Konu Detayı Sayfası

Sindirim Sisteminin Yapı, Görev ve İşleyişi

11.Sınıf

İnsan Fizyolojisi

Sindirim Sistemi

12779

Sindirim Sisteminin Yapı, Görev ve İşleyişi

► Canlılar yaşamlarını sürdürebilmek için organik ve inorganik maddelere ihtiyaç duyarlar.

► Canlıların ihtiyaç duyduğu bu maddelere besin, bu maddeleri karşılama olaylarına ise beslenme denir.

► Her canlı yaşamını sürdürmek için besin kullanmak zorundadır.

Besinler şu amaçlar için kullanılır;

► Enerji elde etmek için,

► Özümleme (yapım) olaylarında kullanacakları yapı taşlarını (monomerleri) sağlamak için,

► Enzim, hormon gibi düzenleyici molekülleri sentezleyebilmek için besin kullanırlar.

► Üretici canlılar (ototroflar) yaşamları için gerekli organik besin maddelerini fotosentez ya da kemosentez ile kendileri üretir.

► Tüketici canlılar ise (heterotroflar) besinlerini hazır olarak alırlar.

Sağlıklı ve dengeli bir beslenme için gerekli olan besin maddeleri

Karbonhidratlar
Yağlar
Proteinler
Vitaminler
Su, tuz ve minerallerdir. (İnorganik besinler)

► Su, tuz, mineraller ve vitaminler sindirime uğramadan hücre zarından direk geçebilirler.

► Ancak karbonhidrat, yağ ve proteinler gibi kompleks besin maddeleri hücre zarından direk geçemezler.

► Bu maddelerin hücre zarından geçebilmesi için su ve enzimler yardımıyla kendilerini oluşturan yapı taşlarına (monomerlere) parçalanmaları gerekir. Bu olaya sindirim denir.

► Sindirim olayında görev alan organların oluşturduğu sisteme ise sindirim sistemi denir.

► İnsanda sindirim; hücre dışı yıkım olayıdır ve sindirim hidroliz ile gerçekleşir. Hidrolizde ATP enerjisi harcanmaz.

Sindirimde;

► Karbonhidratlar; glikoz,

► Yağlar; yağ asitleri ve gliserol,

► Proteinler ise amino asit birimlerine ayrışırlar.

Sindirime uğramadan hücre zarından direk geçebilen bazı maddeler

► Glikoz, fruktoz, galaktoz, riboz ve deoksiriboz

► Amino asitler

► Yağ asitleri, gliserol ve steroitler

► Vitaminler

► Nükleotitler

► Mineraller, tuzlar ve su

► Solunum gazları (O₂ ve CO₂)

Bu maddeler sindirime (hidrolize) uğramazlar.

Sindirim ile parçalanması gereken ve hücre zarından direk geçemeyen maddeler

► Maltoz, sükroz, laktoz, nişasta, glikojen, selüloz, kitin

► Proteinler, dipeptitler, tripeptitler

► Nötral yağlar (trigliseritler) ve fosfolipitler

► DNA, RNA, ATP

► Enzimler

Bu maddeler sindirime (hidrolize) uğrarlar.

Sindirim Çeşitleri

► Sindirim olayı mekanik ve kimyasal olmak üzere iki şekilde gerçekleşir.

► Kimyasal sindirim gerçekleştiği yere göre hücre içi ve hücre dışı sindirim şeklinde olur.

1. Mekanik (Fiziksel) Sindirim

► Besinlerin fiziksel olarak küçük parçalara ayrılmasıdır.

► Enzim kullanılmadan gerçekleşir.

► Besinlerin yapısında bulunan bağlar koparılmaz.

► Amacı; sindirilecek besin maddesinin yüzeyini arttırmaktır.

► Çünkü besinin yüzeyi ne kadar fazla olursa kimyasal sindirim o kadar hızlı olacaktır.

► Mekanik sindirim ile besinin yüzeyi arttığından kimyasal sindirimde rol alan enzimlerin çalışma hızı artar.

► Örnek; dişlerle yapılan çiğneme hareketi, midenin peristaltik hareketleri, safra salgısının yağları etkilemesi.

► Mekanik sindirimin olmaması kimyasal sindirimin daha yavaş olmasına neden olur.

2. Kimyasal Sindirim (Hidroliz)

► Büyük moleküllü besinlerin su ve enzimler yardımıyla yapı taşlarına ayrılmasıdır.

► Temel amacı; besinleri hücre zarından geçirebilecek hale getirmektir.

Kimyasal Sindirim Tablosu

Kompleks Organik Besin	Su İle Birleşir	Enzim ile	Yapı Taşına (Monomerlerine) Ayrılır
Proteinler	H₂O	Enzim	Amino Asitler
Karbonhidratlar	H₂O	Enzim	Glikoz
Yağlar	H₂O	Enzim	Yağ Asitler, Gliserol

► Sindirim reaksiyonları hidroliz olayıdır.

► Hidroliz; hem hücre içinde hem de hücre dışında olabilir.

► ATP enerjisi harcanmaz. Reaksiyonlar için gerekli olan enerji vucüt ısısından ya da ortam ısısından sağlanır.

► Ancak su kullanılır ve enzimler görev yapar.

► Besinlerin yapısındaki bağlar koparılır. (Glikozit, ester, peptit, fosfodiester bağları gibi)

Kimyasal sindirim gerçekleştiği yere göre;

1. Hücre içi sindirm,

2. Hücre dışı sindirim olmak üzere ikiye ayrılır.

1. Hücre İçi Sindirim

► Besinler hücre zarı tarafından koful oluşturularak endositoz ile hücre içine alınır. (ATP enerjisi harcanarak)

► Endositoz ile hücre içine alınan besin katı ise fagositoz, sıvı ise pinositoz adını alır.

► Hücre zarından oluşan koful, hücre içinde lizozom organeli ile birleşir. (Lizozomda hücre içi hidroliz enzimleri bulunur. Bu enzimlerin proteinleri granüllü endoplazmik retikulum üzerindeki ribozomlarda sentezlenir ve golgi organelinde enzin olarak işlenir.)

► Lizozomdaki enzimler besinleri yapı taşlarına kadar parçalar.

► Lizozom organeli sadece hücre içi sindirimde görev alır. Hücre dışı sindirimde görev yapmaz.

► Oluşan besin monomerleri sitoplazmaya geçer ve hücre tarafından kullanılır.

Not

İnsanlarda bazı akyuvar (fagositoz yapan) hücrelerinde görülen hücre içi sindirim olayı savunma amaçlıdır.

Hücre içi sindirimi yaparak beslenen bazı canlılar;

► Amip, öglena, paramesyum

► Süngerler

► Sölenterler

2. Hücre Dışı Sindirim

► Büyük moleküllü besinlerin hücre dışında monomerlerine ayrıştırıldıktan sonra hücre içine alınarak kullanılmasıdır.

► Hücre dışındaki besinlerin sindirimi için; hücreler ekzositoz ile (ATP enerjisi harcayarak) hücre dışına enzim salgılarlar.

► Besinler monomerlerine ayrıştırıldıktan sonra pasif taşıma (difüzyon, kolaylaştırılmış difüzyon gibi) ve aktif taşıma ile hücre içine alınırlar.

Not

İnsanlar beslenme yoluyla aldıkları besinleri sindirim kanalında hücre dışı sindirim ile monomerlerine ayrıştırır.

► İnsanda hücre içi sindirim olayları da görülür.

► Örneğin; akyuvar ve makrofaj gibi savunma hücrelerinin mikroorganizmaları fagozitoz ile yok etmesi gibi.

Hücre dışı sindirimi yaparak beslenen bazı canlılar;

► Çürükçül (saprofit) canlılar; örnek mantarlar ve bazı bakteriler,

► Bazı omurgasızlar (toprak solucanı, çekirge larvaları gibi),

► Böcekçil bitkiler,

► Omurgalılar (insanlar)

Not

► Hücre dışı sindirim yapan ökaryot hücreli canlılar enzimlerini koful oluşturarak ekzositoz ile hücre dışına gönderirler.

► Bakteriler ise koful oluşturamadıkları için ekzositoz yapamazlar. Hücre dışına gönderecekleri enzimleri translokaz denilen taşıyıcı proteinler yardımıyla (hücre zarı üzerindeki) hücre dışına gönderirler.

Hücre dışı sindirimde sırası ile şu olaylar gerçekleşir.

► Granüllü endoplazmik retikulum üzerinde bulunan ribozomlarda protein sentezlenir.

► Bu proteinler golgi organeline taşınarak burada enzimlere dönüştürülür ve paketlenir.

► Koful şeklinde paketlenen enzimler hücre zarından dışarı gönderilir.

► Besinler hücre dışında parçalanır.

► Oluşan monomerler pasif ya da aktif taşıma ile hücre içine alınarak kullanılır.

Not

Hücre dışı sindirim olayı, hücre içi sindirime göre daha avantajlıdır. Çünkü hücre içine alınamayacak kadar büyük besinlerden de canlının faydalanması gerçekleşir.

Konuya Ait Videolar

Konuya Ait Çıkmış Sorular

Soru 1.

İnsan sindirim sistemini araştıran bir öğrencinin aşağıdaki ifadelerinden hangisi yanlıştır?

(2020-YKS-Alan Yeterlilik Testleri (AYT))

A. Epiglottis, yutkunma sırasında lokmanın soluk borusuna geçmesini önler.
B. Yemek borusu, peristaltik hareketler ile besinin mideye iletimini sağlar.
C. Midede besinlerin giriş ve çıkışını denetleyen özelleşmiş kaslar bulunur.
D. İnce bağırsak astarında yer alan villuslar ve mikrovilluslar geniş bir emilim alanı oluşturur.
E. Alınan besinlerin monomerlerine dönüştürülmesi hücre içi sindirim ile gerçekleşir.

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...

Doğru Cevap: E

Açıklama:

Epiglottis yutkunma sırasında soluk borusunu kapatır ve bu sayede besinler yemek borusuna geçer.
Yemek borusundaki kasların peristaltik hareketleri ile besinler mideye taşınır.
Mide girişinde bulunan kardia ve çıkışında bulunan pilor denilen kısımlardaki kaslar besinlerin giriş çıkışını kontrol eder.
Besinlerin monomer haline gelmesi hücre dışı sindirim ile sağlanır.

Soru 2.

Aşağıdaki şekilde, insanın sindirim organlarında kimyasal sindirime uğrayan bazı maddeler K, L, M harfleriyle simgelenmiştir.

Buna göre K, L, M harflerinin temsil ettiği besinlerle ilgili aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi doğrudur?

(2017-Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS))

A. K → Protein, L → Yağ, M → Karbonhidrat
B. K → Karbonhidrat, L → Protein, M → Yağ
C. K → Yağ, L → Protein, M → Karbonhidrat
D. K → Karbonhidrat, L → Yağ, M → Protein
E. K → Protein, L → Karbonhidrat, M → Yağ

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...

Doğru Cevap: B

Açıklama:

Karbonhidrat sindirimi ağızda başlar ve ince bağırsakta tamamlanır. (K Karbonhidrat olur).

Protein sindirimi midede başlar ve ince bağırsakta tamamlanır (L protein olur).

Yağ sindirimini ise ince bağırsakta başlar ve tamamlanır.

Soru 3.

Bir araştırmacı, insanda, karaciğere giren ve çıkan damarlardaki kanda glikoz yoğunluğunu yemekten hemen önce ve bol karbonhidratlı yemekten bir süre sonra ölçmüş ve aşağıdaki bulguları saptamıştır

Bu bulgular, karaciğerin,

I. Fazla glikozu depolama

II. Glikojenden glikoz oluşturma

III. Gerektiğinde, kandaki glikoz miktarını yükseltme

İşlevlerinden hangilerine doğrudan kanıt sağlar?

(2000-Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS))

A. Yalnız I
B. Yalnız II
C. Yalnız III
D. I ve II
E. I ve III

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...

Doğru Cevap: E

Soru 4.

Azot atomları işaretlenmiş esansiyel (temel) amino asitlerle beslenen bir insanın karaciğer dokusu, belirli bir süre sonra incelenmiştir.

İncelenen dokuda bulunan,

I. Glikoz,

II. Protein,

III. Üre,

IV. Amonyak

Bileşiklerinden hangileri, işaretli azot taşımaz?

(2002-Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS))

A. Yalnız I
B. Yalnız II
C. I ve III
D. II ve III
E. III ve IV

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...

Doğru Cevap: A

Soru 5.

U şeklindeki bir borunun M ve N kolları bir bağırsak zarıyla şekildeki gibi ayrılmıştır. M koluna glukoz çözeltisiyle nişasta, N koluna ise iyot çözeltisi konmuştur. (İyot nişasta ayıracıdır ve nişasta taneciklerini maviye boyar.)

Bu deneyin sonunda aşağıdakilerden hangisi beklenmez?

(2007-Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS))

A. M kolunda çözelti yoğunluğunun değişmesi
B. M kolunda nişasta miktarının aynı kalması
C. N kolunda sıvı renginin maviye dönüşmesi
D. N kolunda iyot yoğunluğunun azalması
E. Kollardaki glukoz yoğunluğunun eşitlenmesi

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...

Doğru Cevap: C

Soru 6.

Dengeli beslenen normal bir insan, bir öğünde protein içeren besinlerden fazla miktarda tükettiğinde, vücudunda aşağıdakilerden hangisinin olması beklenir?

(2008-Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS))

A. Kan pH sında artma (bazikleşme)
B. İdrarda üre miktarında artma
C. Kanın ozmotik basıncında azalma
D. Kanda glukoz miktarında artma
E. İdrarda glukoz miktarında artma

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...

Doğru Cevap: B

Soru 7.

İnsanda,

I. Karaciğer,

II. Mide,

III. Pankreas,

IV. İnce bağırsak

Organlarından hangilerinin salgıları (hormonlar hariç), üretildikleri yerden başka bir yerde işlev görür?

(2008-Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS))

A. Yalnız III
B. I ve II
C. I ve III
D. II ve IV
E. III ve IV

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...

Doğru Cevap: C

Soru 8.

Aşağıdaki tabloda X, Y, Z, T ve U maddeleri ile ilgili olarak karaciğerde gerçekleşen bazı metabolizma olayları verilmiştir.

Not: Gerçekleşen olaylar + ile gösterilmiştir.

Tablodaki bilgilere göre, X, Y, Z, T ve U maddelerinden hangisi glikojeni göstermektedir?

(2010-Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS))

A. X
B. Y
C. Z
D. T
E. U

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...

Doğru Cevap: A

Soru 9.

Yukarıdaki tabloda insanda karbonhidrat ve protein sindiriminin bazı aşamaları verilmiştir.

Tabloda I, II ve III ile gösterilen enzimler aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?

I II III

(2010-Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS))

A. Amilaz Kimotripsin Pepsin
B. Amilaz Pepsin Kimotripsin
C. Tripsin Amilaz Kimotripsin
D. Tripsin Kimotripsin Amilaz
E. Kimotripsin Pepsin Amilaz

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...

Doğru Cevap: B

Açıklama:

Sindirim sisteminde karbonhidrat ve proteinlerin sindirimi, farklı organlarda ve farklı enzimler aracılığıyla gerçekleşir.

Amilaz (I): Karbonhidratların sindiriminde görev alan enzimlerden biridir. Tükürük amilazı (pityalin) ağızda nişastayı parçalamaya başlar. Aynı şekilde pankreatik amilaz, karbonhidratların ince bağırsakta sindirimine devam eder.

Pepsin (II): Mide salgılarından biri olan pepsinojen, mide asidi (HCl) sayesinde aktif hale gelerek pepsine dönüşür ve proteinleri parçalamaya başlar.

Kimotripsin (III): Pankreastan salgılanan bir proteaz enzimidir ve ince bağırsakta protein sindirimini devam ettirir. Kimotripsin, proteinleri daha küçük peptitlere ayırarak sindirim sürecine katkıda bulunur.

Bu bilgilere dayanarak,

I. enzim karbonhidratları parçalayan amilaz,

II. enzim protein sindirimine midede başlayan pepsin ve

III. enzim ince bağırsakta protein sindirimini devam ettiren kimotripsindir. Bu nedenle doğru yanıt B şıkkıdır.

Soru 10.

Aşağıdakilerden hangisinin yapısında endoderm kökenli hücreler bulunur?

(2010-Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS))

A. Kemik
B. Beyin
C. Kas
D. Kıkırdak
E. Pankreas

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...

Açıklama:

Embriyonik gelişim sırasında, üç temel embriyonik tabaka oluşur:

1. Ektoderm → Sinir sistemi, deri, duyu organları gibi yapıları oluşturur.

2. Mezoderm → Kas, kemik, kıkırdak, dolaşım sistemi gibi yapıları oluşturur.

3. Endoderm → Sindirim sistemi ve ona bağlı organları (karaciğer, pankreas gibi), solunum sistemi epitelini oluşturur.

Pankreas, endoderm kökenlidir çünkü sindirim sistemi ile bağlantılı bir organdır ve iç salgı bezidir. Hem insülin ve glukagon gibi hormonları salgılayan iç salgı kısmı (Langerhans adacıkları) hem de sindirim enzimleri salgılayan dış salgı kısmı endodermden gelişir.

Soru 11.

İnsan midesinde gerçekleşen aşağıdaki olaylardan hangisi, salgıladığı salgılardan kendisini korumaya yönelik değildir?

(2011-Lisans Yerleştirme Sınavı (LYS))

A. Pepsinin aktif olmayan formda salgılanması
B. Midenin iç yüzeyini kaplayan epitel hücrelerinin sık sık yenilenmesi
C. Midenin iç yüzeyinin mukus tabakasıyla kaplanması
D. İçerdiği besin miktarına göre midenin hacmini değiştirebilmesi
E. Midede HCl ve pepsinojenin farklı hücrelerden salgılanması

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...

Doğru Cevap: D

Açıklama:

Mide, kendi ürettiği asit (HCl) ve enzimlerden zarar görmemek için çeşitli koruyucu mekanizmalara sahiptir. Ancak mide hacminin genişleyip daralması bu mekanizmalardan biri değildir.

Şıkların Analizi

Şık	Midenin Kendini Koruması ile İlgili mi?	Açıklama
A	Evet ✅	Pepsin, proteinleri parçalayan güçlü bir enzimdir. Eğer aktif formda salgılansaydı, mide kendi dokularını sindirebilirdi. Pepsinojen olarak salgılanıp HCl ile aktive edilerek pepsine dönüşmesi, mideyi korur.
B	Evet ✅	Mide asidinden zarar gören hücreler hızla yenilenerek midenin bütünlüğünü korur.
C	Evet ✅	Mukus tabakası, mideyi HCl’den koruyarak mide duvarının sindirilmesini engeller.
D	Hayır ❌	Mide hacminin genişleyip daralması sindirim sürecinin düzenlenmesiyle ilgilidir, ancak mideyi kendi asidinden veya enzimlerinden koruma işlevi yoktur.
E	Evet ✅	HCl ve pepsinojen farklı hücrelerden salgılanır, böylece pepsinojen mide duvarına zarar vermeden aktif hale geçer.

Mide, kendini korumak için çeşitli mekanizmalara sahiptir. Ancak midenin genişleyip daralması (D şıkkı), bu mekanizmalardan biri değildir.

Soru 12.

Bir hücrelilerden memelilere kadar canlılarda boşaltımla görevli yapı ve sistemlerin temel ve ortak görevi aşağıdakilerden hangisidir?

(2011-Lisans Yerleştirme Sınavı (LYS))

A. Kan pH’sini ayarlama
B. Su-iyon dengesini koruma
C. Azotlu atıkların atılmasını sağlama
D. Hormon üretme
E. Kanı toksik maddelerden arındırma

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...

Doğru Cevap: B

Açıklama:

Boşaltım Sisteminin Temel Amacı:

- Canlılarda boşaltım, hücrelerde oluşan atık maddelerin vücuttan uzaklaştırılmasını ve iç dengenin korunmasını sağlar.

- Tek hücreli canlılardan (örneğin amip, paramesyum) memelilere kadar tüm canlılar hücresel faaliyetler sonucunda oluşan zararlı maddeleri atmak ve su-iyon dengesini sağlamak zorundadır.

Neden "B) Su-iyon dengesini koruma" doğru cevaptır?

- Canlıların yaşamsal faaliyetlerini sürdürebilmesi için hücre içi ve hücre dışı ortamda su ve iyon dengesinin korunması gerekir.

- Tek hücreliler fazla suyu kontraktil kofullar ile dışarı atar.

- Omurgasızlar (örneğin solucanlar, böcekler) ve memeliler (insanlar gibi) böbrekler, nefridyum ve Malpighi tüpleri gibi boşaltım organlarıyla su ve iyon dengesini düzenler.

Soru 13.

İnsanda sindirilerek bağırsaklardan emilen yağların en yoğun olarak bulunduğu damar aşağıdakilerden hangisidir?

(2012-Lisans Yerleştirme Sınavı-2 (LYS2))

A. İnce bağırsak toplardamarı
B. Karaciğer üstü toplardamarı
C. Sol köprücük altı toplardamarı
D. Kalın bağırsak toplardamarı
E. Kapı toplardamarı

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...

Doğru Cevap: C

Açıklama:

Bu soru, yağların emilimi ve dolaşımı konusuna ait bir bilgi sorusudur. Lise düzeyinde öğrencilerin sindirim ve dolaşım sistemleri konularını birleştirerek düşünmeleri beklenir.

📘 Kısa Bilgi: Karbonhidratlar ve proteinlerin sindirilmiş halleri (glikoz, aminoasitler), kapı toplardamarı yoluyla karaciğere gider. Yağlar ise lenf kılcallarıyla (laktal damar) emilir. Bu lenf, daha sonra sol köprücük altı toplardamarı üzerinden kan dolaşımına katılır.

🔍 Şık Analizi:

A) İnce bağırsak toplardamarı: Glikoz ve aminoasit taşır, yağ taşımaz.

B) Karaciğer üstü toplardamarı: Karaciğerden çıkan, ama yağ bakımından zengin değildir.

C) ✅ Sol köprücük altı toplardamarı: Lenf sistemi bu toplardamara dökülür → Yağlar burada kana karışır! Çünkü yağların sindirilen ürünleri (özellikle şilomikronlar) lenf sistemi üzerinden dolaşıma bu damarda katılır.

D) Kalın bağırsak toplardamarı: Su ve bazı mineralleri taşır, yağ içermez.

E) Kapı toplardamarı: Yağları taşımaz, sadece karbonhidrat ve protein ürünlerini taşır.

Soru 14.

Bir insanın karaciğer hücresiyle mide epitel hücresi arasında aşağıdakilerden hangisi bakımından farklılığın olması beklenmez?

(2012-Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS))

A. Hücre şekli
B. Hücre zarındaki glikoproteinlerin dağılımı
C. İçerdikleri mitokondri sayısı
D. Kromozom sayısı
E. İçerdikleri enzim çeşidi.

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...

Doğru Cevap: D

Soru 15.

Normal bir insanda, aşağıdakilerin hangisinde verilen organ, karşısındaki işlevi yapmaz?

(2012-Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS))

A. Organ → Akciğer, İşlev → Kandan karbondioksitin uzaklaştırılması
B. Organ → Böbrek, İşlev → Kandaki üre ve fazla tuzun süzülmesi
C. Organ → Karaciğer, İşlev → Kandaki zararlı maddelerin zararsız hale getirilmesi
D. Organ → Mide, İşlev → Yağların tümünün kana geçebilecek kadar küçük moleküllere parçalanması
E. Organ → Pankreas, İşlev → Bazı sindirim enzimlerinin sentezlenmesi

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...

Doğru Cevap: D

Soru 16.

İnsanda;

I. Sindirim enzimlerinin bir çoğunun inaktif olarak salgılanması,

II. Sindirim enzimlerinin farklı pH'li ortamlarda etkin olması,

III. İnce bağırsakta emilme yüzeyinin villuslarla artırılmış olması,

IV. Sindirim kanalının bazı hücreler tarafından salgılanan mukus ile kaplanması

Olaylarından hangilerinin, sindirim kanalının sindirim öz sularının içeriğinden zarar görmemesi için gelişmiş olduğu söylenebilir?

(2013-Lisans Yerleştirme Sınavı (LYS))

A. I ve II
B. I ve III
C. I ve IV
D. II ve III
E. III ve IV

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...

Doğru Cevap: C

Soru 17.

İnsanda ince bağırsaktan kana emilen işaretli bir glikoz molekülünün, en kısa yoldan beyne ulaşması sürecinde;

I. Karaciğer,

II. Böbrek,

III. Kalp,

IV. Akciğer

Organlarının hangilerinden geçmesi gerekir?

(2022-YKS-Alan Yeterlilik Testleri (AYT))

A. Yalnız IV
B. I ve II
C. ll ve III
D. I, III ve IV
E. II, III ve IV

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...

Doğru Cevap: D

Açıklama:

- Glikoz molekülü, ince bağırsaktan kana emildikten sonra karaciğerde işlenir ve kan dolaşımına geri verilir.

- Daha sonra kan, kalbe pompalanarak akciğere gönderilir.

- Akciğerlerde oksijen alınırken karbondioksit verilir ve kan tekrar kalbe pompalanarak beyne ulaşır.

- Dolayısıyla, glikoz molekülünün en kısa yoldan beyne ulaşabilmesi için karaciğer, kalp ve akciğerlerden geçmesi gerekir. Bu nedenle doğru cevap "I, III ve IV" olan D şıkkıdır.

Soru 18.

Sağlıklı bir insanın sindirim sisteminde gerçekleşen bazı olaylar ve bu olayların gerçekleşmesinde etkili olan hormonlar ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

(MEBİ 03.03.2025 AYT Deneme Sınavı)

A. Vazopressin (ADH) kalın bağırsakta su, mineral ve vitamin emilimini hızlandırır.
B. Sekterin, karaciğer hücrelerinin safra sıvısını üretmesinde etkilidir.
C. Kolesistokinin, safra kesesinde depolanan safranın onikiparmak bağırsağına salgılanmasında etkilidir.
D. Gastrin, mide duvarını uyararak pepsinojen enzimi ve HCl salgılatır.
E. Sekretin, pankreastan bikarbonat (HCO₃^-) iyonlarının salgılanmasını uyarır.

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...

Doğru Cevap: A

Açıklama:

Soruda sindirim sistemine etki eden hormonlar ve bu hormonların görevleri verilmiş. Şıkları tek tek inceleyerek yanlış olanı tespit edelim:

❌ A. Vazopressin (ADH) kalın bağırsakta su, mineral ve vitamin emilimini hızlandırır. Yanlış. ADH (vazopressin), böbreklerde suyun geri emilimini düzenler, kalın bağırsakta etkili değildir. Kalın bağırsaktaki su ve mineral emilimi, osmotik denge ve çeşitli yerel faktörlerle olur ama ADH tarafından düzenlenmez.

✅ B. Sekretin, karaciğer hücrelerinin safra sıvısını üretmesinde etkilidir. Doğru. Sekretin hormonu: Safranın üretimini teşvik eder (salgılanması değil). Ayrıca pankreastan bikarbonatlı salgı oluşumunu da uyarır.

✅ C. Kolesistokinin, safra kesesinde depolanan safranın onikiparmak bağırsağına salgılanmasında etkilidir. Doğru. Kolesistokinin (CCK), yağlı besinlere yanıt olarak salınır. Safra kesesinin kasılmasını sağlar, böylece safra sıvısı duodenuma (onikiparmak bağırsağına) gönderilir.

✅ D. Gastrin, mide duvarını uyararak pepsinojen ve HCl salgılatır. Doğru. Gastrin hormonu mide mukozasından salınır. Mide bezlerini uyararak HCl ve pepsinojen salgısını artırır.

✅ E. Sekretin, pankreastan bikarbonat (HCO₃⁻) iyonlarının salgılanmasını uyarır. Doğru. Bikarbonat, asidik mide içeriğini nötralize etmek için önemlidir. Sekretin, bu nötralizasyonu sağlayacak pankreas sıvısını uyarır.

✅ Sonuç: Yanlış olan ifade A şıkkıdır. Doğru cevap: A ✅

Konu İle İlgili Sorular

Soru 1.

Aşağıda sindirime yardımcı organlar X, Y, Z ile bu organların faaliyetini düzenleyen hormonlar ise A ve B ile gösterilmiştir.

Buna göre, aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?

A. X organı karaciğer olup A hormonu sekretindir.
B. A hormonu tarafından uyarılan X organı sindirim enzimi bulunduran safra sıvısını üretir.
C. Y organı pankreas olup salgılarını onikiparmak bağırsağına wirsung kanalı ile gönderir.
D. B hormonu pankreası uyardığında sindirim enzimleri, A hormonu uyardığında ise bikarbonat iyonları salgılanır.
E. Z yapısı safranın depolandığı safra kesesi olup kesenin salgılama faaliyetlerini B ile gösterilen kolesistokinin hormonu düzenler.

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...

Doğru Cevap: B

Soru 2.

Mideyi asidik etkilerden koruyan mukoza tabakasındaki özelleşmiş hücreler, mide iç yüzeyini kaplayan akışkan bir mukus üretir.

Bu mukozanın zarar görmesi sonucu ortaya çıkan rahatsızlığın olası nedenlerini ve belirtilerini yazınız.

(MEB 11.Sınıf 1.Dönem 2.Ortak Yazılı Örnek Sorusu)

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...

Açıklaması: Mukozanın zarar görmesi sonucu oluşan rahatsızlık gastirittir. Düzensiz ve kötü beslenmek, çok ağrı kesici kullanmak, aşırı alkollü içecek tüketmek, tütün mamülleri kullanmak, stres ve bakteri enfeksiyonları mukozasına zarar verir. Belirtileri karın ağrısı, mide bulantısı, midede ekşimedir.

Soru 3.

........................... sindirim enzimi üretmez.

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...

Açıklaması: Karaciğer

Soru 4.

Mide ağzı .................... mide kapısı .................... adını alır.

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...

Açıklaması: KARDİA - PİLOR

Soru 5.

Ağızda sadece karbonhidratların .....................'i gerçekleşir.

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...

Açıklaması: KİMYASAL SİNDİRİM

Soru 6.

Aşağıda sindirim sonucu oluşan ürünlerin geri emilim sürecinde izlediği yollar verilmiştir. Eksik verilen yolları tamamlayınız.

Yağ asitleri, gliserol, A, D, E, K vitaminleri → Şilomikron halinde → Villus lenf kılcalı → ............... → Peke sarnıcı → ............... → Sol köprücük altı toplardamarı → ............. → Sağ kulakçık

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...

Açıklaması: Lenf Toplardamarı - Göğüs Kanalı - Üst Ana Toplardamar

Soru 7.

İnsanda pankreas özsuyu, oluşumundan sindirim olayına karışıncaya kadar;

I. Vater Kabarcığı

II. Wirsung Kanalı

III. Langerhans Adacıkları

Olarak adlandırılan yapıların hangilerinden geçer? (ÖSYM Sorusu)

A. Yalnız I
B. Yalnız II
C. Yalnız III
D. I ve II
E. II ve III

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...

Doğru Cevap: D

Açıklaması:

Pankreas enzimleri virsung kanalı ile vater kabarcığına getirilir.
Langerhans adacıkları insülin ve glukagon hormonlarını üretir.
Hormonlar ise kan ile taşınır.

Soru 8.

İnsan sindirim sistemini araştıran bir öğrencinin aşağıdaki ifadelerinden hangisi yanlıştır?

(2020-YKS-Alan Yeterlilik Testleri (AYT))

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...

Doğru Cevap: E

Açıklaması:

Epiglottis yutkunma sırasında soluk borusunu kapatır ve bu sayede besinler yemek borusuna geçer.
Yemek borusundaki kasların peristaltik hareketleri ile besinler mideye taşınır.
Mide girişinde bulunan kardia ve çıkışında bulunan pilor denilen kısımlardaki kaslar besinlerin giriş çıkışını kontrol eder.
Besinlerin monomer haline gelmesi hücre dışı sindirim ile sağlanır.

Soru 9.

Biyoloji öğretmeni, öğrencilerle sindirimin fiziksel boyutunu anlamak için bir deney yapmaya karar verir. Deneyin görseli tahtaya yansıtılır ve deney şu şekilde açıklanır:

1 numaralı tüp: İçine bütün bir patates konulmuş.

2 numaralı tüp: Patates birkaç parçaya ayrılarak konulmuş.

3 numaralı tüp: Patates tamamen ezilerek konulmuş.

Her tüpe eşit miktarda sindirim enzimi eklenmiş ve tüpler uygun sıcaklık koşullarında bekletilmiştir. Öğrencilerden, besinlerin sindirilme sürelerini yorumlamaları istenir.

I. Besinlerin enzimlerle temas yüzeyi arttıkça sindirim hızı artar.

II. İyi çiğnenmiş besinlerin sindirimi daha kolaydır.

III. Besin miktarı arttıkça sindirim hızı artar.

Yukarıdaki deneyden yola çıkarak yapılan genellemelerden hangileri doğrudur? Yanıtınızı gerekçelendiriniz.

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...

Açıklaması:

Doğru genellemeler: I ve II. 1. I. Besinlerin enzimlerle temas yüzeyi arttıkça sindirim hızı artar. 2. Deneyde, III numaralı tüpteki ezilmiş patates en fazla temas yüzeyine sahiptir ve bu nedenle en hızlı sindirim burada gerçekleşmiştir. I numaralı tüpte ise yüzey alanı en küçük olduğu için sindirim en yavaş gerçekleşmiştir. 3. II. İyi çiğnenmiş besinlerin sindirimi daha kolaydır. 4. III numaralı tüpteki patatesin ezilmiş olması, iyi çiğneme işlemine benzetilebilir. Bu durum sindirimi hızlandırır, çünkü daha küçük parçalara ayrılan besinler enzimlerle daha kolay etkileşime girer. 5. III. Besin miktarı arttıkça sindirim hızı artar. 6. Bu genelleme doğru değildir, çünkü tüm tüplerde eşit miktarda patates bulunmaktadır. Sindirim hızındaki farklılık besin miktarına değil, temas yüzeyine bağlıdır.

Soru 10.

İnce bağırsak ve kalın bağırsak için;

I. Besin emilimi yapma,

II. Villus bulundurma

III. Peristaltik hareketler ile madde taşıma

IV. Hormon salgılama

V. Sindirim enzimi üretme

Özelliklerinden hangileri ortaktır?

A. I ve II
B. I, III ve IV
C. II, III ve V
D. II, IV ve V
E. III, IV ve V

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...

Doğru Cevap: A

Açıklaması:

İnce bağırsak ve kalın bağırsakta besinler peristaltik hareketler ile taşınır.
İnce bağırsak besin emiliminin en çok olduğu kısımdır.
Kalın bağırsakta ise su, tuzlar ve K vitamini emilir.
Kalın bağırsakta villuslar yoktur.
Sindirim hormonları mide ve ince bağırsakta üretilir.
Sindirim enzimi üreten yapılar ise tükürük bezleri, mide, ince bağırsak ve pankreastır.

Sindirim Sisteminin Yapı, Görev ve İşleyişi

Soru 1.

Soru 2.

Soru 3.

Soru 4.

Soru 5.

Soru 6.

Soru 7.

Soru 8.

Soru 9.

Soru 10.

Soru 11.

Soru 12.

Soru 13.

Soru 14.

Soru 15.

Soru 16.

Soru 17.

Soru 18.

Soru 1.

Soru 2.

Soru 3.

Soru 4.

Soru 5.

Soru 6.

Soru 7.

Soru 8.

Soru 9.

Soru 10.

Bilgilerimiz

Adres

Email

Telefon

Site Linkleri

Bülten