İlk Yardımla İlgili Temel Bilgiler

İlk Yardımın Tanımı ve Önemi

İlk yardım, ani hastalık veya kaza sonucu zarar gören kişilere, sağlık ekipleri olay yerine ulaşana kadar ilaçsız ve tıbbi araç gereç kullanmadan, mevcut malzemelerle yapılan hayat kurtarıcı müdahalelerdir. İlk yardım uygulamalarının sertifikalı ve eğitim almış kişiler tarafından yapılması gerekmektedir.

İlk Yardımın Temel Amaçları

► Yaşamsal tehlikeyi ortadan kaldırmak

► Hayati fonksiyonları korumak ve sürdürmek

► Hasta veya yaralının durumunun kötüleşmesini önlemek

► İyileşme sürecini kolaylaştırmak

İlk Yardımın Önemi

► Trafik kazaları ve diğer acil durumlarda erken müdahale ölüm ve sakatlık riskini önemli ölçüde azaltır.

► Bilinçsiz yapılan ilk yardım, yaralının durumunu daha da kötüleştirebilir.

► İlk yardımın doğru uygulanması, sağlık ekipleri olay yerine gelene kadar hastanın hayatta kalmasını ve daha az zarar görmesini sağlar.

Sonuç olarak, ilk yardım bilincine sahip olmak herkesin öğrenmesi gereken hayati bir konudur.

3T Kuralı: Tanı, Tedavi ve Taşıma

Çok sayıda yaralının olduğu acil durumlarda ilk yardım uygulamalarında öncelik belirlemek için kullanılan temel yöntem “3T Kuralı”dır.

Tanı (Teşhis)

► Yaralının/hastanın durumunun değerlendirilmesi, hayati tehlikesinin olup olmadığının belirlenmesi sürecidir.

► Yaralının bilinci açık mı, solunumu normal mi, kanama var mı gibi belirtiler değerlendirilir.

► Öncelikli müdahale gerektiren vakalar belirlenir.

Tedavi

► Yaralının durumuna uygun olarak hayati fonksiyonlarını koruyacak müdahaleler yapılır.

► Kanama durdurulur, şok belirtileri varsa şok pozisyonu uygulanır, solunum yolu açık tutulur.

► Bilinçli ve hızlı müdahale, hastanın yaşama şansını artırır.

► Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre, kazalardaki ölümlerin %10’u ilk 5 dakikada, %50’si ise ilk 30 dakikada meydana gelmektedir. Bu yüzden her saniye önemlidir.

Taşıma

► Yaralı, en güvenli şekilde taşınarak hastaneye ulaştırılır.

► Taşıma sırasında ilk yardım uygulamalarına devam edilir.

► 112 Acil Servis’e haber verilerek profesyonel sağlık ekibi yönlendirilir.

İlk Yardımın Trafik Kazalarında Önemi

► Trafik kazalarında zamanında ilk yardım yapılamadığı için birçok insan hayatını kaybetmektedir.

► 2012-2023 yılları arasında trafik kazalarındaki ölümler ve yaralanmalar incelendiğinde, doğru ilk yardım uygulamalarının hayati önem taşıdığı görülmektedir.

► Yaralıların doğru sınıflandırılması ve hızlı müdahale edilmesi, ölüm oranlarını önemli ölçüde azaltabilir.

Sonuç olarak, ilk yardım bilinci ve doğru uygulamalar ile birçok insanın hayatı kurtarılabilir.

İlk Yardımın Amaçları ve Temel Uygulamaları

İlk yardım uygulamalarının temel hedefleri şunlardır:

► Yaşamsal fonksiyonların sürdürülmesini sağlamak
► Hastanın/yaralının durumunun kötüleşmesini önlemek
► İyileşme sürecini hızlandırmak

İlk Yardımın 3 Temel Uygulaması:

1. Koruma:

► Olay yerinin güvenliğini sağlamak, tehlikeleri belirleyerek önlem almak gerekir.

► Olay yerinin değerlendirilmesi, yeni kazaların önlenmesi sağlanmalıdır.

2. Bildirme:

Olay, en kısa sürede 112 Acil Servis veya diğer yetkili kuruluşlara bildirilmelidir.

112 Acil Çağrı Merkezi Aranırken Verilmesi Gereken Bilgiler:

► Arayanın adı ve telefon numarası

► Olay yeri ve açık adresi

► Olayın kısa tanımı

► Hasta/yaralı sayısı ve durumu

► Yapılan ilk yardım uygulamaları

Dikkat: 112 Acil Servis gereksiz yere meşgul edilmemelidir!

3. Kurtarma (Müdahale):

Hasta veya yaralıya bilinçli ve sakin bir şekilde müdahale edilmelidir.

Eğer ilk yardım bilinmiyorsa, yanlış müdahaleden kaçınılmalı ve hasta/yaralı yerinden oynatılmamalıdır!

Bilinci kontrol etmek için hasta/yaralıya sorular sorulmalıdır:

- Adınız nedir?

- Nerede olduğunuzu biliyor musunuz?

- Neler olduğunu hatırlıyor musunuz?

Eğer bilinç kapalıysa, ilk yardımın ABC’si uygulanmalıdır:

İlk Yardımın ABC’si:

A. Airway (Hava yolu açıklığının sağlanması):

► Solunum yolunun açık olup olmadığı kontrol edilir.

► Eğer tıkanıklık varsa baş geriye eğilerek hava yolu açılmaya çalışılır.

B. Breathing (Solunumun kontrolü):

► Göğüs hareketleri gözlemlenir.

► Solunum olup olmadığı kontrol edilir.

► Solunumu yoksa suni solunum uygulanır.

C. Circulation (Dolaşımın değerlendirilmesi):

► Nabız ve kalp atışı kontrol edilir.

► Kalp atışı yoksa kalp masajı (CPR) yapılmalıdır.

Eğer kişi nefes almıyor ve nabzı yoksa, derhal 30 kalp masajı + 2 suni solunum uygulanmalıdır!

İlk yardım, profesyonel sağlık ekipleri gelene kadar hastanın hayatta kalmasını sağlamak için hayati önem taşır. Bu yüzden herkesin ilk yardım eğitimi alması büyük bir avantajdır.

Güvenli İlk Yardım Uygulaması İçin Alınması Gereken Önlemler

İlk yardım uygulamalarının güvenli ve etkili olması için dikkat edilmesi gereken temel noktalar şunlardır:

1. Olay Yerinin Değerlendirilmesi

İlk yardım uygulamadan önce olay yeri hızla incelenmeli ve güvenli hale getirilmelidir.

Olayın niteliği belirlenmeli:

► Kaza trafik kazası mı, yangın mı, düşme mi?

► Nasıl oldu?

Hasta/Yaralı Sayısı Saptanmalı:

► Kaç kişi etkilendi?

► Kimlerin acil yardıma ihtiyacı var?

Yaşam Bulguları Değerlendirilmeli (ABC):

A. Airway (Hava yolu açıklığı kontrol edilmeli)

B. Breathing (Solunum olup olmadığına bakılmalı)

C. Circulation (Nabız ve dolaşım kontrol edilmeli)

Acil Yardım Ekiplerine Haber Verilmeli: 112 Acil Çağrı Merkezi 📞 aranarak olayın durumu bildirilmelidir.

► Trafik kazasıysa: 🛑 İtfaiye ve polis birimlerine de haber verilmelidir.

2. İlk Yardımcının Kendini Koruması

İlk yardımcı kendisini ve hastayı tehlikelerden korumalıdır.

Eldiven, maske gibi koruyucu ekipman kullanılmalı

► Kanamalı yaralanmalarda Hepatit B, C, AIDS gibi bulaşıcı hastalıklara karşı korunmak için eldiven ve maske takılmalıdır.

Gaz kaçağı gibi tehlikeli durumlarda önlem alınmalı

► Kapalı ortam havalandırılmalı, gaz kaçağı varsa kesilmeli, elektrik bağlantıları kontrol edilmelidir.

3. İlk Yardım Müdahalesi Yapılırken Dikkat Edilmesi Gerekenler

► Hasta/Yaralı Yerinden Oynatılmamalıdır! Gereksiz hareketler, kırıklar veya iç kanama gibi ciddi yaralanmalara neden olabilir. Ancak hayati tehlike varsa (yangın, patlama riski vb.) hasta güvenli bir yere taşınmalıdır.

► Hasta/Yaralı Sıcak Tutulmalıdır. Şok riskini azaltmak için üzeri örtülmelidir. Bilinci kapalıysa ağzına kesinlikle bir şey verilmemelidir!

► Hasta/Yaralının Endişesi Giderilmeli, Sakinleştirilmelidir. Panik, hastanın durumunu kötüleştirebilir. Hoşgörülü ve sakin bir şekilde konuşulmalı, hastaya moral verilmelidir.

► Hasta/Yaralının Eşyaları Korunmalıdır. Kimlik, cüzdan, telefon vb. eşyalar korunmalı ve sağlık ekibine teslim edilmelidir.

4. Trafik Kazalarında Alınması Gereken Önlemler

► Kazaya Uğrayan Araç Güvenli Bir Alana Alınmalıdır.

► Kontağı kapatılmalı, el freni çekilmeli. Eğer LPG’li araçsa, bagajdaki LPG vanası kapatılmalıdır.

Olay Yeri İşaretlenmelidir. Arkadan gelen araçların kazaya sebep olmaması için en az 50 metre geriye üçgen reflektör veya uyarı levhası konulmalıdır.

► Kazazedeler Kırık ve Kanama Yönünden Kontrol Edilmelidir. Kanaması varsa hemen durdurulmalıdır.

► Kaza Yeri Fotoğraflanmalı ve Bilgiler Kaydedilmelidir.

► Kaza tespit tutanağı tutulmalı.

► Olay yerine gelen sağlık ekiplerine bilgi verilmelidir.

5. Sağlık Ekipleri Gelene Kadar Hastaya Göz Kulak Olunmalıdır

112 Acil Servis 👨‍⚕️ gelene kadar hasta/yaralı yalnız bırakılmamalıdır.

► Sağlık ekibi gelinceye kadar izlenmeli ve destek olunmalıdır.

► Olayla ilgili bilgiler yetkililere net bir şekilde aktarılmalıdır.

Unutmayın❗❗❗
İlk yardım, bilinçli ve sakin yapıldığında hayat kurtarır.
Eğer ilk yardım konusunda yeterli bilginiz yoksa yanlış müdahale yapmaktan kaçının ve profesyonel yardım gelene kadar hastayı güvende tutun! 🚑💙

Hastanın / Yaralının Durumunun Değerlendirilmesi

Olay yeri değerlendirmesinin ardından, hastanın veya yaralının durumunun değerlendirilmesi yapılmalıdır. Bu değerlendirmenin amacı, yaralanmanın ciddiyetini belirlemek, ilk yardım önceliklerini saptamak, uygun ilk yardım yöntemini seçmek ve güvenli bir müdahale sağlamak olarak sıralanabilir. Birden fazla hasta veya yaralı varsa, değerlendirme süreci daha dikkatli yürütülmelidir.

İlk değerlendirme aşamasında, yaralıya sözlü olarak ya da hafifçe omzuna dokunarak bilincinin yerinde olup olmadığı kontrol edilir. Beyindeki fonksiyon kaybına bağlı olarak uyku hâli (bilinç bozukluğu) ya da tamamen uyarılara tepki verememe (bilinç kaybı) yaşanabilir. Bu durumlar, sonraki müdahalelerin belirlenmesi açısından kritik öneme sahiptir. Yaşam bulgularının değerlendirilmesi, olay yerinde yapılacak ilk müdahalenin temel aşamalarından biridir.

A. Solunum Yolu Açıklığının Değerlendirilmesi

Solunum yolu tıkanıklığı, hava akışının engellenmesiyle akciğerlere oksijen ulaşamaması durumudur. Dil geriye kayabilir, ağızda biriken kan, kusmuk veya yabancı cisimler hava yolunu kapatabilir. Ayrıca boğaz yaralanmaları veya ses tellerindeki şişme de solunum yolunu tıkayabilir. Bilinç kaybı olan hastalarda tam tıkanma riski yüksektir ve hızlı müdahale gerektirir.

İlk yardım uygulamaları şu adımlarla gerçekleştirilir:

► Hastayı/yaralıyı sırt üstü yatırarak baş, boyun ve gövde hizasının düz olması sağlanır.

► Bilinç kaybı varsa, dilin geriye kayması veya yabancı cisim nedeniyle hava yolu tıkanabilir. İşaret parmağı çengel gibi kullanılarak yabancı cisim veya dil ağızdan çıkarılmalıdır.

► Daha sonra, bir el hastanın alnına, diğer el çenenin altına yerleştirilerek baş geriye doğru yatırılır ve çene yukarı kaldırılır (Baş geri-çene yukarı pozisyonu). Bu hareket, dilin yer değiştirmesini sağlayarak hava yolunu açar.

B. Solunumun Değerlendirilmesi

Hastanın/yaralının solunum yapıp yapmadığını anlamak için "Bak-Dinle-Hisset" yöntemi uygulanır. İlk yardımcı, başını hastanın göğsüne bakacak şekilde yan çevirerek yüzünü ağzına yaklaştırır ve çenesini iki parmağıyla hafifçe kaldırır. Bu sırada şu adımları izler:

► Bak: Göğüs kafesinin hareket edip etmediğini gözlemler.

► Dinle: Kulağını hastanın ağzına ve burnuna yaklaştırarak solunum sesi olup olmadığını kontrol eder.

► Hisset: Hastanın nefesini yanağında hissetmeye çalışır.

Eğer hasta solunum yapmıyorsa, yapay solunuma başlanmalıdır.

C. Dolaşımın Değerlendirilmesi

Dolaşımı değerlendirmek için ilk yardımcı, hastanın/yaralının nabzını kontrol eder. Çocuklarda şah damarından, bebeklerde koldaki atardamardan, yetişkinlerde ise boyundan, el bileğinden veya ayaktan nabız kontrolü yapılır. Eğer bilinç kapalı ama solunum ve nabız varsa, hasta kurtarma (koma) pozisyonuna getirilir. Nabız yoksa, kalp masajı (CPR) uygulanır: Göğüs kemiğinin ortasına dakikada 100 bası olacak şekilde 30 kez bası yapılır ve 2 kez ağızdan hava üflenir. Bu işlem hasta kendine gelene ya da tıbbi yardım gelene kadar devam eder.

Hastanın/yaralının durumu iki aşamada değerlendirilir. İlk olarak yaşam belirtileri kontrol edilir. Daha sonra hasta/yaralı baştan aşağı muayene edilir ve kendisiyle konuşularak bilgi edinilmeye çalışılır. Bu süreçte bilinç durumu, solunum ritmi, nabız sayısı, vücut ısısı, cilt rengi ve nemlilik gibi faktörler dikkate alınır. Eğer ilk yardımcı yalnızsa, 112 Acil Çağrı Merkezi’ni arayarak durumu bildirir.

Solunum Yolu Tıkanıklığı Durumunda Yapılacak İlk Yardım Basamakları

Solunum yolu tıkanıklığında vücut oksijenden yoksun kalır ve hızla müdahale edilmezse ölümcül sonuçlar doğurabilir. Kısmi tıkanma durumunda hasta/yaralı öksürebilir, nefes alabilir ve konuşabilirken, tam tıkanma durumunda nefes alamaz, ellerini boynuna götürerek çırpınır ve cilt rengi morarır.

Kısmi Tıkanmada Yapılacak İlk Yardım

➡ Ortam havalandırılmalı ve hasta temiz havaya çıkarılmalıdır.

➡ Ağız içi kontrol edilmeli, görünen yabancı cisim veya gevşek diş varsa çıkarılmalıdır.

➡ Öksürmeye teşvik edilmeli, hasta öksürebiliyorsa kendi kendine öksürmesine izin verilmelidir.

➡ Öksürük ve solunum zayıflarsa veya morarma başlarsa hemen müdahale edilmelidir.

➡ Yabancı cisim görülemiyorsa ve bilinci açıksa hasta oturur pozisyonda tutulmalı, bilinci kapalıysa yan yatırılarak acil yardım çağrılmalıdır.

Tam Tıkanmada Yapılacak İlk Yardım

Tam tıkanmada hastanın hava yolu tamamen kapanır, bu durumda Heimlich Manevrası uygulanmalıdır. Heimlich Manevrası, hastanın yaş grubuna ve bilinç durumuna göre farklı şekillerde uygulanır.

➡ Bilinçli yetişkin ve çocuklarda Heimlich Manevrası:

1. Hasta ayakta veya oturuyorsa arkasına geçilir.

2. Bir el yumruk yapılarak göbek deliğinin hemen üstüne, göğüs kemiğinin altına yerleştirilir.

3. Diğer el yumruğun üzerine konarak ani ve yukarı doğru baskı uygulanır.

4. Bu hareket hastanın bilinci kapanana kadar veya yabancı cisim çıkana kadar tekrarlanır.

➡ Bilinçsiz hastalarda Heimlich Manevrası:

1. Hasta sert bir zemine sırt üstü yatırılır.

2. Kurtarıcı, hastanın bacaklarının üstüne gelecek şekilde diz çökerek göbek üstüne bası uygular.

3. Her 30 göğüs basısından sonra ağız içi kontrol edilir ve gerekirse yapay solunum uygulanır.

➡ Bebeklerde Heimlich Manevrası:

1. Bebek yüzüstü avuç içine yatırılır, başı vücudundan aşağıda olacak şekilde tutulur.

2. Sırtına 5 kez hafif ama etkili vurulur.

3. Eğer cisim çıkmazsa bebek sırtüstü çevrilerek göğüs kemiğinin altına 5 kez bası uygulanır.

Bu basamaklar hızlı ve bilinçli bir şekilde uygulandığında hastanın hayatını kurtarma şansı artar.

Kanamalarda Yapılacak İlk Yardım Uygulamaları

Kanama, damar bütünlüğünün bozulması sonucu kanın dışarı akmasıdır. Bir yetişkinin 1-1,5 litre kan kaybetmesi hayati tehlike oluşturabilir. Kanamalar, dış kanama, iç kanama ve doğal açıklıklardan olan kanamalar olarak sınıflandırılır. Damar türüne göre de atardamar, toplardamar ve kılcal damar kanamaları şeklinde ayrılır. Atardamar kanamalarında kan fışkırarak akar ve hızlı kan kaybına yol açabilir.

Kanamayı Durdurmak İçin İlk Yardım Yöntemleri

Basınç Uygulama: Yaraya temiz gazlı bez koyarak sıkıca bastırılır. Eğer kanama devam ederse ikinci bir bez konularak basınç artırılır.

Yukarı Kaldırma: Kanayan bölge, kalp seviyesinin üzerine kaldırılarak kan akışı azaltılır.

Basılı Sargı Uygulama: Yaraya kapatılan beze elastik olmayan bandaj sarılır ve basınç artırılır.

Turnike Uygulama: Kanama çok şiddetliyse, ana damara turnike uygulanır, ancak bu yöntem en son çare olarak ve belirli aralıklarla gevşetilerek kullanılmalıdır.

İç kanamalar genellikle darbe, şiddetli travma, kırıklar veya silahla yaralanma sonucu oluşabilir. Yaralıda şok belirtileri görülebilir. Bu durumda bilinç ve ABC değerlendirilir, hemen 112 Acil yardım çağrılır, yaralının ayakları 30 cm yukarı kaldırılır ve üzeri örtülerek hareket ettirilmemesi sağlanır. Ayrıca yiyecek ve içecek verilmemeli, yaşamsal bulgular takip edilerek sağlık kuruluşuna sevki sağlanmalıdır.

Kulak, burun ve ağız kanamalarında ilk yardım uygulamaları farklılık gösterir. Burun kanaması durumunda, hastanın başı hafif öne eğdirilir, burun kanatları beş dakika boyunca sıkılır ve ağızdan soluk alması sağlanır. Eğer kanama durmazsa en yakın sağlık kuruluşuna gidilir. Kulak kanaması ise iç veya dış kulakta olabilir. Dış kulak kanamalarında temiz bir bezle silinir, ciddi durumlarda tıkamadan kapatılır ve hastanın bilinci yerindeyse sırt üstü yatırılır, bilinç kaybı varsa kanayan kulak üzerine yan yatırılır. Kulak kanamalarında tıbbi müdahale gerekebilir, bu nedenle hastanın sağlık kuruluşuna ulaştırılması önemlidir.

Genel olarak kanamalarda ilk yardımın temel amacı, kanamayı durdurmak ve şok oluşumunu engellemektir. Vücuttaki kanın %20’sinden fazlası kaybedildiğinde yaşamsal tehlike ortaya çıkabilir. Bu nedenle her kanama ciddiye alınmalı ve uygun ilk yardım uygulamaları hızlı ve etkin şekilde yapılmalıdır.

Şok Durumunda Yapılacak İlk Yardım Uygulamaları

Şok, vücudun oksijen bakımından zengin kandan yeterince yararlanamaması sonucu oluşan dolaşım yetmezliğidir. Hücrelerin oksijen ihtiyacı karşılanmadığında bilinç kaybı ve organ yetmezliği gibi ciddi sonuçlar doğurabilir. Şok belirtileri şunlardır:

► Endişe, huzursuzluk, telaş

► Zor algılanan, hızlı ve zayıf nabız

► Hızlı ve yüzeysel solunum

► Kan basıncında düşüş, titreme ve soğuk terleme

► Baş dönmesi, mide bulantısı, aşırı susama

► Bilinç kaybı

Şok Durumunda Yapılacak İlk Yardım

Şok geçiren kişiye erken müdahale hayat kurtarıcıdır. İlk yardımcı öncelikle çevrenin güvenliğini sağlar, ardından aşağıdaki adımları uygular:

1. Hasta/yaralı sırt üstü yatırılır ve bacakları 30-40 cm yukarı kaldırılır.

2. Kusma riski varsa başı yana çevrilerek hava yolu açıklığı sağlanır.

3. Yaşam bulguları (ABC) belirli aralıklarla kontrol edilir.

4. Sıkan kıyafetler gevşetilir, hastanın üzeri örtülerek sıcak tutulur.

5. Psikolojik destek verilerek endişe ve korkuları giderilmeye çalışılır.

6. Kanama veya kırık varsa uygun müdahaleler yapılır.

7. Hemen 112 Acil Servis aranarak tıbbi yardım istenir.

Dikkat! 🚨 Hastayı sarsmak, tokatlamak, oturtmak veya ayağa kaldırmak yanlış ve tehlikelidir.

Şok, ölümcül olabilir ve erken fark edilip müdahale edilmesi hayati önem taşır. 🚑

Zehirlenmelerde Uygulanacak İlk Yardım Basamakları

Zehirlenme, zehirli maddelerin vücuda solunum, sindirim veya deri yoluyla alınması sonucu yaşamsal fonksiyonların bozulmasıdır. Besin zehirlenmeleri, gaz zehirlenmeleri ve tarım ilacı zehirlenmeleri en sık görülen zehirlenme türleridir. Zehirlenme belirtileri, zehrin vücuda giriş şekline göre farklılık gösterir.

A. Solunum Yoluyla Zehirlenme ve İlk Yardım

Solunum yoluyla zehirlenme; karbonmonoksit (tüp, şofben, egzoz gazı), kimyasal temizlik malzemeleri, klor, uçucu gazlar, boya ve yapıştırıcı dumanları gibi maddelerden kaynaklanabilir. Belirtileri baş dönmesi, solunum güçlüğü, morarma, kusma, çarpıntı, görme bozukluğu ve bilinç kaybıdır.

İlk Yardım Uygulamaları

► 112 Acil Çağrı Merkezi aranmalı ve tıbbi yardım istenmelidir.

► Zehir kaynağı kapatılmalı, gaz sızıntısı varsa ortam havalandırılmalıdır.

► Zehirlenen kişi temiz havaya çıkarılmalı, hareket ettirilmeden yarı oturur pozisyonda tutulmalıdır.

► Solunumu durmuşsa yapay solunum ve kalp masajı uygulanmalıdır.

► Elektrik düğmeleri ve ateşli maddeler kullanılmamalıdır, olası patlama riskine karşı dikkat edilmelidir.

Solunum yoluyla zehirlenmelerin önlenmesi için gaz dedektörleri kullanılmalı, tüp ve şofben gibi cihazlar düzenli kontrol edilmelidir.

B. Sindirim Yoluyla Zehirlenme ve İlk Yardım

Sindirim yoluyla zehirlenme, en sık karşılaşılan zehirlenme türüdür ve tarım ilaçları, yapay gübreler, zehirli mantarlar, bozuk besinler, küflenmiş gıdalar ve aşırı alkol tüketimi gibi nedenlerle meydana gelir. Belirtileri genellikle yarım saat veya daha uzun sürede ortaya çıkar ve ağızda yanma, mide bulantısı, kusma, karın ağrısı, gaz, şişkinlik, ishal ve halsizlik gibi şikâyetlerle kendini gösterir.

İlk Yardım Uygulamaları

► Bilinci kontrol edilir, solunum ve nabız değerlendirilir (ABC).

► Bilinç kaybı varsa koma pozisyonuna alınarak üzeri örtülür.

► Ağız suyla çalkalanır, zehirli madde elle temas etmişse eller sabunla yıkanır.

► Hasta kendiliğinden kusuyorsa kusmuğun solunum yoluna kaçmasını önlemek için başı yana çevrilir.

► Kusturulmaya çalışılmaz! Özellikle yakıcı veya kimyasal maddeler alındıysa kesinlikle kusturma işlemi yapılmaz.

► Zehirlenmenin saati, alınan madde ve hasta/yaralının ilaç kullanıp kullanmadığı bilgileri kaydedilir ve 112 Acil Çağrı Merkezi’nden tıbbi yardım istenir.

Sindirim yoluyla zehirlenmelerin önlenmesi için besinlerin temizliğine dikkat edilmeli, son kullanma tarihi geçmiş ürünler tüketilmemeli ve mantar gibi doğada bulunan besinler bilinçsizce yenmemelidir.

C. Deri (Cilt) Yoluyla Zehirlenme ve İlk Yardım

Deri yoluyla zehirlenme, böcek sokmaları, hayvan ısırıkları, tarımsal ilaçlar, bazı ilaçlar ve kimyasalların doğrudan deriyle veya giysilerle teması sonucu gerçekleşir. Farkında olunmadan meydana gelebilir ve belirtiler bazen hemen ortaya çıkmayabilir.

Belirtiler

► Solunum güçlüğü, hırıltılı nefes alma, bulantı ve kusma

► Ağız çevresinde köpüklü salya, göz bebeklerinde küçülme, bulanık görme

► Kan basıncında düşme, baş ağrısı, huzursuzluk

► Böcek sokmalarında şişlik, kızarıklık ve acı hissi

İlk Yardım Uygulamaları

► Zehirlenmeye neden olan madde uzaklaştırılır, kişi güvenli bir ortama taşınır.

► Yaşam bulguları (ABC) değerlendirilir ve solunum desteği sağlanır.

► Eller ve diğer vücut bölgelerinin zehirli maddeyle teması önlenir, eldiven gibi koruyucu önlemler alınır.

► Zehir bulaşmış giysiler çıkarılır.

► Etkilenen deri bölgesi 15-20 dakika boyunca bol suyla yıkanır.

► 112 Acil Çağrı Merkezi aranarak tıbbi yardım istenir.

► Zehirli maddenin türü ve belirtiler kaydedilerek sağlık görevlilerine bildirilir.

Ayrıca zehirlenme vakalarında "Ulusal Zehir Danışma Merkezi (UZEM)" 114 numaralı telefon hattından 7/24 destek alınabilir. Zehirlenme riskine karşı, kimyasalların güvenli şekilde saklanması, korunması ve böcek sokmalarına karşı önlem alınması önemlidir.