipini oluşturur.
- Sena → DNA üzerindeki kalıtsal özelliğin genetik şifresini taşıyan birimlere gen denir.
- Suveyda → Dişi ve erkek bireylerden genlerle yavru döllere aktarılan özelliklere kalıtsal özellik denir.
- Şerife → Diploit kromozomlu bireylerde homolog kromozomlar bulunurken, haploid bireylerde homolog kromozom bulunmaz.
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru Cevap:
Açıklama: Perihan → Yaptığı açıklamada fenotipi değil genotipi açıklamıştır. Açıklaması yanlış olmuştur. Diğer öğrenciler doğru açıklama yapmıştır.
Soru. 20
Aşağıda kromozom durumu ve genotipleri gösterilen farklı canlılar verilmiştir. Bu canlıların genotipine bakarak oluşturabilecekleri fenotipleri belirtiniz.
Kromozom Durumu Genotip Fenotip Haploit (n)
⇒ aBDe ............. Diploit (2n)
⇒ AABbddee ............. Triploit (3n)
⇒ AaaBBccccDDD ..............
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru Cevap:
Açıklama: Kromozom Durumu Genotip Fenotip Haploit (n) ⇒ aBDe ⇒ a, B, D, e Diploit (2n) ⇒ AABbddee ⇒ A, B, d, e Triploit (3n) ⇒ AaaBBccccDDD ⇒ A, B, c, D