Konu Detayı Sayfası
Hormonlar
HORMONLAR
► Hormonlar; büyüme, gelişme, üreme, homeostatik dengeyi sağlama ve metabolik olayları vb.düzenleme görevleri olan organik bileşiklerdir.
► Az ya da çok salgılanmaları bazı metabolik rahatsınlıklara yol açar.
► İnsan ve hayvanlarda hormon üreten bezlere Endokrin Bezler (İç Salgı Bezleri) denir.
► Endokrin bezlerin ürettiği hormonlar doğrudan kana verilerek kan yolu ile taşınır. Etki gösterdikleri hedef organlara giderler. Kana verilen hormonların etki ettikleri doku ve organlar üretildikleri yer olabileceği gibi başka bir doku veya organda olabilir.
► Örneğin büyüme hormonu tüm vücut hücrelerini etkileyerek büyüme, hücre yenilenmesi ve hücre bölünmesini uyarır. Az salınması cücelik fazla salınması devliğe neden olur. Örneğin; mideden salgılanan gastrin hormonu kana verildikten sonra tekrar mideye gelerek mide bezlerini uyarır.
► Hormonların görevi; düzenleyici rol oynamaktır.
► Hormonlar; amino asit, protein ve steroit yapılı olabilirler.
► Kanda belli bir seviyeye ulaştıktan sonra (Eşik değer ve üstü) etkili olurlar.
► Hedef hücre, doku ve organları faaliyete geçirip, gerekli düzenlemeyi yaptıktan sonra kandaki miktarı yavaş yavaş düşer.
► Kandaki miktarları geri bildirim (feed back) sistemi ile ayarlanır.
► Hormonlar bitkiler tarafından da üretilir. Bitkisel hormonlar; büyüme, çiçeklenme, meyve oluşumu ve olgunlaşması, yaprak dökümü vb.olayları düzenlerler.
Konuya Ait Çıkmış Sorular
Soru 1.
Aşağıdakilerden hangisi, bitkisel ve hayvansal hormonların ortak özelliği değildir?
(2008-Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS))
A. Az miktarlarının bile etkili olmasıB. Hedef hücrelerde etkili olmaları
C. Özgün kimyasal yapıya sahip olmaları
D. Özelleşmiş bezler tarafından salgılanmaları
E. Sentezlendiği bölgeden farklı bölgeye taşınabilmeleri
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Soru 2.
İnsan vücudunda gerçekleşen hormonal olaylardan bazıları şunlardır:
I. Glukagon hormonu miktarının artırılarak kanda glukoz miktarının artırılması
II. Aldosteron hormonu miktarının azaltılarak vücuttan sıvı kaybının sağlanması
III. Vasopressin hormonu miktarının artırılarak vücutta su tutulmasının sağlanması
Bu olaylardan hangilerinin gerçekleşmesi, yüksek kan basıncının normal düzeyine geri dönmesini sağlar?
(2009-Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS))
A. Yalnız IB. Yalnız II
C. Yalnız III
D. I ve II
E. II ve III
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Konu İle İlgili Sorular
Soru 1.
I. Bazı proteinlerin amino asit dizisinin birbirine benzerlik göstermesi
II. Yaşadıkları ortamın bir birine benzerlik göstermesi
III. Ribozomal RNA’daki baz dizilerinin birbirine benzerlik göstermesi
IV. Bazı enzimlerin moleküler yapılarının birbirine benzerlik göstermesi
V. Besinlerinin birbirine benzerlik göstermesi
Yukarıdakilerden hangileri, farklı hayvan türlerinin akraba olduğunu göstermede kanıt olarak kullanılabilir? (2012 – LYS2 / BİY)
A. I, II ve IIIB. I, III ve IV
C. II, III ve IV
D. II, IV ve V
E. III, IV ve V
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru Cevap: B
Açıklaması: Proteinler, RNA ve enzimler genetik bilgiye göre sentezlenir. Dolayısı ile bu moleküller arasındaki benzerlik akraba olmada kullanılabilir.
Soru 2.
Bir proteinin, yüksek sıcaklıkta, düşük pH koşullarında ya da çeşitli kimyasal maddelerin bulunduğu ortamda, üç boyutlu yapısı bozulmuş, ancak bu durumdan peptid bağları etkilenmemiştir.
Üç boyutlu yapısı bozulmuş bu proteinle ilgili olarak;
I. Birincil yapısı etkilenmemiştir.
II. Amino asitlerin dizilimi bozulmuştur.
III. İşlev yapamaz konuma gelmiştir.
Yargılarından hangilerine ulaşılabilir? (2011 YGS)
A. Yalnız IIIB. Yalnız I
C. II ve III
D. I ve III
E. Yalnız II
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru Cevap: D
Açıklaması:
- Peptid bağları etkilenmediğine göre birincil yapısı da etkilenmemiştir.
- Birincil yapısı bozulmamış ise amino asit dizilimi de bozulmamıştır.
- Üç boyutlu yapısı bozulduğuna göre işlev yapamaz konuma gelmiştir.
Soru 3.
Proteinlerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? (2013 LYS)
A. Canlılarda yapı malzemesi olarak kullanılır.B. Temel yapı birimleri amino asitlerdir.
C. Amino asit dizilimleri DNA tarafından belirlenir.
D. Amino asit dizilimleri, canlıların akrabalık durumlarını belirlemede kullanılabilir.
E. Canlılarda işlev gören tüm enzimlerin yapısı sadece proteinlerden oluşmuştur.
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru Cevap: E
Açıklaması:
- Bütün enzimlerin yapısında protein bulunur.
- Ancak bileşik enzimlerin sadece apoenzim kısmı protein yapılıdır, yardımcı kısımları organik (vitamin) veya inorganik (mineral) olabilir.
Soru 4.
I. Protein
II. Protein ayracı
III. Protein yıkan enzim
IV. Amino asit
V. Amino asit ayracı “Amino asitler, proteinlerin yapı taşıdır”
Hipotezini kanıtlamak için düzenlenen bir deneyde, yukarıdakilerden hangilerinin birlikte kullanılması gerekir? (2012 YGS)
A. I ve IIB. I ve III
C. III ve IV
D. III ve V
E. I, III ve V
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru Cevap: E
Açıklaması:
- Protein ve proteini yıkan enzim kullanılırsa monomerleri olan amino asitler oluşur.
- Amino asitlerin oluştuğunu göstermek için de amino asit ayracı kullanılmalıdır.
Soru 5.
Aşağıdakilerden hangisi, bitkisel ve hayvansal hormonların ortak özelliği değildir?
(2008-Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS))
A. Az miktarlarının bile etkili olmasıB. Hedef hücrelerde etkili olmaları
C. Özgün kimyasal yapıya sahip olmaları
D. Özelleşmiş bezler tarafından salgılanmaları
E. Sentezlendiği bölgeden farklı bölgeye taşınabilmeleri
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru Cevap: D
Soru 6.
Canlılara ait;
I. Hücre Zarı
II. Enzim
III. Ribozom
IV. Hemoglobin
yapılarından hangilerinde protein bulunur?
A. I ve IIB. II ve III
C. III ve IV
D. I, II ve IV
E. I, II, III ve IV
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru Cevap: E
Soru 7.
Dengeli beslenen normal bir insan, bir öğünde protein içeren besinlerden fazla miktarda tükettiğinde, vücudunda aşağıdakilerden hangisinin olması beklenir? (2008 ÖSS FEN-I)
A. Kan pH’sında artma (bazikleşme)B. İdrarda üre miktarında artma
C. Kanın ozmotik basıncında azalma
D. Kanda glikoz miktarında artma
E. İdrarda glikoz miktarında artma
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru Cevap: B
Açıklaması: Proteinler hidroliz edildikten sonra oluşan aminoasitler metabolik olaylarda kullanılır ve amonyak oluşur. Oluşan amonyaklar karaciğerde üreye dönüştürülerek böbrekler tarafından idrar ile dışarı atılır.
Soru 8.
İnsan vücudunda gerçekleşen hormonal olaylardan bazıları şunlardır:
I. Glukagon hormonu miktarının artırılarak kanda glukoz miktarının artırılması
II. Aldosteron hormonu miktarının azaltılarak vücuttan sıvı kaybının sağlanması
III. Vasopressin hormonu miktarının artırılarak vücutta su tutulmasının sağlanması
Bu olaylardan hangilerinin gerçekleşmesi, yüksek kan basıncının normal düzeyine geri dönmesini sağlar?
(2009-Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS))
A. Yalnız IB. Yalnız II
C. Yalnız III
D. I ve II
E. II ve III
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru Cevap: B
Açıklaması:
Kan basıncının düzenlenmesi, hormonların etkisiyle gerçekleşen karmaşık bir süreçtir. Bu bağlamda, verilen olayları inceleyelim:
I. Glukagon hormonu miktarının artırılarak kanda glukoz miktarının artırılması: Glukagon hormonu, kan şekeri düzeyini artırarak enerji ihtiyacını karşılamak için kullanılır. Ancak bu durum doğrudan kan basıncını düşürmekle ilgili değildir. Glukagonun kan basıncını düşürmeye yönelik bir etkisi yoktur.
II. Aldosteron hormonu miktarının azaltılarak vücuttan sıvı kaybının sağlanması: Aldosteron, böbreklerde sodyumun geri emilimini artırarak su tutulmasına neden olur. Bu hormonun miktarının azalması, vücuttan sıvı kaybını artırır, kan hacmini ve dolayısıyla kan basıncını düşürür. Yüksek kan basıncının normal düzeye inmesine katkı sağlayan bir mekanizmadır.
III. Vasopressin hormonu miktarının artırılarak vücutta su tutulmasının sağlanması: Vasopressin (antidiüretik hormon), böbreklerde suyun geri emilimini artırarak vücutta su tutulmasını sağlar. Bu durum kan hacmini artırır ve kan basıncını yükseltir. Bu nedenle, yüksek kan basıncını düşürmek için uygun bir mekanizma değildir.
Yüksek kan basıncının normal düzeye inmesini sağlayan tek olay, aldosteron hormonunun azalması ve buna bağlı olarak vücuttan sıvı kaybının artmasıdır. Bu nedenle doğru cevap B) Yalnız II'dir.
Soru 9.
Protein sentezi sırasında aşağıdaki grafiklerdeki değişimlerden hangileri gözlenebilir?
A. Yalnız IB. I ve II
C. I ve III
D. II ve III
E. I, II ve III
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru Cevap: B
Soru 10.
İşaretli kükürt (35S) içeren bir besi ortamında çoğaltılan bakterilerden elde edilen;
I. DNA,
II. Protein,
III. Polisakkarit
Moleküllerinin hangilerinde işaretli kükürt bulunması beklenir? (2016-LYS2/BİY)
A. Yalnız IB. Yalnız II
C. Yalnız III
D. I ve II
E. II ve III
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru Cevap: B
Açıklaması: DNA ve polisakkaritlerde kükürt bulunmaz. Kükürt sadece proteinlerde bulunabilir.