Memeliler
► Omurgalı hayvanların en gelişmiş sınıfını oluştururlar. Karada ve denizde yaşayan türleri bulunup yaklaşık 4500 kadar türü tespit edilmiştir.
► Ayrıca yarasa gibi uçabilen memelilerde vardır.
► Suda yaşayanlar yunus, balina, fok gibi türlerdir.
► Vücutları kıllarla örtülüdür. Kılların en önemli görevi ısı kaybını önlemektir. Ancak yunus, balina gibi türlerin vücudunda kıl bulunmaz.
► Sıcakkanlı canlılardır.
► Kalpten vücutlarına temiz kan pompalanır. Kalpte temiz ve kirli kan birbirine karışmaz.
► Kalpleri 4 odacıklıdır. 2 kulakçık ve 2 karıncıktan oluşur. Kalbin sağ bölümünde kirli kan (CO2'ce zengin) sol tarafında ise temiz kan (O2'ce zengin) bulunur.
► Hem küçük hem büyük kan dolaşımı görülür.
► Küçük kan dolaşımı; kalp ile akciğer arasındaki dolaşımdır.
► Büyük kan dolaşımı ise kalp ile vücut arasındaki dolaşımdır.
► Solunum organı akciğerlerdir. Akciğerlerinde Alveol'ler bulunur. Alveoller akciğerlerde O2 - CO2 değişiminin gerçekleştiği yapılardır.
► Kandaki alyuvar hücreleri ilk oluştuklarında çekirdek ve organellidir. Olgunlaştıklarında bu çekirdek ve organellerini kaybederek bunların yerini hemoglobin moleküller alır.
► Hemoglobin; kana kırmızı renk veren demir içerikli bir protein olup, O2 ve CO2 taşımada görevlidir.
► Göğüs ve karın boşluğunu ayıran ve solunuma yardımcı olan kaslı diyaframları vardır.
► Dişilerinde annelik içgüdüsünü sağlayan prolaktin hormonu üretilir.
► Boşaltım organları böbrektir. Azotlu boşaltım atıkları üredir.
► Yavrularını genellikle doğurarak dünyaya getirirler. Süt bezleri bulunur. Yavrularını sütle beslerler. Uzun süren bir yavru bakımı görülür.
► Derilerinde ter ve yağ bezleri vardır. Üreme ve boşaltım sistemleri birbirinden ayrıdır.
► Embriyonik dönemde üyeler (kol ve bacaklar) yaşadıkları ortama uygun olarak tutma, koşma, yakalama, uçma, yüzme gibi görevleri yapmak üzere özelleşmiştir.
► Embriyonik dönemde endoderm, ektoderm ve mezoderm tabakalarının farklılaşmasıyla oluşurlar.
► Kuyruk oluşumu görülür ancak pek çok türünde bu yapı körelmiştir.
► Dişleri vardır. Dişleri beslenme şekline göre kesici, köpek, azı düşleri şeklinde farklılaşmıştır.
► Sinir sistemleri çok gelişmiştir. Beyinleri kıvrımlıdır.
Memelilere Özgü Olan Ayırt Edici Özellikler
► Suda yaşayanlar hariç vücutlarında kılların bulunması
► Alveollü akciğerlere sahip olmaları
► Kaslı diyafram taşımaları
► Yavrularını sütle beslemeleri
► İç gelişme olayının görülmesi
► Olgun alyuvarlarının çekirdeksiz ve organelsiz olması
► Ter bezlerinin bulunması
► Sindirim (anüs ile) ve boşaltım (idrar kanalı ile) atıklarının farklı açıklıklarda atılması
► Beyinleri kıvrımlıdır.
| Memeliler | ||
| Gagalı Memeliler | Keseli Memeliler | Plasentalı Memeliler |
| Ornitorenk ve dikenli karıncayiyen gagalı memelilerdir. | Kanguru, panda, koala gibi canlılar keseli memelilerdir. | İnsan, balina, yunus, fok, yarasa, fil, aslan, zebra, maymun, kirpi vb. plasentalı memelilerdir. |
| Yumurtlayan tek memelidir. | Kısa bir gebelik süresi olur. | Döllenmeden sonra embriyo anne vücudundaki döl yatağında gelişimini tamamlar. |
| Kuluçkaya yatarlar. | Bu sürenin sonunda doğan yavrular anne karnında henüz gelişimini tamamlamamıştır. | Embriyo beslenme ve gaz alışverişini anne kanından plasenta aracılığıyla karşılar. |
| Yavrular yumurtadan çıktıktan sonra anne sütü ile beslenirler. | Bu yavrular doğarak anne karnında süt bezlerinin bulunduğu keseye geçerler. | Bu esnada anne ile embriyonun kanı hiç bir şekilde birbirine karışmaz. |
| Süt bezleri anne karnında yer alan ve meme ucu olmayan memelerde üretilir. | Burada sütle beslenerek gelişimlerini tamamlarlar. | Embriyoya ait atık maddeler aynı şekilde anne kanına verilerek uzaklaştırılır. |
| Yavrular bu sütü emerek beslenirler. | İç döllenme, kısmen dış gelişme görülür. | İç döllenme tamamen iç gelişme görülür. |
| İç döllenme dış gelişme görülür. | ||
Diğer Omurgalılarla Memelilerde Görülen Bazı Ortak Özellikler
1. Sinir şeritlerinin sırt kısmında (omurgada) bulunması.
2. Kapalı dolaşım sisteminin bulunması.
3. Eşeyli üreme görülmesi.
4. İç iskelete sahip olmaları.
5. Embriyonik dönemde solungaç yarıklarının görülmesi.
| Omurgalı Hayvanların Karşılaştırılması | |||||
| Karşılaştırılan Özellik | Balık | Kurbağa | Sürüngen | Kuş | Memeli |
| Kalpteki Odacık Sayısı | 2 | 3 | 3 | 4 | 4 |
| Küçük ve Büyük Kan Dolaşımı | Küçük kan dolaşımı yok | Hem küçük hem büyük kan dolaşımı var. | Hem küçük hem büyük kan dolaşımı var. | Hem küçük hem büyük kan dolaşımı var. | Hem küçük hem büyük kan dolaşımı var. |
| Azotlu Boşaltım Atığı | NH3 | Larva döneminde NH3, ergin dönemde üre | Ürik asit | Ürik asit | Üre |
| Solunum Organı | Solungaç | Larva dönemi solungaç, ergin dönem deri ve akciğer | Akciğer | Akciğer | Akciğer |
| Döllenme ve Gelişme Şekli | Dış-Dış | Dış-Dış | İç-Dış | İç-Dış | İç-İç |
| Vücut Isısı | Soğuk kanlı | Soğuk kanlı | Soğuk kanlı | Sıcak kanlı | Sıcak kanlı |
| Vücut Dış Örtüsü | Keratinsiz pul | Çıplak deri (Nemli ve Mukuslu) | Keratinli pul | Tüy | Kıl |
| İç İskelet | Kıkırdak veya kemik yapılı | Kemik | Kemik | Kemik | Kemik |
| Yumurtalarında Kabuk Bulundurma | Bulunmaz | Bulunmaz | Bulunur | Bulunur | Bulunmaz |
Hayvanların Biyolojik ve Ekonomik Önemi
- Hayvansal organizmalar; ekolojik, ekonomik ve sağlık açısından önemli canlılardır.
- Hayvanların insanlar için yararlı ve zararları türleri bulunur.
- Böcekler, kuşlar bitkilerin tozlaşmasını sağlayan en önemli canlı türleridir.
- Bazı böcek türleri; gıda ve ilaç temininde, kozmetik malzemelerin üretiminde ve ipek kumaş yapımında kullanılır.
- Balıklar, vücut için gerekli olan protein, esansiyel yağ, vitamin ve mineral kaynağıdır.
- Kümes hayvanlarının eti, yumurtası, tüyleri ve gübresi ekonomik ve ekolojik açıdan değerlidir.
- Memelilerin eti, sütü, derisi ve kemikleri önemlidir.
- Derilerinden ve postlarından ayakkabı, çanta, kemer, cüzdan gibi eşyalar üretilir.
- Ayrıca temizlik, ilaç, kozmetik sanayi ile tıpta kullanılır.
- Hayvanların özellikleri teknolojiye de ilham kaynağı olmaktadır.
Canlılar ve Teknoloji
► Kuşlara özenip uçma hayali kurup uçakları icat eden insan, doğaya olan hayranlığı ile, hayvanlardan esinlenerek, diğer icatlarını da her fırsatta yapmaya devam ediyor.
► Biyomimetik bilimi ile (doğadaki canlıları taklit ederek teknolojiye uygulamak) doğanın işleyişindeki sistem, hayatımızı kolaylaştıracak teknolojiler için ipucu sunabiliyor.
► Burada bazılarını verebilsek de biyomimetiğin binlerce örneği şu anda hayatımızı kolaylaştırıyor.
► Gelecekte de biyomimetiğin öneminin azalmayacağı tartışılmaz.
| Omurgalı ve Omurgasız Hayvanlar Arasındaki Farklar | |
| Omurgalılar | Omurgasızlar |
| Sinir şeridi sırt bölgesinde bulunur. | Sinir şeridi karın bölgesinde bulunur. |
| Embriyonik dönemde oluşan ilkel omurga (notokord), erginlerde yerini omurgaya bırakır. | Notokord (Omurga) bulunmaz. |
| Embriyonik dönemde solungaç yarığı oluşumu görülür. | Solungaç yarığı oluşumu gözlenmez. |
| Tamamında iç iskelet vardır. | Bazılarında iç bazılarında dış iskelet bulunur. |
| İskeletleri kıkırdak ya da kemik yapılıdır. | Kemik ve kıkırdak bulunmaz. |
| Ayrı eşeylidirler. Tamamı eşeyli ürer. | Bazıları aynı eşeylidir (Hermafrodit). Eşeyli ya da eşeysiz üreyebilen türleri vardır. |
| Tümünde kapalı kan dolaşımı görülür. | Bazılarında kapalı kan dolaşımı görülür (Halkalı solucan, mürekkep balığı ve ahtapot). Genellikle açık kan dolaşımı vardır. |
| Boşaltım organları böbreklerdir. | Böbrek bulunmaz. Bazılarında boşaltımdan sorumlu özel yapılar vardır (Alev hücreleri, malpighi, nefridyum gibi). |
| Embriyonik dönemde genellikle kuyruk oluşumu görülür. | Genellikle kuyruk oluşumu yoktur. |
| Vücut yapıları genellikle bilateral simetriye sahiptir. | Genellikle radyal (ışınsal) simetri görülür. Bazılarında bilateral simetri de görülür. Süngerlerde bellirli bir vücut şekli yoktur (asimetrik simetri). |
Üniteye Bağlı Diğer Konular
Bakteriler
1395
Arkeler
1426
Bitkiler Alemi
1408
Hayvanlar Alemi
1430
Omurgalı Hayvanlar
1446
Memeliler
1465
Virüsler
814
Konu İle İlgili Sorular