10.Sınıf Kalıtımın Genel İlkeleri Konusuna Ait Çalışma Soruları
Soru. 11
Bir bezelye meyvesinde çıkarılan iki bezelye tohumundan biri karanlıkta, diğeri yeterli ışık alan ortamda çimlendiriliyor. Işık etkeni dışındaki diğer tüm koşullar optimum tutuluyor. Karanlıkta çimlenen tohumdan gelişen fide beyaz renkli, aydınlıkta çimlenen tohumdan gelişen fide ise yeşil renkli oluyor.
Bu fenotip farklılığının nedenleri;
I. Tohumların gen kaynaklarının farklı türler olması
II. Genlerin işleyişi üzerinde çevresel etmenlerin belirleyici olabilmesi
III. Bazı kalıtsal özelliklerin yalnız çevresel etmenler tarafından belirlenmesi ve genetik alt yapıdan yoksun olması
İfade edilenlerden hangileri olabilir?
A. Yalnız I
B. Yalnız II
C. I ve II
D. I ve III
E. II ve III
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru Cevap: B
Açıklama: Aynı meyveden çıkarılan tüm tohumların gen kaynakları, aynı türün bir bireyi veya iki bireyidir. Farklı türler olamaz. Işık, klorofil sentez genlerini aktive eden bir çevresel etmendir. Çimlenen fidelerde sürgünün yeşil renk alması hem çevre hem de genetiğe bağlıdır. Canlılarda genetik altyapıdan yoksun olan, çevresel etmenlerce belirlenen herhangi bir özellik yoktur.
Soru. 12
Genetik kavramlarla ilgili;
I. Genom
II. Alel
III. Gen
IV. Kromozom
Verilenlerin birbirini kapsama ilişkisi nedir?
A. IV > I > III > II
B. IV > III > II > I
C. I > IV > III > II
D. I > III > IV >II
E. I > IV > II > III
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru Cevap: C
Açıklama: Bir bireydeki haploit kromozom setindeki tüm gen çeşitlerine genom denir. Bir kromozom, yüzlerce veya binlerce gen çeşidini içerebilen kalıtım birimidir. Bir gen bir karakterin oluşumundan sorumlu kalıtım birimidir. Aleli bir karakterin her bir özelliğinden sorumlu birimdir.
Soru. 13
Diploit kromozom sayısı 16 olan memeli türüyle ilgili, aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A. Dişi ve erkek bireylerin normal vücut hücrelerinde 14 otozom bulunur.
B. Sağlıklı bir erkeğin vücut hücrelerinde iki çeşit gonozom bulunur.
C. Erişkin dişilerde oluşan her yumurta hücresi aynı çeşit gonozom içerir.
D. Erişkin erkeklerde oluşan her sperm hücresi 8 farklı kromozom içerir.
E. Erişkin erkeklerde oluşan her sperm hücresinde aynı sayıda gen bulunur.
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru Cevap: E
Açıklama: 2n = 16 ise; dişilerde 2n = 14 + XX, erkeklerde 2n = 14 + XY kromozom dağılımı bulunur. X ve Y gonozom, diğerleri otozomlardır. Yumurta ve sperm n = 8 kromozomlu olup yumurtalar n = 7 + X, spermler n = 7 + X veya n = 7 + Y dağılımına sahiptir. Bu nedenle sperm hücresi 8 farklı kromozom içerir. Y kromozomu, X kromozomundan yaklaşık üç kat daha az gen içerir. Bu nedenle Y kromozomunu içere spermlerde X kromozomunu içerenlere göre daha az sayıda gen bulunur.
Soru. 14
Yuvarlak ve sarı tohumlu bir bezelye bitkisinin, heterozigot olup olmadığını anlamak için aşağıdaki genotiplerden hangisine sahip bir bezelye bitkisi ile çaprazlanması gerekir? (Yuvarlak tohum aleli (Y) buruşuk tohum aleline (y) ve sarı tohum aleli (S) yeşil tohum aleline (s) baskındır.)
A. YYSS
B. yyss
C. YYSs
D. yySS
E. YySS
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru Cevap: B
Açıklama: Tohumların heterozigot olup olmadığını anlamak için kontrol çaprazlanması yapılır. Özellikler bakımından homozigot çekinik (resesif) bireylerle çaprazlandığında, oluşan ilk kuşakta çekinik özellik gösteren birey varsa, genotipi araştırılan bitkinin heterozigot olduğu söylenebilir.
Soru. 15
Diploid bir canlının otozomal bağımsız üç özelliğinin baskın fenotipli olduğu bilinmektedir. Bu bireyin genotipini belirleyebilmek için aşağıdakilerden hangisiyle çaprazlanması gerekir?
A. AADdee
B. AADDEE
C. aaDdEE
D. aaddee
E. AaDdEe
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru Cevap: D
Açıklama: Soruda istenen kontrol çaprazıdır. Baskın fenotipin genotipinin belirlenebilmesi için, çekinik fenotipli (homozigot çekinik genotipli) bireyle çaprazlama yapılır.
Soru. 16
Bir genin eş baskın olan alellerini genotipinde bulunduran normal bir insanla ilgili;
I. Eş baskın alellerin her ikisinin de etkisi fenotipte gözlenir.
II. Bireyin farklı doku hücrelerinde eş baskın alellerden herhangi birinin etkisi açığa çıkar.
III. Bireyin oluşturacağı gametlerde eş baskın aleller birlikte bulunur.
İfade edilenlerden hangileri doğrudur?
A. Yalnız I
B. Yalnız II
C. I ve III
D. II ve III
E. I, II ve III
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru Cevap: A
Açıklama: I. Eş baskın kalıtımda, özelliğe etki eden alellerin her ikisinin de etkisi fenotipte gözlenir. Heterozigot durumunda aleller birbirlerinin etkisini örtemez. II. Eş baskın alellerin aktif olduğu doku hücrelerinde, her iki alelinde aktif olduğu gözlenir. Farklı bir dokuda aleller inaktif oluyorsa, her iki alel de inaktif olur. III Gamette, her zaman alellerden yalnız biri bulunur.
Soru. 17
İnsanda kan gruplarının oluşumunu sağlayan aglütinojenlerin bulunduğu yer neresidir?
A. Kanın plazması
B. Alyuvar hücre zarı
C. Akyuvar hücre zarı
D. Alyuvar çekirdeği
E. Akyuvar sitoplazması
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru Cevap: B
Açıklama: Kan gruplarının oluşumunu sağlayan aglütinojenler alyuvar hücre zarında, zarın dışına bakan yüzeyinde yer alır.
Soru. 18
Tabloda anne ve babanın ABO kan grubu testinin sonuçları görülmektedir.
Tabloya göre, bu anne babadan doğacak çocukların kan grubu genotipleri arasında aşağıdakilerden hangisinin yer alması beklenmez?
A. OOrr
B. AORr
C. ABRr
D. BOrr
E. AORR
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru Cevap: E
Açıklama: Antikor, özgül antijeni ile tepkimeye girer ve çökelmeye neden olur. Dolayısıyla annede A ve Rh antijenlerinin olmadığı, B antijeninin bulunduğu anlaşılır. Babada ise durum tam tersidir. Bu nedenle anne BRh(-), baba ARh(+) fenotiplerindedir. Genotip açısından anne BBrr veya BOrr iken baba AARR, AARr, AORR veya AORr genotiplerinden herhangi birine sahiptir. Olası tüm çapraz sonuçları; ABRr, ABrr, AORr, AOrr, BORr, BOrr, OORr ve OOrr Anne Rh açısından rr genotipinde olduğu için çocuğu RR genotipinde olamaz.
Soru. 19
ABO kan grubu sistemi açısından, kan grubu A (genotipi AO) olan bir kadın, kan grubu B (genotipi BO) olan bir erkekle evleniyor. Bu ailenin çocuklarının alyuvarlarında B proteini (antijeni) taşıma olasılığı nedir?
A. %0
B. %25
C. %50
D. %75
E. %100
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru Cevap: C
Açıklama: Kan grubu B veya AB olan bireylerin alyuvar hücre zarlarında B antijeni bulunur. Bu ailenin çocuklarında oluşan genotiplerde B antijeni, A ve AB kan gruplarında olduğuna göre, alyuvarlarda B antijenini taşıma olasılığı %50'dir.
Soru. 20
Aşağıdaki soyağacında, bir ailedeki bireylerin kan grubu ve Rh faktörünün fenotipleri verilmiştir.
Soyağacındaki numaralandırılmış bireylerden hangisinin genotipi doğru verilmiştir?
A. 1.bireyin genotipi : OORr
B. 2.bireyin genotipi : BBrr
C. 3.bireyin genotipi : BBrr
D. 4.bireyin genotipi : AORr
E. 5.bireyin genotipi : AArr
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru Cevap: D
Açıklama: 1 ve 2 nolu bireylerin O ve negatif kan gruplu çocukları olabildiğine göre; 1 nolu bireyin genotipi OOrr, 2 nolu bireyin genotipi ise BORr'dir. Çaprazlamalar sonucu 3 nolu bireyin genotipi ancak BOrr olabilir. 3 ve 4 nolu bireylerin çocukları A ve B kan grubundan ve ayrıca 5 nolu birey Rh(-) olabildiğine göre 4 nolu bireyin kan grubu AORr genotipindedir. Bu durumda da 5 nolu bireyin genotipi AOrr'dir.