Eşeyli Üreme
► Genellikle aynı türden farklı cinsiyetlere sahip iki bireyin üreme hücrelerinin birleşmesiyle olur.
► Üreme organlarında gametler mayoz ile oluşur.
► Dişi bireylerde oluşan gametlere yumurta, erkek bireylerde oluşan gametlere ise sperm adı verilir.
► Temelini; mayoz ve döllenme olayları oluşturur.
► Üreme hücrelerinin kalıtsal içeriğinin birleşmesine Döllenme denir. Döllenmede çekirdekler birleşir.
► Döllenme ile oluşan canlının ilk hücresine Zigot denir.
► Zigot; mitoz bölünmeler geçirerek, farklılaşma ve embriyonik gelişim ile yeni bir bireyleri oluşturur.
► Oluşan yavrular hem birbirlerinden hem de atalarından farklı kalıtsal özelliklere sahiptir.
► Döllenme olayında; gametler şansa bağlı olarak bir araya geldikleri için tür içinde kalıtsal çeşitlilik oluşur. Bu çeşitlilik değişen çevre koşullarına dayanıklılığı artırır.
Eşeyli üreme;
♦ Bitki, hayvan ve mantarların çoğunda,
♦ Bazı protistlerde görülür.
► Bazı canlılarda erkek ve dişi gametler aynı canlı tarafından üretilir. Böyle canlılara Hermafrodit (erselik) Canlılar denir.
► Bu canlılar kendilerini dölleyebilir. Ancak çoğu kendini döllemeyi engelleyen adaptasyonlara sahiptir. Bu şekilde tür içi çeşitliliği artırırlar. Toprak ve yassı solucan, bazı tam çiçekli bitkiler hermafrodittir.
Çiçekli Bitkilerde Eşeyli Üreme
► Tam çiçeğe sahip bitki türlerinde oluşan polen aynı çiçeğin dişicik tepesine tutunup tozlaşırsa ve kendi yumurtasını döllerse bu üreme şekline Erselik Üreme denir.
► Tam çiçeğe sahip aynı türe ait iki farklı bitki karşılıklı tozlaşırsa bu üreme şekline Çapraz Tozlaşma denir.
► Döllenme dişi organın yumurtalığında gerçekleşir. Sperm ile yumurtanın birleşmesiyle zigot oluşur. Zigot mitoz bölünmeler geçirerek önce embriyo sonra yeni bitkiciği oluşturur.
► Embriyo + çenek + besi doku oluşarak tohum meydana gelir.
Metagenez
► Bazı canlıların yaşam döngüsünde eşeyli ve eşeysiz üreme birbirini takip ederek üreme sağlanır. Bu olaya Döl Değişimi (Metagenez) denir.
Metagenez;
♦ Bazı alglerde
♦ Çiçeksiz tohumsuz bitkilerde (kara yosunu, eğrelti otu gibi)
♦ Bazı omurgasız hayvanlarda ve mantarlarda görülür.
Konjugasyon
► Paramesyum gibi bazı tek hücreli ökaryot canlılarda ve bazı bakterilerde kalıtsal çeşitliliği artırmak için aynı türün bireyleri arasında gerçekleşen gen aktarımına Konjugasyon denir.
► Konjugasyon bir eşeyli üreme yolu değildir. Ancak kalıtsal çeşitliliği sağlamasından dolayı eşeyli üreme özelliği taşır.
Konjugasyon Karşılaştırması | |
Bakteri Konjugasyonu | Paramesyum Konjugasyonu |
Aynı türden iki canlı yanyana gelir. | Aynı türden iki canlı yanyana gelir. |
Sitoplazmik köprü kurulur. | Sitoplazmik köprü kurulur. |
Tek yönlü gen aktarımı olur. | Çift yönlü, karşılıklı gen aktarımı olur. |
Mayoz bölünme ve döllenme görülmez. (Bakteriler n kromozomludur) | Mayoz bölünme ve döllenme görülür. (Paramesyum 2n kromozomludur) |
Kalıtsal çeşitlilik sağlanır. Birey sayısı artmaz. | Kalıtsal çeşitlilik sağlanır. Birey sayısı artmaz. |
Dayanıklı yavrular oluşur. | Dayanıklı yavrular oluşur. |
Eşeyli Üremenin Genel Özellikleri
► Temeli; mayoz ve döllenme olaylarına dayanır.
► Üreme organları ve hücreleri görev alır.
► Kalıtsal çeşitlilik sağlar.
► Gamet oluşumu görülür. Genellikle iki farklı ataya ait gametlerin birleşmesiyle olur.
► Oluşan yavrular çevresel değişimlere dayanıklıdır ve adaptasyon yetenekleri yüksektir.
► Üreme hızı düşüktür. Az yavru oluşumu görülür.
Eşeyli ve Eşeysiz Üremenin Karşılaştırılması | |
Eşeyli Üreme | Eşeysiz Üreme |
Temeli mayoz ve döllenmeye dayanır. | Temeli mitoz ve benzeri bölünmelere dayanır. |
Kalıtsal çeşitlilik oluşturur. | Kalıtsal çeşitlilik oluşmaz. (Mutasyon ya da modifikasyonla oluşabilir) |
Gamet oluşumu görülür. | Gamet oluşumu yoktur. |
İki atadan yeni bireyler oluşur. | Tek atadan yeni bireyler oluşur. |
Üreme hızı yavaştır. | Üreme hızı yüksektir. |
Oluşan yavrular değişen çevre koşullarına dayanıklıdır. Adaptasyon yetenekleri yüksektir. | Oluşan yavrular değişen çevre koşullarına dayanıklı değildir. Adaptasyon yetenekleri düşüktür. |
Konu İle İlgili Sorular
İnsanda, normal olarak cinsiyet farklılığı aşağıdakilerden hangisine bağlıdır?
A. Otozom sayısıDoğru Cevap İçin Tıklayınız...
Doğru Cevap: C
Öğrencilerimizin TYT (Temel Yeterlilik Testi) ve AYT (Alan Yeterlilik Testi) gibi sınavlara hazırlanırken kullanabilecekleri bilgileri sunuyoruz. Biyoloji konularında güçlü bir temel oluşturmak ve sınav başarınızı artırmak için doğru adrestesiniz!
Efeler-Aydın
info@biyolojihikayesi.com
................
©
Biyoloji Hikayesi.
All Rights Reserved. Designed by
Biyoloji Hikayesi
Distributed By:
Hamza EROL