Soru. 1

Bir spor müsabakasında efor harcayarak terleyip su kaybeden Rüzgâr, eve geldiğinde kendine ekmek arası hazırlamıştır. Ekmek arasına tuz dökerken tuzluğun kapağı açılmış ve bol miktarda tuz dökülmüştür.

Rüzgâr’ın tuzlu ekmek arasını yemesinden sonra vücudunda meydana gelecek olayları vücudun su-tuz dengesini koruma mekanizmaları açısından açıklayınız.

(MEB 1.Dönem 1.Yazılı Senaryoları Soru Örneği)

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...

Soru. 2

Canlıların ortak özelliklerinden biri, çevrelerindeki inorganik maddeleri hazır olarak alabilmeleridir. İnorganik maddeler, doğal ortamda bulunan, canlılar tarafından sentezlenemeyen maddelerdir. Su, mineral, tuz gibi maddeler bu inorganik maddelere örnektir.

İnorganik maddeleri çevreden hazır olarak almak tüm canlılarda ortak bir özellik olduğuna göre, bu maddelerin canlı organizmalara ne tür faydalar sağladığını açıklayınız.

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...

Soru. 3

Hücrelerin yapısında DNA ve RNA gibi genetik materyaller bulunur. Prokaryot hücrelerde bu genetik materyal, sitoplazmada serbestçe yer alır ve DNA’ları halkasal yapıdadır. Ökaryot hücrelerde ise DNA çekirdekte bulunur ve histon proteinlerle çevrilidir.

Prokaryot hücrelerin DNA’sı hakkında iki ayırt edici özellik belirtiniz.

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...

Soru. 4

Bilimsel bilgi, her zaman yeni deneylerle ve keşiflerle evrilir. Thomson’un “üzümlü kek” modeli, atomun yapısı hakkında ilk fikirlerden biriydi ve pozitif yüklü bir madde içinde negatif yüklü elektronların dağılmış olduğu fikrine dayanıyordu. Ancak Rutherford’un 1909 yılında yaptığı altın folyo deneyi, bu modelin doğru olmadığını gösterdi. Rutherford, alfa parçacıklarını ince altın bir folyo üzerine gönderdiğinde, bu parçacıkların büyük kısmının düz bir şekilde geçtiğini, ancak bazı parçacıkların büyük açılarla geri yansıdığını gözlemledi. Bu bulgular, atomun büyük kısmının boşluk olduğunu ve pozitif yüklerin atomun merkezinde yoğunlaştığı küçük bir çekirdekte toplandığını ortaya koydu.

Bu deney, atomun yapısıyla ilgili önceki bilgilerimizi değiştirdi ve atomun daha doğru bir modelinin geliştirilmesine olanak sağladı. Rutherford’un modeli, atomun çekirdeğini keşfetmenin yanında, atomun yapısının büyük ölçüde boşluktan oluştuğunu gösterdi. Bu durum, bilimsel bilgilerin deneylerle doğrulanabileceğini veya yanlışlanabileceğini ortaya koyar. Bilimsel teoriler, yeni verilerle sınandığında değişebilir ve bu da bilimin dinamik yapısını vurgular.

Atomun yapısıyla ilgili ilk modellerden biri, Thomson’un “üzümlü kek” modeliydi. Bu modele göre atom, pozitif yüklü bir madde içinde dağılmış negatif yüklü elektronlardan oluşuyordu. Ancak Rutherford’un yaptığı altın folyo deneyi, atomun büyük kısmının boşluk olduğunu ve pozitif yüklerin atom çekirdeğinde toplandığını gösterdi. Bu durum bilimsel bilgiye nasıl bir katkı sağlamıştır?

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...

Soru. 5

Bilimsel bilgi, zamanla gelişen teknoloji, yeni gözlemler ve araştırmalar sonucunda sürekli olarak evrilir. Bilim, durağan bir bilgi sistemi değildir; aksine, her yeni keşif ve deney, mevcut bilgileri sorgular ve gerektiğinde onları yeniden şekillendirir. Pasteur'ün mikrop teorisi, bilimsel bilginin evrimleşme sürecine dair önemli bir örnektir. Eski çağlarda insanlar, hastalıkların "miyazma" adı verilen kötü hava veya kötü kokular nedeniyle yayıldığını düşünüyordu. Bu anlayış, uzun bir süre boyunca kabul görmüş bir bilimsel bilgi olarak değerlendiriliyordu. Ancak, Pasteur'ün geliştirdiği mikrop teorisi, hastalıkların gerçekte mikroorganizmalar tarafından yayıldığını ortaya koydu ve bu eski görüşü değiştirdi.

Bu değişim, bilimsel bilginin yeni veriler ve araştırmalar ışığında nasıl yeniden yapılandırılabileceğini gösterir. Bilim, mutlak bir kesinlikle hareket etmez; aksine, her hipotez ve teori yeni kanıtlarla sınanabilir ve yanlışlanabilir. Pasteur'ün mikrop teorisinin kabul görmesiyle birlikte, tıp ve hijyen anlayışında devrim niteliğinde değişiklikler meydana gelmiş, hastalıklarla mücadelede daha etkili yöntemler geliştirilmiştir. Bu da bilimsel bilginin esnek ve dinamik olduğunu, doğruluğun sürekli test edilmesi gerektiğini vurgular.

Bilim insanları bir dönem hastalıkların "miyazma" denilen kötü hava nedeniyle yayıldığını düşünüyordu. Ancak Pasteur'ün mikrop teorisinin gelişmesiyle, hastalıkların mikroorganizmalar tarafından yayıldığı anlaşıldı. Bu bilgi değişimi, bilimsel bilginin nasıl evrilebileceğini göstermektedir? Yazınız.

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...

Soru. 6

İnsan gen haritasının çıkarılması, modern tıbbın en büyük atılımlarından biri olarak kabul edilmektedir. Bu harita, insan DNA'sındaki tüm genetik bilgiyi çözümleyerek, hastalıkların genetik temellerini anlamamızı sağlamıştır. Gen haritası sayesinde, hastalıkların genetik yatkınlıkları belirlenebilmekte ve bu hastalıklar henüz semptomlar ortaya çıkmadan teşhis edilebilmektedir. Genetik bilginin bu şekilde kullanılması, bireylere özel sağlık hizmetlerinin sunulmasının yolunu açmıştır. Kişinin genetik yapısına dayalı tedaviler, hastalıkların daha erken teşhis edilmesine ve daha etkin tedavi yöntemlerinin uygulanmasına olanak tanır. Ayrıca, bireylerin hastalık riskleri tespit edilerek, koruyucu tedbirlerin alınması sağlanabilir.

Özellikle kanser gibi kalıtsal hastalıkların erken teşhisi, tedavi şansını büyük ölçüde artırmaktadır. Örneğin, meme kanseri riskini artıran BRCA1 ve BRCA2 gen mutasyonları tespit edilerek, bu genlere sahip bireylerin kanser gelişmeden önce izlenmesi ve gerekli tedbirlerin alınması mümkün hale gelmiştir. Bunun yanı sıra, kişiye özel tedavi planları oluşturulabilmekte, böylece genetik hastalıkların yönetimi daha etkili hale getirilmektedir. Gen haritası, bireyselleştirilmiş tıp uygulamaları ve gen tedavisi gibi alanlarda da büyük ilerlemeler kaydedilmesine olanak sağlamıştır.

Bilim insanları tarafından insan gen haritasının çıkarılmış olmasının insan sağlığına ne gibi katkılar sağladığını iki örnek vererek açıklayınız.

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...

Soru. 7

Biyoloji bilimi, kanser gibi kompleks hastalıkların genetik ve moleküler temellerini anlamamıza yardımcı olmuştur. Bu alandaki çalışmalar, hücrelerin bölünme, büyüme ve ölüm süreçlerini anlamakla başlamış ve kanserin kontrolsüz hücre bölünmeleriyle ortaya çıkan bir hastalık olduğunu ortaya koymuştur. Biyolojik araştırmalar sayesinde, bilim insanları kanser hücrelerinin nasıl çoğaldığını ve sağlıklı hücrelerle olan farklılıklarını daha iyi anlamışlardır. Bu da, yeni tedavi yöntemlerinin geliştirilmesine ve daha etkili çözümler üretilmesine olanak tanımıştır. Biyolojideki bu gelişmeler, kanserin teşhisinden tedavi sürecine kadar birçok aşamada hastaların yaşam kalitesini yükseltmekte büyük rol oynamaktadır.

Örneğin, immünoterapi gibi tedavi yöntemleri, kanser hücrelerine karşı vücudun kendi bağışıklık sistemini harekete geçirerek mücadele etmeyi sağlar. Bunun yanı sıra, genetik tedaviler, hastanın DNA’sında kanserle ilgili spesifik mutasyonları hedef alarak, daha bireysel ve etkili bir tedavi sunar. Bu tür gelişmeler, kanser tedavisini kişiye özgü hale getirerek daha yüksek başarı oranlarına ulaşılmasını sağlar.

Biyolojideki gelişmeler, kanser tedavisinde nasıl önemli bir rol oynamaktadır? İki örnek vererek açıklayınız.

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...

Soru. 8

Genetik olarak değiştirilmiş organizmalar (GDO), biyoteknoloji kullanılarak doğal özellikleri iyileştirilmiş bitki ve hayvanları ifade eder. GDO’lar tarımsal verimliliği artırırken çevresel faktörlere daha dayanıklı hale gelmelerini sağlar. Böylece doğal kaynakların korunmasına ve tarımsal verimliliğin artmasına katkı sağlarlar.

Genetik olarak değiştirilmiş organizmalar (GDO) biyolojik açıdan nasıl faydalar sağlayabilir? İki örnekle açıklayınız.

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...

Soru. 9

Biyolojik buluşlar, aşılar gibi sağlık alanındaki yenilikler insan sağlığına büyük katkılar sağlar. Aşılar, bireylerin bağışıklık sistemini güçlendirerek hastalıklara karşı direnç kazanmalarını sağlar. Bu buluşlar, özellikle bulaşıcı hastalıkların kontrol altına alınmasında önemli rol oynar.

Soru: Grip aşısı gibi biyolojik buluşlar insan sağlığına nasıl katkıda bulunur? İki örnek vererek açıklayınız.

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...

Soru. 10

İnsülin hormonunun keşfi, tıp tarihinde büyük bir dönüm noktasıdır ve özellikle diyabet hastalarının hayatında önemli bir değişiklik yaratmıştır. Bu keşif, kan şekerini düzenlemede yetersiz kalan diyabet hastalarının sağlıklı bir şekilde yaşamlarını sürdürebilmelerine olanak tanımıştır. İnsülin tedavisi, diyabetin komplikasyonlarını büyük ölçüde azaltarak hastaların yaşam süresini uzatmış ve hayat kalitesini artırmıştır. Günümüzde modern insülin tedavileri, hastaların diyabeti daha iyi yönetmesini sağlayarak onlara daha esnek bir yaşam tarzı sunmaktadır.

İnsülin hormonunun keşfi, diyabet tedavisinde çığır açan bir gelişme olmuştur. Bu buluşun diyabet hastalarının yaşam kalitesi üzerindeki etkilerini açıklayınız.

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...