İnorganik Bileşikler
► Temel element olarak karbon içermeyen bileşiklerdir.
► Tüm canlılar tarafından dışardan hazır olarak alınırlar.
► Canlılar tarafından sentezlenemeyen bileşiklerdir.
► Bitkiler topraktan kökleri ile alırlar. Diğer canlılar ise besinler ve su yoluyla alırlar.
► Hücresel solunumda ATP enerjisi elde etmek için kullanılmazlar. Yani enerji verici değillerdir. (Ancak kemosentez yapan bazı canlılar besin üretmek için gerekli olan enerjiyi inorganiklerden karşılarlar.)
► Görevleri;
♦ Hücre yapısına katılmak (yapıcı, onarıcı bileşik olarak)
♦ Düzenleyici görevler yapmaktır.
► Monomer halde dışarıdan hazır olarak alınırlar. Yani monomerleri yoktur.
► Bundan dolayı; sindirime (hidrolize) uğramazlar.
► Hücre zarından direk geçerler.
► Canlılarda biyokimyasal tepkimelerin gerçekleşmesi ve homeostasinin korunması açısından gerekli bileşiklerdir.
► Kanın osmotik basıncını ayarlar.
► Bazı enzimlerin yapısına yardımcı kısım (kofaktör) olarak katılırlar.
| İnorganikler; düzenleyicidir. Hücre yapısına katılır. Ancak enerji verici olarak kullanılmazlar. |
Canlılardaki İnorganik Bileşikler
► Su
► Mineraller başlıkları altında incelenecektir.
Adı: İnorganik Moleküllerin Özellikleri
Amaç: İnorganik moleküllerin özelliklerini tanımlayabilme
Süre: 20 dk.
Yönerge
• Aşağıdaki işlem basamaklarını takip ederek etkinliği gerçekleştiriniz.
1. Karekod ile verilen (Sayfa sonunda da bulunan), inorganik moleküllerin canlı yaşamındaki yerini ve önemini konu alan animasyonu izleyiniz.
2. İzlediğiniz animasyondan ve öğretmenin sunumundan elde ettiğiniz bilgilerden yararlanarak "İnorganik Moleküllerin Genel Özellikleri" tablosundaki ilgili boşluklara özellikler sütununda belirtilen ifadelerden uygun olanı yazınız.
| Özellikler | Su | Mineraller |
|---|---|---|
| Canlılar tarafından sindirilebilir/sindirilemez. | Sindirilemez | Sindirilemez |
| Enerji verici olarak kullanılır/kullanılmaz. | Kullanılmaz | Kullanılmaz |
| Canlılar tarafından üretilir/üretilmez. | Üretilmez | Üretilmez |
| Hücre zarından geçer/geçmez. | Geçer | Geçmez |
| Canlı yapısına katılır/katılmaz. | Katılır | Katılır |
| Yaşamsal faaliyetlerin düzenlenmesinde görev alır/görev almaz. | Görev alır | Görev alır |
Değerlendirme
• Tablodaki bilgilerden yola çıkarak inorganik moleküllerin genel özelliklerini kendi cümlelerinizle tanımlayınız.
Sindirim: İnorganik moleküller (su ve mineraller) canlılar tarafından sindirilemez. Yani, vücudumuz bu maddeleri parçalayıp enerji üretmek için kullanmaz; bunlar bütün halleriyle alınır.
Enerji Kaynağı Olmama: Bu maddeler doğrudan enerji sağlamazlar. Yani, besinlerdeki organik maddelerin aksine yakıt görevi görmezler.
Üretim: Canlı organizmalar bu inorganik maddeleri kendileri üretmezler. Su ve mineraller dışarıdan (örneğin, besin ve içecekler yoluyla) alınır.
Hücre Zarından Geçiş: Su, hücre zarından kolayca geçebilir; bu, suyun hücre içi ve dışı dengesini sağlamada çok önemli olmasını açıklar. Mineraller ise hücre zarından doğrudan geçmez; onlar için özel taşıyıcı moleküller gereklidir.
Yapısal Katılım: Hem su hem de mineraller, canlı organizmanın yapısının önemli parçalarıdır. Su, hücrelerin büyük kısmını oluştururken; mineraller ise kemik, diş gibi yapıların oluşumunda ve diğer birçok yapı işlevinde görev alır.
Yaşamsal Düzenleyici Görev: Bu inorganik moleküller, vücudumuzdaki yaşamsal faaliyetlerin düzenlenmesinde önemli rol oynarlar. Su, vücut ısısının düzenlenmesi ve maddelerin taşınması gibi görevlerde yer alırken; mineraller, sinir iletimi, kas kasılması ve enzimlerin çalışması gibi hayati işlevlerde görev yapar.
Bu şekilde, inorganik moleküllerin canlı yaşamındaki yerini ve önemini daha iyi anlayabiliriz. Hem suyun hem de minerallerin sindirilemeyen, enerji kaynağı olarak kullanılmayan, canlı tarafından üretilmeyen, suyun hücre zarından geçebilen, yapısal bütünlüğe katılan ve yaşamsal faaliyetleri düzenleyen özelliklere sahip olduklarını görüyoruz.
Konuya Ait Videolar
Konu İle İlgili Sorular
Soru 1.
Aşağıdaki tabloda verilen bilgileri değerlendirerek karşısına doğru (D), Yanlış (Y) şeklinde cevaplandırınız.
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Soru 2.
A canlısının kanından elde edilen serum, bazı hayvanların kanına damlatıldıktan sonra çökelme yüzdeleri şöyle olmuştur:
Bu canlıların A ile akrabalık derecesinin yakından uzak olana doğru sıralanışı nasıl olmalıdır? ………
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Soru 3.
Biyoloji dersinde öğretmen, minerallerin özelliklerini tartışmak için tahtaya aşağıdaki ifadeleri yazar ve öğrencilerden, minerallerin özellikleriyle ilgili doğru olmayan ifadeyi belirlemelerini ister:
1. İnorganik yapıda olma
2. Hücresel solunumda enerji elde etmede kullanılmama
3. Sindirime uğrama
4. Hücre yapısına katılma
5. Düzenleyici olarak görev alma
Öğrencilerin Yorumları:
Ali: "Mineraller inorganik yapıda olduğu için enerji elde etmede kullanılmazlar."
Ayşe: "Mineraller düzenleyici olarak görev yapar ve hücre yapısına katılırlar."
Veli: "Mineraller, sindirime uğrayarak vücuda alınır."
Fatma: "Mineraller sindirime uğramaz, doğrudan hücreler tarafından kullanılabilir."
Yukarıdaki yorumlar dikkate alındığında, minerallerin özellikleriyle ilgili yanlış yorum yapan öğrenci kimdir? Yanlış bir yorum varsa açıklayınız.
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Soru 4.
Biyoloji dersinde öğretmen, minerallerin vücuttaki görevlerini tartışmak için aşağıdaki eşleştirmeleri tahtaya yazar ve öğrencilerden doğru olmayan eşleştirmeyi belirlemelerini ister:
1. İyot - Tiroid bezinden salgılanan tiroksin hormonunun yapısına katılma
2. Demir - Klorofil moleküllerinin yapısına katılma
3. Kalsiyum - Kanın pıhtılaşmasına yardımcı olma
4. Sodyum - Sinir hücrelerinin işlevselliğini sağlama
Öğrencilerin Yorumları:
Ali: "İyot, tiroid bezinin tiroksin hormonu için gereklidir; bu eşleştirme doğru."
Ayşe: "Demir, klorofil yapısına katılır; bitkiler için önemli bir mineraldir."
Veli: "Kalsiyum, kanın pıhtılaşması ve kasların çalışması için gereklidir."
Fatma: "Sodyum, sinir hücrelerinin işlevselliğini sağlar ve impuls iletiminde görev alır."
Yukarıdaki yorumlar dikkate alındığında, minerallerin görevleri ile ilgili yanlış yorum yapan öğrenci kimdir? Yanlış bir yorum varsa açıklayınız.
Doğru Cevap İçin Tıklayınız...