Konu Detayı Sayfası
Genetik Mühendisliği ve Biyoteknoloji Uygulamalarının İnsan Hayatına Etkisi
Özetini Okumak İçin Tıklayınız...
Genetik Mühendisliği ve Biyoteknoloji Uygulamalarının İnsan Hayatına Etkisi:
-
Sağlık Alanında Etkileri:
- Genetik mühendisliği ve biyoteknoloji, tıbbi alanda çeşitli yeniliklere yol açmıştır. Gen tedavisi ve biyoteknolojik ilaçlar gibi uygulamalar, genetik hastalıkların tedavisi ve hastalıkların daha etkili bir şekilde yönetilmesi için umut vadeder.
- Örneğin, insülin üretimi için genetik mühendislik kullanılarak, diyabet hastalarının tedavisinde önemli bir gelişme sağlanmıştır.
-
Tarım Alanında Etkileri:
- Genetik mühendisliği ve biyoteknoloji, tarım alanında da önemli etkilere sahiptir. Genetik olarak değiştirilmiş bitkilerin (GDO'lar) kullanılması, daha verimli mahsullerin üretilmesine ve tarım ürünlerinin besleyici değerinin artırılmasına yardımcı olabilir.
- Ayrıca, pestisit kullanımını azaltarak çevresel etkileri azaltabilir ve tarım üretimini daha sürdürülebilir hale getirebilir.
-
Endüstriyel Etkileri:
- Endüstriyel süreçlerde, enzimlerin genetik mühendislik yoluyla optimize edilmesi, üretim verimliliğini artırabilir. Biyoplastiklerin ve biyoyakıtların üretimi gibi alanlarda da genetik mühendislik önemli bir rol oynar.
- Bunlar, fosil yakıtların yerine daha sürdürülebilir ve çevre dostu alternatiflerin geliştirilmesine katkı sağlayabilir.
-
Etik ve Güvenlik Meseleleri:
- Genetik mühendisliği ve biyoteknoloji uygulamalarıyla ilişkili birçok etik ve güvenlik endişesi bulunmaktadır. Bunlar arasında insan sağlığına zarar verme potansiyeli, çevresel etkiler, biyogüvenlik riskleri ve genetik çeşitlilik kaybı yer alır.
- Bu nedenle, bu uygulamaların geliştirilmesi ve uygulanması sırasında dikkatli bir şekilde değerlendirilmesi ve yönetilmesi önemlidir.
-
Toplumsal ve Ekonomik Etkileri:
- Genetik mühendisliği ve biyoteknoloji, toplumların ve ekonomilerin yapısını etkileyebilir. Özellikle tarım ve sağlık sektörlerindeki yenilikler, toplumların beslenme durumu ve sağlık hizmetlerine erişimi üzerinde büyük etkilere sahip olabilir.
- Genetik hastalıkların teşhisi, gen terapisi ile mikroorganizmaların kullanılarak aşı ve interferon gibi savunma proteinlerinin ve çeşitli hormonların üretilmesi genetik mühendisliğinin ve biyoteknolojinin sağlık alanındaki uygulamalarına örnektir.
- Biyoteknolojik çalışmalar; aşı, serum, antibiyotik ve hormon gibi çeşitli maddelerin üretimi ile sağlık sektörüne ciddi katkılar sağlamıştır.
- Bu alanda gen klonlaması yolu ile ilk üretilen ürün insülin hormonudur.
- İnsülin; pankreasta üretilen, kan şekerini düzenleyen önemli bir hormondur. İnsanlarda bu hormon üretilemediğinde (Tip-I diyabet) ya da yeterince üretilmediğinde (Tip-II diyabet) şeker hastalığı oluşur.
- Tip-I diyabet hastaları, insülin hormonunu dışardan günlük dozlar hâlinde almak zorundadır.
- Daha önceki yıllarda insülin, çeşitli memeli hayvanlardan az miktarda alınabiliyordu.
- Ancak bu şekilde elde edilen insülinin hem maliyeti yüksekti hem de bazı insanlarda alerjiye neden olabiliyordu.
İlaç Üretimindeki Rolü
- 1980’li yıllarda biyoteknoloji sayesinde insan DNA’sındaki insülin üretimini sağlayan genin bakterilere aktarılmasıyla çok miktarda ve ucuza insülin hormonu üretilmiştir.
- Daha sonraki yıllarda başka hormonlar ve antibiyotikler de bu şekilde kolaylıkla elde edilmiştir.
- Bakterileri yok etmede kullanılan antibiyotikleri sentetik olarak üretmek hem zor hem de pahalıdır.
- Günümüzde birçok antibiyotik, DNA teknolojisi ile daha ucuza ve fazla miktarda üretilmektedir.
Aşıların Üretilmesindeki Rolü
- Günümüzde insan sağlığını tehdit eden ve salgınlara neden olan birçok bulaşıcı hastalık, virüs kökenlidir.
- Virüsleri bakterilerde olduğu gibi antibiyotikler ile yok etmek mümkün değildir.
- Virüslerin neden olduğu hastalıklar, güçlü bağışıklık sistemi ile yok edilebilir ve bunun için de aşılanmak en etkili yoldur.
- Bağışıklık sistemi hücreleri, virüsleri taşıdıkları protein kılıflarından ayırt ederek gerekli bağışıklığı oluşturmaktadır.
- Bunun için sağlıklı insanlara virüsü çevreleyen kılıftaki proteinler verilerek bunları virüs gibi algılamaları sağlanır.
- Gerekli bağışıklık oluşturulabilir.
- Bu amaçla bazı bakterilere, protein kılıf sentezinden sorumlu virüs DNA’ları aktarılarak bakterilerin virüslere ait proteinlerden bolca üretmesi sağlanmıştır.
- Elde edilen bu proteinlerden de çeşitli aşılar üretilmiştir.
- Türk bilim insanları ulusal ve uluslararası alanda yeni tip korona virüse(Covid-19) yönelik başarılı aşı çalışmaları yapmaktadırlar ve halen farklı aşı çalışmaları devam etmektedir.
İnterferon Üretimine Katkısı
- Parazit, bakteri, virüs ve tümörlere karşı vücudumuzda üretilen ve interferon denilen bağışıklık molekülleri, aynı yöntemle üretilebilmektedir.
- İnterferon üretiminde E. coli gibi bakterilerden, çeşitli transgenik canlılardan yararlanılmaktadır.
- İnterferonlar kanser tedavilerinde sıklıkla kullanılmaktadır.
- Son yıllarda biyoteknoloji alanında yapılan çalışmalar, özellikle DNA ve mRNA’daki nükleotit dizilerini belirleme tekniklerindeki gelişmeler, tıp alanında çalışan araştırmacılara genleri karşılaştırma olanağı vermiştir.
- Bu karşılaştırmalar, kişiye özgü kanser tedavilerinin uygulanmasını sağlamıştır.
- Rahim ağzı kanserinin önlenmesinde biyoteknolojik yöntemlerle geliştirilen aşılar kullanılmaktadır.
- Modern biyoteknolojik çalışmalarla, tıbbi uygulamalarda bazı hastalıkların tedavisinde kullanılmak üzere uygun özelliklere sahip çeşitli virüsler de üretilmiştir.
Üniteye Bağlı Diğer Konular
