Biyoçeşitlilik

Türkiye’deki biyoçeşitliliğin bu kadar zengin olmasının nedenlerini arkadaşlarınızla tartışınız.

► Türkiye’deki biyoçeşitliliğin bu kadar zengin olmasının nedenleri, ülkenin coğrafi, iklimsel ve ekolojik çeşitliliği ile doğrudan ilişkilidir. Türkiye, üç farklı biyocoğrafik bölge olan Akdeniz, Avrupa-Sibirya ve İran-Turan bölgelerinin kesiştiği bir konumda yer alır. Bu konum, bitki ve hayvan türlerinin çok farklı ekosistemlerde var olmasına olanak tanır. Örneğin, Akdeniz iklimi sıcak ve kurak yazlar, ılıman kışlar sunarken, Karadeniz bölgesi nemli ve yağışlıdır. İç Anadolu ise karasal bir iklime sahiptir. Bu çeşitlilik, her bölgede farklı flora ve fauna topluluklarının oluşmasını sağlamıştır.

► İklimsel faktörlerin yanı sıra, Türkiye’nin jeolojik yapısı da biyoçeşitliliği etkileyen önemli bir unsurdur. Türkiye’deki dağlık alanlar, vadi ve nehir sistemleri farklı yüksekliklerde yaşayan çok sayıda canlıya yaşam alanı sunar. Dağlar, farklı iklim kuşaklarının bir arada bulunmasına ve her yükseklikte farklı ekosistemlerin oluşmasına olanak tanır. Özellikle Doğu Anadolu’daki dağlık alanlar, endemik türlerin yoğun olarak görüldüğü bölgeler arasındadır.

► Türkiye’nin tarihi ve kültürel yapısı da biyoçeşitliliğin korunmasında ve zenginleşmesinde rol oynamıştır. Tarım ve hayvancılık gibi geleneksel uygulamalar, birçok ekosistemin korunmasına katkıda bulunmuş, bu da doğal yaşam alanlarının sürdürülebilirliğine destek olmuştur. Ancak, son yıllarda artan kentleşme ve çevre kirliliği gibi faktörler, bu zenginliği tehdit etmektedir. Bu yüzden, biyoçeşitliliği koruma adına daha fazla çalışma yapılması ve doğa koruma bilincinin yaygınlaştırılması büyük önem taşır.

► Sonuç olarak, Türkiye’nin biyoçeşitliliğinin bu denli zengin olmasının temelinde coğrafi konumu, iklimsel çeşitliliği ve tarihsel faktörler yatmaktadır. Bu unsurların her biri, Türkiye’yi hem bitki hem de hayvan çeşitliliği bakımından zengin bir ülke haline getirmiştir.

Popülasyon: Popülasyon, belirli bir coğrafi alanda yaşayan ve aynı türe ait olan bireylerin oluşturduğu topluluktur. Popülasyon, aynı türe ait bireyler arasında genellikle üreme, beslenme, savunma gibi etkileşimler bulunur ve bu bireyler aynı ekosistem içinde bir arada yaşarlar. Bir popülasyonun büyüklüğü, yoğunluğu ve dağılımı gibi özellikler, çevresel koşullara ve bireyler arasındaki ilişkilerle değişebilir. Örneğin, bir ormandaki tüm çam ağaçları veya bir göldeki sazan balıkları, o türün popülasyonunu oluşturur.

Komünite: Komünite, belirli bir alanda bir arada yaşayan ve birbirleriyle etkileşimde bulunan farklı türlere ait popülasyonların oluşturduğu canlılar topluluğudur. Bir komünite, bitkiler, hayvanlar, mantarlar, bakteriler gibi birçok farklı organizma grubunu içerir. Komünitedeki türler, birbirleriyle beslenme, rekabet, mutualizm gibi çeşitli ilişkiler kurarak ekosistemin dengesini sağlarlar. Örneğin, bir ormandaki ağaçlar, otçul hayvanlar, yırtıcılar ve ayrıştırıcılar o ormanın komünitesini oluşturur. Komüniteler, tür çeşitliliği, türlerin bolluğu ve etkileşimler bakımından karmaşık yapılar olabilir.

Ekosistem: Ekosistem, belirli bir bölgede yaşayan canlılar (bitkiler, hayvanlar, mikroorganizmalar) ile bu canlıların yaşadığı fiziksel çevre (toprak, su, hava) arasındaki karşılıklı etkileşimlerin bütünüdür. Bu etkileşimler, enerji akışı ve madde döngüsü ile ekosistemin işleyişini sağlar. Ekosistemdeki her canlı, beslenme, barınma ve üreme gibi temel ihtiyaçlarını karşılarken aynı zamanda çevresiyle etkileşim içindedir ve bu süreç ekosistemin dengesini oluşturur. Ekosistemler, orman, deniz, göl, çöl gibi doğal alanlarda veya bir bahçe gibi insan yapımı alanlarda var olabilir.

Endemik Tür: Yalnızca belirli bir coğrafi bölgede doğal olarak bulunan ve o bölgeye özgü olan bitki veya hayvan türleridir. Bu türler, dünya üzerinde başka bir yerde doğal olarak bulunmazlar. Endemik türlerin varlığı, genellikle o bölgenin iklim, toprak yapısı, coğrafi izolasyon gibi özel koşullarına bağlıdır. Örneğin, yalnızca Türkiye'nin Doğu Karadeniz bölgesinde yetişen ve başka bir yerde doğal olarak bulunmayan "Anadolu Sığla Ağacı" bir endemik türdür. Endemik türler, genellikle sınırlı bir yayılış alanına sahip oldukları için çevresel değişikliklere karşı daha hassas olabilirler ve korunmaları büyük önem taşır.

► Türkiye florasına katkıda bulunan pek çok bilim insanı bulunmaktadır. Örneğin; Prof. Dr. Asuman Baytop’un adına ithafen tanımlanan Baytop’un çöveni (Gypsophila baytopiorum-Gipsofila baytopirum), Anadolu teke dikeni (Lycium anatolicum-Likum anatolikum) Türkiye’nin endemik bitki çeşitliliğinin örneklerindendir.

► Ayrıca; Prof. Dr. Muhtar Başoğlu’nun keşfettiği Antalya semenderi (Lyciasalamandra antalyana-Liykasalamandıra antalyana) gibi amfibi türleri, Prof. Dr. Tevfik Karabağ tarafından tanımlanan Uludağ gökçesi (Anterastes uludaghensis-Anterestes uludağhens), Antalya yayın çekirgesi (Parapoecilimon antalyaensis-Paraposilimon antalyansis) gibi endemik böcek türleri ve Prof. Dr. Bahtiye Mursaloğlu’nun bulduğu Konya avurtlağı veya diğer adıyla Türk hamsteri (Mesocricetus brandti-Mezokriketus bıranti) gibi kemirgen türlerinin keşfi de Türkiye’nin fauna zenginliğini anlamamıza yardımcı olmuştur.

Fauna: Belirli bir coğrafi bölge veya ekosistemde yaşayan hayvan türlerinin tümünü ifade eder. Bir bölgenin faunası, o bölgedeki hayvan çeşitliliğini ve hayvan topluluklarını kapsar. Fauna terimi, bitkileri ifade eden "flora" terimi ile birlikte kullanıldığında, bir ekosistemin canlı bileşenlerinin tamamını tanımlamaya yardımcı olur. Örneğin, Türkiye faunası, Türkiye'de doğal olarak yaşayan memeliler, kuşlar, sürüngenler, böcekler ve diğer hayvan türlerini içerir. Faunanın çeşitliliği, bölgenin iklimi, coğrafyası ve ekolojik koşullarıyla doğrudan ilişkilidir.

Bitki Coğrafyası (fitocoğrafya): Bitkilerin yeryüzündeki dağılımını, bu dağılımın nedenlerini ve bitkilerle çevre arasındaki ilişkileri inceleyen bilim dalıdır. Fitocoğrafya, bitki türlerinin belirli coğrafi bölgelerde nasıl yayıldığını, hangi ekolojik koşullarda geliştiğini ve çeşitli bölgelere özgü bitki topluluklarının oluşumunu araştırır. Bu bilim dalı, bitkilerin iklim, toprak, yükselti gibi çevresel faktörlerle olan ilişkilerini ele alarak, bitki örtüsünün çeşitliliği ve dağılımını anlamaya çalışır. Örneğin, Akdeniz, tropikal veya tundra gibi farklı coğrafi bölgelerin kendine özgü bitki örtüsü, fitocoğrafya çalışmalarıyla tanımlanır.

Ulusal Biyolojik Çeşitlilik Veri Tabanı

► Türkiye’de biyolojik çeşitliliğin ulusal ölçekte izlenmesine yönelik ulusal bir izleme sisteminin geliştirilmesi süreci Doğa Koruma ve Millî Parklar Genel Müdürlüğü koordinasyonunda 2013’te başlatılmış ve yaklaşık 13.500 bitki ve hayvan türüne ilişkin envanter verisi toplanarak Nuh’un Gemisi Ulusal Biyolojik Çeşitlilik Veri Tabanı’na girilmiştir.

► Türkiye'deki biyoçeşitliliğin dinamik olarak izlenebilmesine olanak veren bu projeyle Türkiye ve KKTC'deki farklı coğrafik bölgelerde keşfedilen canlı çeşitliliğine dair dinamik bir veri tabanı oluşturulmuştur.

► Türkiye’nin biyoçeşitliliğine dair bilgilerin bu veri tabanı aracılığıyla tablo, grafik ve harita bazında sorgulanabilmesine ve dinamik olarak takibinin yapılmasına imkân sağlanmıştır. Projeyle Türkiye biyoçeşitliliğinde meydana gelebilecek değişimlerin farkına varılması sağlanarak biyoçeşitliliğin korunmasına yönelik önlemlerin hızlıca alınması amaçlanmıştır.

1.Tema 10. Etkinlik

Adı: Türkiye Biyoçeşitliliği

Amaç: Biyoçeşitliliği oluşturan unsurlarla ilgili bilimsel çıkarım yapabilme

Yönerge:

Aşağıdaki uygulama basamaklarını takip ederek etkinliği yapınız.

1. Öğretmen rehberliğinde küçük gruplar oluşturunuz.

2. Türkiye'nin ve KKTC'nin zengin ve eşsiz biyolojik çeşitliliğini konu alan sayfanın altındaki videoyu seyrediniz.

• İzlediğiniz animasyondaki canlılardan yola çıkarak biyolojik çeşitliliği oluşturan temel unsurların sürdürebilirlik açısından önemini yorumlayınız.

Değerlendirme

İzlediğiniz videoda yer alan Türkiye ve KKTC’nin biyolojik çeşitliliği, sürdürülebilirlik açısından büyük bir öneme sahiptir. Biyolojik çeşitlilik, ekosistemlerin sağlıklı bir şekilde devam etmesini sağlar ve hem ekolojik hem de ekonomik faydalar sunar. Şimdi biyolojik çeşitliliği oluşturan temel unsurları sürdürülebilirlik açısından yorumlayalım:

Biyolojik Çeşitliliği Oluşturan Temel Unsurlar
1. Genetik Çeşitlilik: Aynı tür içinde bulunan bireyler arasındaki genetik farklılıklar, türlerin hastalıklara, iklim değişikliklerine ve çevresel tehditlere karşı direnç göstermelerini sağlar. Türkiye ve KKTC’de bulunan farklı türlerin genetik çeşitliliği, ekosistemlerin uyum sağlama ve varlıklarını sürdürme kapasitelerini artırır.

2. Tür Çeşitliliği: Türkiye ve KKTC, hem bitki hem de hayvan türleri açısından oldukça zengindir. Bu çeşitlilik, farklı ekosistemlerdeki türlerin birbirleriyle etkileşimini sağlar. Yüksek tür çeşitliliği, ekosistem hizmetlerinin (örneğin, tozlaşma, toprak oluşumu, su döngüsü) verimli bir şekilde devam etmesine yardımcı olur.

3. Ekosistem Çeşitliliği: Dağlar, denizler, ormanlar ve sulak alanlar gibi farklı ekosistem tipleri, biyolojik çeşitliliğin sürdürülmesinde kritik bir rol oynar. Bu ekosistemler, birden fazla canlı türü için yaşam alanı sağlar ve doğal döngülerin devam etmesini sağlar. Türkiye ve KKTC’de bu ekosistemlerin korunması, sürdürülebilirlik için çok önemlidir.

Sürdürülebilirlik Açısından Biyolojik Çeşitliliğin Önemi
1. Doğal Dengenin Korunması: Biyolojik çeşitlilik, ekosistemlerin doğal dengesini sağlar. Her tür, besin zincirinde bir yer tutar ve bu zincirin bir halkasının kopması, diğer türlerin de etkilenmesine neden olabilir. Sürdürülebilirlik açısından, bu dengenin korunması, doğal kaynakların sürekli kullanılabilmesi için gereklidir.

2. Ekonomik ve Sosyal Faydalar: Türkiye ve KKTC’nin zengin biyolojik çeşitliliği, tarım, balıkçılık, ekoturizm ve doğal kaynaklar gibi ekonomik sektörlere de katkı sağlar. Aynı zamanda, geleneksel yaşam tarzlarının devam etmesi ve kültürel çeşitlilik açısından da biyolojik çeşitlilik büyük bir önem taşır.

3. İklim Değişikliğine Karşı Dayanıklılık: Biyolojik çeşitlilik, ekosistemlerin iklim değişikliğine karşı direnç göstermesini artırır. Farklı türlerin varlığı, çevresel değişikliklere daha iyi adapte olabilen bir ekosistem yaratır. Bu da, sürdürülebilirlik açısından kritik bir öneme sahiptir.

Sonuç
Biyolojik çeşitliliğin korunması, hem ekolojik hem de ekonomik açıdan sürdürülebilir bir gelecek için vazgeçilmezdir. Türkiye ve KKTC’nin zengin biyolojik çeşitliliği, doğru yönetim ve koruma stratejileriyle desteklenmelidir. Bu, doğal dengenin korunması, kaynakların devamlılığı ve gelecek nesillere sağlıklı bir çevre bırakmak için gereklidir.

1.Tema 11. Etkinlik

Adı: Ulusal Biyolojik Çeşitlilik Veri Tabanı Performans Görevi

Amaç: Türkiye’de biyoçeşitliliği oluşturan unsurları değerlendirebilme

Yönerge

• Bu performans görevinde öğrencilerden çevresindeki biyoçeşitliliği oluşturan unsurlara ilişkin infografik oluşturmaları beklenir.

• Performans görevi “Analitik Dereceli Puanlama Anahtarı” ile öğretmen tarafından değerlendirilecektir.

• Aşağıdaki uygulama basamaklarını takip ederek etkinliği gerçekleştiriniz.

1. Öğretmen rehberliğinde 4-6 kişilik gruplar oluşturunuz. Yaşadığınız yerin bir canlı grubunu (kuşlar, tatlı su balıkları, memeliler, sürüngenler, iki yaşamlılar vb.) seçerek aşağıdaki işlem basamaklarını gerçekleştiriniz.

2. Nuh’un Gemisi Ulusal Biyoçeşitlilik Veri Tabanı üzerinden yaşadığınız şehrin biyoçeşitliliğine ait verilere aşağıdaki adımları uygulayarak ulaşınız.

• https://nuhungemisi.tarimorman.gov.tr/public/istatistik adresine giriniz.

• Canlı grubu ve şehir kısmına ilgili bilgileri girerek ara butonuna tıklayınız. Çıkan sayfadaki yaşadığınız şehrin sizin araştırdığınız canlı grubuna ait biyoçeşitlilik verilerine ait grafikleri inceleyiniz.

• Sayfanın sonunda araştırdığınız canlı grubuna ait türlerin isimlerinin yer aldığı tablolara ulaşınız.

3. Yaşadığınız yerdeki ilgili canlı grubuna ait verileri kaydediniz ve bu verileri öğretmen rehberliğinde analiz ediniz. ...................

Açıklamalar

Örnek olarak seçilen Aydın iline ait biyolojik çeşitlilik verilerini analiz ederek infografiğinizi oluştururken şu başlıkları kullanabilirsiniz:

Aydın İli Biyoçeşitliliği

1. Hangi Türler En Yaygın Olarak Bulunuyor?
Aydın'da en yaygın olarak bulunan canlı grubu damarlı bitkilerdir. Damarlı bitkiler arasında yer alan türlerin toplam sayısı 1.587'dir. Kuşlar ve memeliler gibi diğer gruplar da bulunmakla birlikte, damarlı bitkiler bu ekosistemde baskındır.

- Damarlı Bitkiler: 1.587 takson
- Kuşlar: 168 takson
- Memeliler: 45 takson
- İç Su Balıkları: 30 takson
- Sürüngenler: 27 takson
- Çiftyaşarlar: 6 takson

2. Türlerin Sayısı ve Çeşitliliği Ne Durumda?
Aydın’da toplamda 1.858 takson bulunmakta ve bu taksonların %6.4’ü endemik türlerdir. Özellikle damarlı bitkiler açısından büyük bir çeşitlilik söz konusudur. Aydın ilinde 119 endemik tür bulunurken, 3 tür lokal endemiktir, yani sadece Aydın’a özgüdür.

- Endemik Türler: 119 takson (%6.4)
- Lokal Endemik Türler: 3 takson (%0.6)

3. Bu Türlerin Nesli Tehlikede Olan veya Koruma Altına Alınması Gereken Türler Var mı?
Aydın'da birçok endemik bitki ve hayvan türü bulunmakta olup, özellikle **endemik damarlı bitkiler** (3 endemik takson) tehlike altında olabilir. Nesli tükenmekte olan türler arasında özellikle yerel ekosistemlerin bozulmasına hassas olan bitki ve sucul hayvanlar yer alabilir.

4. Bu Canlı Grubunun Ekosistem Üzerindeki Rolü Nedir?
Damarlı bitkiler, Aydın’ın ormanlık alanlarının, tarım arazilerinin ve kırsal ekosistemlerinin temelini oluşturur. Kuşlar, memeliler ve sürüngenler, bu ekosistemde tozlaşma, av-avcı dengesi gibi süreçlerde kritik roller oynarlar. Ayrıca, iç su balıkları ve sucul ekosistemler, bölgenin biyolojik çeşitliliğini dengeleyen önemli faktörlerdir.

5. Nesli Tükenme Tehlikesiyle Karşı Karşıya Olan Türler
Endemik ve lokal endemik türler, habitat kaybı, iklim değişikliği ve insan faaliyetleri gibi sebeplerle nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya kalabilirler. Özellikle sucul ekosistemlerdeki canlıların ve damarlı bitkilerin korunması için ciddi önlemler alınmalıdır.

6. Canlı Grubunun Ekolojik Önemi ve Korunması İçin Alınabilecek Önlemler
- Damarlı Bitkiler: Bu bitkiler bölgedeki orman ve tarım alanlarının devamlılığını sağladığı için özellikle korunmalıdır. Tarım ve orman yangınlarına karşı önlemler artırılmalıdır.
- Kuşlar: Kuşlar, tozlaşma ve böcek kontrolünde önemli rol oynar. Kuş gözlem ve koruma alanlarının artırılması, kuşların korunmasına yardımcı olacaktır.
- İç Su Balıkları ve Sürüngenler: Su kaynaklarının korunması ve kirliliğin azaltılması, bu canlıların hayatta kalmasını sağlar. Sulak alanlar ve nehirlerdeki biyoçeşitliliği koruyacak yasalar uygulanmalıdır.

7. İnfografik İçeriği
- Başlık: Aydın İli Biyoçeşitliliği
- Grafikler: Endemik ve lokal endemik türlerin oranları, canlı gruplarına göre takson sayıları, tehlike altındaki türlerin dağılımı.
- Tür İsimleri: Öne çıkan endemik bitkiler ve hayvanlar.
- Ek Bilgiler: Canlı gruplarının korunmasına yönelik öneriler, ekosistem üzerindeki roller.

İnfografik bu başlıklar etrafında oluşturularak, Aydın'ın zengin biyolojik çeşitliliğini görselleştirebilir ve korunması gereken türlerin önemine dikkat çekebilir.

1.Tema 11.Kontrol Noktası

Yönerge:

Aşağıda verilen tablodan yararlanarak soruları cevaplayınız.

1. Tabloyu dikkate alarak yüz ölçümüne göre ülkeleri veya kıtaları biyoçeşitlilik açısından değerlendiriniz. …………

2. Türkiye’nin yüz ölçümü Avrupa, İran ve Avustralya’dan küçük olmasına rağmen biyoçeşitlilik (takson sayısı) açısından avantajlı olmasının nedenleri neler olabilir? Açıklayınız. ………

Değerlendirme

1. Yüz Ölçümüne Göre Ülkelerin ve Kıtaların Biyoçeşitlilik Açısından Değerlendirilmesi

Tablodan elde edilen verilere göre, ülkelerin ve kıtaların yüz ölçümü ile biyoçeşitlilikleri (takson sayısı) arasında net bir ilişki olmadığını görebiliriz. Daha büyük yüz ölçümüne sahip olan Avrupa ve Avustralya'nın bazı canlı grupları açısından zengin oldukları görülse de, yüz ölçümü küçük olan Türkiye'nin bitki çeşitliliği ve endemik türler açısından oldukça avantajlı olduğu dikkat çekmektedir. Özellikle Avustralya'nın yüz ölçümü çok büyük olmasına rağmen Türkiye ile karşılaştırıldığında endemik bitki ve omurgalı türler açısından zengin olduğu gözlemleniyor. Ancak Avrupa'nın yüz ölçümü büyük olmasına rağmen bitki ve memeli-kurbağa çeşitliliğinde Türkiye kadar zengin olmadığı ortaya çıkıyor.

- Avrupa: Yüz ölçümü oldukça büyük olmasına rağmen bitki ve endemik takson sayısı bakımından Türkiye kadar zengin değildir.
- İran: Türkiye’ye kıyasla daha büyük bir yüz ölçümüne sahip olmasına rağmen biyoçeşitlilik bakımından daha az çeşitliliğe sahiptir.
- Avustralya: Yüz ölçümü çok büyük olmasına rağmen özellikle endemik tür sayısında dikkat çekici bir zenginlik göstermektedir.

2. Türkiye'nin Yüz Ölçümüne Göre Biyoçeşitlilik Açısından Avantajlı Olmasının Nedenleri

Türkiye, yüz ölçümü küçük olmasına rağmen bitki taksonu ve endemik türler açısından zengin bir ülke olarak dikkat çekiyor. Bunun temel nedenleri şunlar olabilir:

- Coğrafi Konum: Türkiye, Asya, Avrupa ve Afrika'nın kesişim noktasında yer aldığı için farklı ekosistemlere ve iklim bölgelerine sahiptir. Bu coğrafi konum, hem bitki hem de hayvan türlerinin çeşitlenmesine olanak tanır.
  
- İklim Çeşitliliği: Türkiye, Akdeniz, Karadeniz, Ege ve İç Anadolu gibi farklı iklim kuşaklarına sahip bir ülkedir. Bu iklimsel çeşitlilik, birçok farklı habitatın ve dolayısıyla farklı türlerin var olmasını sağlar.
  
- Jeolojik Çeşitlilik: Türkiye, zengin bir jeolojik yapıya ve yükseltilerle çeşitlenen bir topografyaya sahiptir. Bu da farklı ekosistemlerin oluşmasına katkı sağlar. Dağlar, ovalar, ormanlar ve sulak alanlar gibi çeşitli habitatlar, farklı bitki ve hayvan türlerine ev sahipliği yapar.
  
- Tarihi İzolasyon: Türkiye'nin bazı bölgeleri, uzun süreler boyunca coğrafi engellerle diğer bölgelerden izole kalmıştır. Bu izolasyon, endemik türlerin oluşmasına olanak tanımıştır.
  
Bu nedenlerle Türkiye, yüz ölçümüne oranla yüksek bir biyoçeşitliliğe sahip ülkelerden biri olarak öne çıkmaktadır.

Kelime İlişkilendirme Testi

I. Bölüm Aşağıya “Biyoçeşitlilik” ile ilgili zihninizde çağrışım yapan kelimeleri/kavramları yazınız.

1. Biyoçeşitlilik: ……………

2. Biyoçeşitlilik: ……………

3. Biyoçeşitlilik: ……………

4. Biyoçeşitlilik: ……………

5. Biyoçeşitlilik: ……………

II. Bölüm Birinci bölümde verdiğiniz cevaplar ile “Biyoçeşitlilik” kavramının birlikte kullanıldığı anlamlı cümleler kurunuz.

1. Cümle: ……………………………

2. Cümle: ……………………………

3. Cümle: ……………………………

4. Cümle: ……………………………

5. Cümle: ……………………………

Cevap Örnekleri

I. Bölüm: Biyoçeşitlilik ile İlişkilendirdiğim Kavramlar

1. Biyoçeşitlilik: **Ekosistem**
2. Biyoçeşitlilik: **Endemik Türler**
3. Biyoçeşitlilik: **Doğal Denge**
4. Biyoçeşitlilik: **Koruma**
5. Biyoçeşitlilik: **İklim Değişikliği**

II. Bölüm: Biyoçeşitlilik ile Anlamlı Cümleler

1. Cümle: Biyoçeşitlilik, **ekosistem** içerisindeki canlıların birbirleriyle olan ilişkilerini ve uyumlarını sağlar.
   
2. Cümle: Türkiye, **endemik türler** açısından zengin bir biyoçeşitliliğe sahiptir, bu da ülkemizi dünya çapında biyolojik çeşitlilik açısından önemli kılar.
   
3. Cümle: Biyoçeşitlilik, **doğal denge**nin korunması için hayati öneme sahiptir; her tür ekosistemde kendine has bir rol oynar.
   
4. Cümle: **Koruma** projeleri, biyoçeşitliliğin sürdürülebilir bir şekilde devam edebilmesi için oldukça önemlidir.
   
5. Cümle: **İklim değişikliği**, biyoçeşitlilik üzerinde ciddi tehditler oluşturur ve türlerin yaşam alanlarını daraltabilir.