Konu Detayı Sayfası
Sinir Sistemi Rahatsızlıkları
Sinir Sistemi Rahatsızlıkları
Felç, Beyni besleyen kan damarlarında kan akımının durması sonucu oluşan beyin hasarları felç oluşmasına neden olabilir. Damarların beslediği beyin bölgesi kan akımı durduğundan oksijen alamaz, beslenemez ve canlılığını yitirir.
Multiple Skleroz (MS), Nöronların aksonlarını kaplayan miyelin kılıfın iltihaplanması veya zarar görmesi durumunda oluşur. Halsizlik, uyuşma, duyu eksikliği, denge bozukluğu, titreme gibi olumsuzluklar görülür.
Epilepsi, Sinir hücrelerinin aşırı uyarılması sonucu yüksek elektriksel aktivite oluşur. Buna bağlı olarak beyin hücrelerinin normal işlevlerini yapamaması durumuna epilepsi denir.
Parkinson, Beyindekibazı nöronlarda üretilen Dopamin, hücrelerin bozulması ve ölümü ile yeterli oranda üretilemez. Motor sinirler düzenli çalışamaz ve titreme, hareketlerin yavaşlaması, denge bozukluğu ortaya çıkar.
Alzheimer, Beyin hücrelerinde anormal protein birikimi, beyin hücrelerinin ölümü ve sinirler arası iletişimin bozulmasına neden olur. Unutkanlık, gündelik işleri yapamamak, kelimeleri hatırlamakta zorlanmak gibi belirtiler vardır.
Depresyon, Uyku, iştahsızlık ve enerjide azalma görülür. Kişi duygusal açıdan mutsuz, karamsar ve ümitsizdir. Kendini hüzünlü ve yalnız hisseder. Olumlu düşünceler ve profesyonel bir yardımla iyileşme sağlanır.
Sinir Sisteminin Sağlıklı Yapısının Korunması
- Sinir sisteminin sağlıklı yapısının korunması için dengeli ve yeterli beslenme önemlidir.
- Uzun süreli dengesiz beslenme sinir hücrelerinin gelişimini ve çalışmasını yavaşlatarak önemli beyin hasarlarına yol açabilir.
- Özellikle B grubu vitaminleri, E vitamini, demir, çinko, magnezyum gibi mineralleri içeren besin maddelerinin tüketimi beyin sağlığı açısından önemlidir.
- Oksijenin taşınmasında görevli olan alyuvarların yapısındaki hemoglobinin yapımı için demir minerali gereklidir.
- Demir mineralinin besinlerden emilimi için C vitamini açısından zengin besinler alınmalıdır. Protein içeriği yüksek besinlerin ve bol suyun tüketilmesi beyin sağlığı açısından çok önemlidir.
- Kurşun, civa, kadmiyum gibi ağır metallerin besinler yoluyla alınması çocuklarda zekâ geriliğine, refleks ve davranış bozukluklarına neden olur.
- Beyin hücrelerinin zarar görmesinin diğer etmeni strestir.
- Stres, enfeksiyon hastalıklar, antidepresan ve antihistaminik ilaçlar, hijyen kurallarına dikkat etmeme sinir sisteminin sağlıklı yapısına zarar vermektedir.
- Yüksek tansiyon, beyin dokularına zarar verdiğinden aşırı tuz ve doymuş yağ tüketiminden uzak durulmalıdır.
- Düşünce gücünü artıran beyin faaliyetlerinin yapılması, beyne kan akışını ve dolayısıyla oksijen girişini artırır.
- Bu nedenle düzenli spor yapılması da beyin sağlığı açısından önemlidir.
- Düzenli uyku güne zinde başlamaya, öğrenme kapasitesinin artmasına, hafızanın güçlenmesine yardımcı olur. Kültürel faaliyetleri takip etmek, sanat etkinliklerine katılmak ve hobiler edinmek sinir sisteminin sağlıklı yapısının korunması açısından önemlidir.
- Sinir sisteminin zarar görmesine neden olan etmenler sigara, alkol ve uyuşturuculardır.
- Alkol, beyin hücrelerini öldürdüğünden zamanla beyin küçülür.
- Mantıklı düşünme, karar verme ve hafıza gücü zayıflar.
- Uyku bozuklukları oluşur.
- Uyuşturucu maddeler ise beyin ve akıl sağlığının en önemli düşmanıdır.
- Erken bunama, halüsinasyonlar, uykusuzluk, zekâ ve hafıza kayıpları uyuşturucu kullananlarda en sık rastlanılan durumlardır.
Kişilerin davranışlarını kontrol etmesi, isteklerine karşı koyabilmesi yani öz denetim becerisine sahip olması hem beden hem de ruh sağlığı için önemlidir. Yapılan araştırmalar öz denetim becerisine sahip olan gençlerin iş ve sosyal hayatlarında daha başarlı olduklarını göstermiştir. Sinir sisteminin sağlığını korumak için yapılması gerekenlerden bazılarını şöyle sıralayabiliriz.
- Doktorun tavsiyesi dışında ilaç kullanılmamalıdır.
- Bebeklik ve cocukluk dönemi aşıları zamanında yapılmalıdır. Yüksek ateş, sinir sistemini olumsuz etkilediğinden aşı takvimine uyulması önemlidir.
- Sigara, alkol ve uyuşturucu gibi zararlı alışkanlıklardan kaçınılmalıdır.
- Beslenmeye, uyku ve dinlenmeye özen gösterilmelidir.
- Stresten uzak durulmalı, çatışmalardan kaçınılmalıdır. Bu nedenle hoşgörülü olmak, farklı bakış açılarına saygı duymak ve empati kurabilmek önemlidir.
- Uyarıcı etkisi olan çay, kahve vb. içecekler fazla tüketilmemelidir.
Konuya Ait Videolar
Konu İle İlgili Sorular
Soru 1.
Ahmet, iş yerinde yoğun stres altındayken aniden ellerinde titreme, yavaş hareket etme ve denge sorunları yaşamaya başlar. Doktor, Ahmet’in beyninde dopamin üreten hücrelerin azalmasıyla ortaya çıkan bir hastalık olduğunu açıklar.
Ahmet’in yaşadığı rahatsızlığın adı nedir? Dopamin üreten hücrelerin azalması, sinir sisteminde ne tür değişikliklere yol açar? Açıklayınız.
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Açıklaması: Ahmet’in yaşadığı durum Parkinson hastalığıdır. Beyinde dopamin üreten hücrelerin azalması, motor sinirlerin düzenli çalışmasını engeller. Bu da titreme, hareketlerde yavaşlama ve denge kaybı gibi sorunlara neden olur.
Soru 2.
Bir okul projesi için beslenme ve sinir sistemi ilişkisini araştıran Ayşe, B grubu vitaminleri ve demir gibi minerallerin sinir sistemini koruyucu özellikte olduğunu öğrenir. Ancak Ayşe’nin bazı arkadaşları dengeli beslenmeye özen göstermeden sıklıkla abur cubur tüketmektedir.
Ayşe’nin öğrendiği bilgileri dikkate alarak, sinir sistemini korumak için hangi besin öğelerinin önemli olduğunu açıklayınız. Abur cubur tüketiminin sinir sistemi üzerindeki etkilerini de belirtiniz.
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Açıklaması: Sinir sistemi sağlığı için B grubu vitaminleri, E vitamini, demir, çinko ve magnezyum gibi mineraller önemlidir. Dengeli beslenme, sinir hücrelerinin gelişimi ve sağlıklı çalışması açısından gereklidir. Abur cubur tüketimi vücuda zararlı maddeler alımını artırarak sinir sistemi sağlığını olumsuz etkileyebilir ve beyin gelişimini yavaşlatabilir.
Soru 3.
Emel Hanım, son zamanlarda çok sık unutkanlık yaşamaya başlamıştır. Günlük aktivitelerini ve randevularını hatırlamakta zorlanmakta, konuşmaları sırasında kelimeleri bulmakta güçlük çekmekte ve tanıdığı yüzleri tanımada sorun yaşamaktadır.
Bu belirtilerin hangi sinir sistemi hastalığına işaret edebileceğini ve bu hastalıkta uygulanan tedavi yöntemlerini açıklayınız.
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Açıklaması: Emel Hanım’ın belirtileri Alzheimer hastalığını düşündürmektedir. Alzheimer, beyin hücrelerinin ölmesiyle ilerleyen ve hafıza, düşünme becerilerini etkileyen bir hastalıktır. Tedavisinde semptomları hafifletmek için asetilkolin seviyesini artıran ilaçlar, yaşam tarzı düzenlemeleri ve beyin egzersizleri uygulanmaktadır. Bu tedavi yöntemleri hastalığın ilerleyişini yavaşlatmaya ve yaşam kalitesini artırmaya yönelik çözümler sunar.
Soru 4.
Deniz, sabah uyandığında vücudunun bir tarafında güçsüzlük ve his kaybı yaşadığını fark eder. Bunun üzerine hemen hastaneye başvurur. Yapılan tetkikler sonucunda doktor, Deniz’in beynindeki bazı damarların tıkanması sonucu ilgili bölgenin oksijensiz kaldığını ve beynin bu kısmında hasar oluştuğunu belirtir.
Deniz’in yaşadığı sağlık sorununun nedeni nedir? Beyindeki kan akımının durması durumunda beyin hücrelerinde ne tür hasarlar meydana gelir? Açıklayınız.
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Açıklaması: Deniz’in yaşadığı durum, beynindeki damarların tıkanması sonucu meydana gelen felçtir. Beyin, oksijen ve besin alamadığında hasar görür ve canlılığını yitirir. Kan akışının durduğu bölgede beyin hücreleri oksijen yetersizliği nedeniyle işlevlerini yerine getiremez ve ölebilir.
Soru 5.
Ali, son zamanlarda derslerine odaklanmakta güçlük çekiyor ve unutkanlık yaşamaya başlıyor. Bir gün arkadaşı ona gün boyunca enerjik kalabilmesi için aşırı miktarda kahve içmesini öneriyor. Ali kahveyi fazlaca tüketmeye başladıktan sonra baş ağrısı ve uyku problemleri yaşadığını fark ediyor.
Ali’nin yaşadığı sorunların nedenini açıklayınız. Sinir sistemi sağlığını korumak adına bu durumda nasıl bir yol izlenmesi gerektiğini belirtiniz.
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Açıklaması: Ali’nin aşırı miktarda kahve tüketmesi, sinir sistemi üzerinde uyarıcı etki yaratarak baş ağrısı ve uyku problemlerine yol açmıştır. Sinir sistemini korumak için uyarıcı etkisi olan kahve gibi içecekler sınırlı tüketilmelidir. Ali’nin yeterli uyku ve dengeli beslenmeye özen göstermesi odaklanma ve hafıza sağlığını olumlu yönde etkileyecektir.
Soru 6.
Bir kişide son zamanlarda hareket fonksiyonlarında bozulmalar, kas titremeleri, denge bozukluğu ve ayaklarını sürüyerek yürüme gözlenmektedir.
Bu kişide gözlemlenen durumlar hangi sinir sistemi rahatsızlığının belirtileri olabilir ve bu rahatsızlık nasıl tedavi edilebilir? Yazınız.
(MEB 1.Dönem 1.Yazılı Senaryoları Soru Örneği)
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Açıklaması: Bu kişide gözlemlenen parkinson hastalığı olabilir ve bu hastalığın bilinen bir tedavisi yoktur. Dopamin takviyesi, beyin ameliyatları, beynin uyarılması gibi yöntemler denenerek hastalık tedavi edilmeye çalışılmaktadır. Dopamin salgılayan nöronların orta beyne nakledilmesinin hastalığın tedavisi için en uygun yöntem olduğu düşünülmektedir.
Soru 7.
Yasemin, bir süredir denge kaybı, titreme ve yürürken zorlanma gibi belirtiler yaşamaktadır. Hastaneye gittiğinde doktoru, sinir hücrelerinin aksonlarını saran miyelin kılıfında hasar oluştuğunu söyler ve hastalığın sinir sinyallerini etkilediğini belirtir.
Yasemin’in yaşadığı belirtilerin nedeni hangi hastalıktır? Miyelin kılıfının zarar görmesi sinir sisteminde ne tür sorunlara yol açar? Açıklayınız.
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Açıklaması: Yasemin’in yaşadığı belirtiler Multiple Skleroz (MS) hastalığından kaynaklanmaktadır. MS hastalığında, sinir hücrelerinin aksonlarını kaplayan miyelin kılıf hasar görür veya iltihaplanır, bu da sinir sinyallerinin iletimini yavaşlatır ve duyu eksikliği, denge sorunları gibi semptomlara yol açar.
Soru 8.
Ali Bey, son birkaç aydır vücut hareketlerinde belirgin bir yavaşlama ve kaslarında titremeler fark etmektedir. Yürürken dengesini kaybetme, ayaklarını yere sürüyerek yürüme ve hareketlerini başlatmada güçlük gibi sorunlar yaşamaktadır.
Bu belirtilerin hangi sinir sistemi rahatsızlığına işaret edebileceğini ve bu hastalıkta uygulanan tedavi yöntemlerini açıklayınız.
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Açıklaması: Ali Bey’in belirtileri parkinson hastalığına işaret etmektedir. Bu hastalık, dopamin üreten nöronların işlev kaybıyla ilişkilidir. Parkinson tedavisinde dopamin takviyesi, beyin uyarılması, beyin cerrahisi ve dopamin üreten nöron nakli gibi yöntemler uygulanmaktadır. Bu tedavi yöntemleri hastalığın ilerlemesini yavaşlatmaya ve semptomları hafifletmeye yönelik çözümler sunar.
Soru 9.
Zeynep, sınav döneminde yaşadığı yoğun stresten dolayı sık sık baş ağrısı ve yorgunluk hissetmeye başlıyor. Bunun yanında, uyku düzeni de bozuluyor ve sosyal aktivitelerden uzaklaşıyor. Ailesi, Zeynep’in sağlık sorunlarının sebebini merak ediyor.
Zeynep’in yaşadığı belirtilerin sinir sistemi üzerindeki etkilerini açıklayınız. Sinir sistemi sağlığını korumak için Zeynep’in nelere dikkat etmesi gerektiğini belirtiniz.
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Açıklaması: Zeynep’in yaşadığı stres, sinir sistemi sağlığını olumsuz etkileyerek baş ağrısı, yorgunluk ve uyku bozukluğuna yol açmıştır. Sinir sistemi sağlığını korumak için Zeynep’in stres yönetimi yapması, uyku düzenine özen göstermesi, sosyal aktivitelerine devam etmesi ve dinlenmeye vakit ayırması gerekmektedir.