Eşeysiz Üreme
Eşeysiz üreme, tek bir organizmanın (genellikle bir hücrenin) bölünerek yavru üretmesi sürecidir. Bu üreme şekli, genetik olarak aynı olan klonal yavruların üretilmesine neden olur. Eşeysiz üreme, organizmaların hızlı bir şekilde nesil geçmesini sağlar ve uygun koşullar altında popülasyonun hızla artmasına katkıda bulunabilir.
Eşeysiz üreme çeşitli biçimlerde gerçekleşebilir. Bunlar arasında en yaygın olanı:
Bölünme (Fisyon): Bir hücre veya organizmanın iki veya daha fazla klonal parçaya bölünmesiyle gerçekleşir. Örnekler arasında bakterilerin bölünmesi ve amip gibi protistlerin bölünmesi bulunur.
Tomurcuklanma (Budding): Yeni bir organizma, ebeveyn organizmanın vücudunda bir tomurcuk oluşturarak büyür. Bu tomurcuk, zamanla ayrılır ve bağımsız bir organizma haline gelir. Örneğin, hidra gibi bazı hayvanlar tomurcuklanma ile ürer.
Parthenogenesis (Tek Eşeyli Üreme): Dişi bir organizmanın yumurtasının döllenmeksizin gelişmesiyle gerçekleşir. Yavru, annenin genetik materyalini tamamen taşır. Böcekler, bazı sürüngenler ve balıklar gibi birçok organizmada görülür.
Eşeysiz üreme, organizmaların çevresel değişikliklere hızla uyum sağlamasına yardımcı olabilir. Ancak, genetik çeşitlilik eksikliği nedeniyle, bir türün uzun vadede hayatta kalmasını zorlaştırabilir. Bu nedenle, eşeysiz üreme genellikle karmaşık yaşam formlarında bir üreme stratejisi olarak sınırlıdır.
Eşeysiz Üremenin Temel Özellikleri ve Canlılar İçin Önemi
Eşeysiz Üremenin Canlılar Üzerindeki Etkileri
Avantajları
Dezavantajları
Eşeysiz Üremenin Çeşitleri
Eşeysiz üreme;
1. Bölünerek Üreme
Dikkat!!!
2. Tomurcuklanma
3. Rejenerasyon ile Üreme
4. Sporla Üreme
İlkbaharda orman altında yoğun bir şekilde şapkalı mantarların oluştuğunu görürüz. Havaların ısınmasıyla birlikte bu mantar türleri kısa sürede kaybolur. Aylarca göremediğimiz bu mantarlar, bir sonraki ilkbahar aylarında kısa sürede nasıl çoğalabilmektedir?
Çiçeksiz bitkilerde spor hücreleri spor kesesi içinde mayoz bölünme sonucunda oluşur. Bu nedenle spor hücreleri arasında kalıtsal çeşitlilik görülür. Spor keselerinin patlamasıyla sporlar etrafa yayılır. Sporlar, olumsuz çevre şartlarına karşı dayanıklı olduklarından uzun süre canlılıklarını korurlar.
5. Partenogenez
6. Vejetatif Üreme
Zirai üretimde vejetatif üretimin kullanım amaçları şunlardır
Vejetatif Üreme Çeşitleri ve Tarım Sektöründe Kullanım Alanları
Önemli vejetatif üreme çeşitleri şunlardır:
Sürünücü Gövde (Stolon) ile Üreme
Örneğin; çilek bitkisinde toprak yüzeyinde büyüyen sürünücü gövde üzerindeki göz adı verilen yapılar, köklenerek yeni çilek bitkilerini meydana getirir.
Yumru Gövde ile Üreme
Patates, yer elması gibi bitkilerin yumru gövdeleri üzerinde bulunan ve nodyum denilen gözlerden gelişen sürgünler, yavru bitkileri oluşturur.
Rizom Gövde ile Üreme
Çelik ile Üreme
Doku Kültürü
Soğanla Üreme
Vejetatif Üremenin Avantajları
Dikkat!!!
Vejetatif üretim teknikleri, nesli tükenmekte olan bitki türlerinin korunması, üretimi zor olan bitki türlerinin çoğaltılması ve geliştirilmesi ile ekonomik önemi olan bitkilerin çok sayıda üretilmesi bakımından son derece önemlidir.
Bakterinin ikiye bölünme ile üreyebilmesi; I Uygun sıcaklık II. Yeterli su III. Uygun besleyiciler IV. Uygun pH ortam koşullarından hangilerinin sağlanmasıyla gerçekleşebilir?
A. I ve IIDoğru Cevap: E
Açıklaması: Canlılar ancak çevre koşulları uygunsa üreyebilir. Her canlı hücrede olduğu gibi bakterilerin üreyebilmesi için de uygun sıcaklık, su, besin ve pH gereklidir.
Aşağıdaki canlı gruplarından hangisinde tomurcuklanma yoluyla üreyen canlı türleri bulunur?
A. Mantar — HayvanDoğru Cevap: A
Açıklaması: Tomurcuklanma ile üreme bira mayasında görülür. Bira mayaları mantarlar aleminde yer alır. Ayrıca hidrada (sölenter) görülür ve hidralar hayvanlar aleminde bulunur.
Bu çalışma ile ilgili; I. Oluşan kavakta gözlenen farklı fenotipik özellikler çevrenin etkisi ile gerçekleşmiştir. II. Çelikle üreme örneğidir. III. Yeni oluşan kavak birkisinin genetik yapısı ata canlıdan farklıdır. verilenlerden hangileri doğrudur?
Aşağıdaki çalışmayı yapan bir araştırmacı ergin bir kavak ağacının dallarından bir tanesini keserek uygun ortam koşullarında yetiştiriyor ve t zaman sonra aynı özellik ve yapıya sahip yeni bir kavak elde ediyor.
A. Yalnız IDoğru Cevap: B
Açıklaması:
Buna göre bu çalışmadan; I. I numaralı olay rejenerasyonla üremedir. II. II numaralı olayda kopan parça hücre döngüsüyle yenilenmiştir. III. I ve II numaralı olaylar sonrasında kalıtsal çeşitlilik meydana gelmez. ifadelerinden hangileri çıkarılabilir?
(I) Deniz yıldızlarının üremesi hakkında çalışmalar yapan bir bilim insanı deniz yıldızının kopan bir kol parçasının yeni bir deniz yıldızı oluşturduğunu gözlemliyor. (II) Kopan kol parçasından geriye kalan deniz yıldızının ise kopan parçanın olduğu bölgeyi tamamladığını gözlemliyor.
A. Yalnız IDoğru Cevap: E
Açıklaması:
Çeşitli canlılardaki olaylar aşağıda verilmiştir. I. Öglenadan bölünme ile iki yeni öglena oluşması II. Bira mayasında tomurcuklanma ile yeni bira mayalarının oluşması III. Tek yumurta ikizlerinin oluşması IV. Kertenkelenin kopan kuyruğunun yerine yeni kuyruk oluşması verilenlerden hangileri eşeysiz üremeye örnek olamaz?
A. I ve IIDoğru Cevap: E
Açıklaması:
Eşeysiz üremede; I. Canlı sayısının artması II. Genetik açıdan özdeş yeni bireylerin oluşması III. Her kuşakta kromozom sayısının yarıya inmesi verilenlerden hangilerinin gerçekleşmesi beklenir?
A. Yalnız IDoğru Cevap: B
Açıklaması: Eşeysiz üremede canlı sayısı artar ve oluşan yeni bireylerin genellikle genetik özellikleri özdeştir. Eşeysiz üremeye bağlı olarak genetik özellikler değişmez. Eşeysiz üreyen canlılarda genetik yapı mutasyonla değişir. Eşeysi,z üremede kromozom sayısı korunur.
Tarımda vejetatif yolla üretimin tercih edilmesiyle; I. Verimli olmayan bitkilerde üremenin sağlanması II. Tohumsuz meyveye sahip bitkilerde üremenin sağlanması III. Kısa sürede, aynı kalitede ve çok sayıda yeni bitki üretiminin sağlanması IV. Yabanıl bitki türlerinde kalıtsal çeşitliliğin artmasının sağlanması verilenlerden hangileri sağlanabilir?
A. I, III ve IVDoğru Cevap: B
Açıklaması: Vejetatif üretimde; Çekirdeksiz meyveler üretilir. Üretim hızı ve ürün kalitesi yüksektir. Vejetatif üretimin temelinde mitoz bölünme yer aldığından kalıtsal yapı değişmez. Verimli bitki üretimi tercih edilir.
Öğrencilerimizin TYT (Temel Yeterlilik Testi) ve AYT (Alan Yeterlilik Testi) gibi sınavlara hazırlanırken kullanabilecekleri bilgileri sunuyoruz. Biyoloji konularında güçlü bir temel oluşturmak ve sınav başarınızı artırmak için doğru adrestesiniz!
Efeler-Aydın
info@biyolojihikayesi.com
................
©
Biyoloji Hikayesi.
All Rights Reserved.
Designed by
Biyoloji Hikayesi
Distributed By:
Hamza EROL