Konu Detayı Sayfası
Endokrin Bezleri ve Salgıladıkları Hormonlar
Endokrin Sistemin Genel İşlevi:
Ana Endokrin Bezler:
Hormonların Etkileri:
Endokrin Bozukluklar:
Endokrin bezler ve hormonlar, vücudun dengeli bir şekilde çalışmasını sağlar. Bu sistemdeki dengesizlikler ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir, bu nedenle endokrin sisteminin işleyişi önemlidir.
Salgı Bezleri Nedir?
Farklı görevleri yerine getirmek için özel kimyasal salgılar üreten hücre topluluklarına SALGI BEZLERİ denir.
Salgı Bezleri Kaç Çeşittir?
Salgı Bezleri; Epitel dokunun bir parçasıdır. Epitel Bez (Bez Epiteli) olarak adlandırılır. Bez epiteli iki çeşittir.
HİPOFİZ BEZİ
Hipofiz Hipotalamus İlişkisi
Hipotalamus iki tür salgı üretir.
1.Tür Salgıları: Hipofizin arka lobuna sinirsel yol ile taşınır ve burada depolanarak gerektiğinde kana verilir. Bunlar; Oksitosin ve ADH
2.Tür Salgıları: Hipofizin ön lobunun çalışmasını düzenleyen salgılardır. Bunlar; Salgılatıcı yani Riziling Faktör (RF = RH) ve Hormon salgısını durdurucu, engelleyici hormonlardır.
Hipofizin Ön Lobu ve Salgıladığı Hormonlar
Buradan yedi tane hormon salgılanır. Bunlar sırasıyla şunlardır.
NOT: Uyarıcı = Stimüle demektir. Uyarıcı latincede stimüle anlamına gelir. Kısaltmalarda S olarak ta kullanılır.
1. Büyüme Hormonu (Somatotropin Hormon = STH)
2. Tiroit Uyarıcı Hormon (TSH = TUH)
3. AdrenoCortiko Tropik Hormon (ACTH)
4. Folikül Uyarıcı Hormon (FUH = FSH)
5. Lüteinleştirici Hormon (LH)
6. Lüteotropik Hormon (LTH) = Prolaktin (PRL)
7. Melanosit Uyarıcı Hormon (MUH = MSH)
Hipofizin Arka Lobu ve Salgıladığı Hormonlar
1. AntiDiüretik Hormon (ADH) (Vazopressin)
2. Oksitosin Hormon
TİROİT BEZİ
1. Tiroksin Hormonu
2. Kalsitonin Hormonu
PARATİROİT BEZİ
Parathormon
BÖBREK ÜSTÜ BEZLERİ
Kabuk (Kortex) Bölgesi Hormonları
1. Kortizol Hormonu
2. Aldosteron Hormonu
Aldosteron Az Salgılanırsa
Aldosteron Çok Salgılanırsa
3. Adrenal Eşey Hormonları
Normalde erkeklerin testislerinden salgılanan testosteron ile dişilerin yumurtalıklarından salgılanan ve progesteron hormonları böbrek üstü bezlerinin kabuk bölgesinden de salgılanır. Ancak bu salgılar çok az miktarda olur. Erkeklerde az miktarda östrojen, dişilerde ise testosteron salgısı olur. Erkeklerde ses incelmesi, kadınlarda ses kalınlaşması, sakal bıyık çıkması, rahim körelmesi görülür.
Öz (Medulla) Bölgesi Hormonları
1. Adrenalin (Epinefrin) Hormonu
2. Noradrenalin (Norepinefrin) Hormonu
Bu iki hormon vücudumuzu karşılaştığı zor durumlara karşı hazırlar. Otonom sinir sisteminin kontrolünde salgılanırlar.
PANKREAS
Endokrin Bez Olarak Pankreas Hormonları
1. İnsülin Hormonu
İnsülin Yetersizliğinde ya da Az Salgılanması Durumunda
2. Glukagon Hormonu
Önemli Noktalar
Kan Şekerini Arttıran Hormonlar
1. Glukagon ve Adrenalin: Glikojeni glikoza çevirerek (Glukagon -> Karaciğerdekini Adrenali -> Kaslardakini)
2. Kortizol: Yağ ve proteinleri glikoza çevirerek
3. Büyüme Hormonu (STH): Yağ kullanımını arttırarak kan şekerini yükseltirler.
4. İnsülin ve Adrenalin: Hem karaciğer hem de kaslara etki eder.
5. Glukagon: Sadece karaciğere etki eder.
EŞEYSEL BEZLER
Eşeysel Bezler ve Hormonları
Dişilerde
1. Östrojen Hormonu
2. Progesteron Hormonu
Erkeklerde
Hipofiz Ön Lobundan
a. FSH
b. LH
1. Testosteron Hormonu
EPİFİZ BEZİ
Melatonin Hormonu (Karanlık Hormonu)
TİMÜS BEZİ
Timik Hormonu
ENDOKRİN SİSTEMİN KONTROLÜ (GERİ BİLDİRİM = FEED BACK)
Pozitif Geri Bildirim
Negatif Geri Bildirim
HOMEOSTASİ
NOT: Belirtilen endokrin bezlerin dışında vücudumuzda hormon üreten organlarımız da vardır. Bunlar;
1729
2076
1749
1584
1538
ACTH ve TSH hormonları ile ilgili olarak; I. Hipofiz bezinin ön lobundan salgılanma, II. Tiroksin üretimini uyararak metabolizmayı hızlandırma, III. Kan şekerinin düşürülmesini sağlama özelliklerinden hangileri ortaktır?
A. Yalnız IDoğru Cevap: A
Açıklaması: ACTH hipofizin ön lobundan salgılanır ve böbrek üstü bezinin kabuk kısmını uyarır. TSH hipofizin ön lobundan salgılanır, tiroit bezini uyarır ve buradan tiroksin salgılanmasını sağlar. Kan şekerinin artmasında ACTH etkili olur. Bu hormonun etkisiyle böbrek üstü bezinden kortizol salgılanır. Kortizol kan şekerinin artmasını sağlar.
Aşağıdaki hormonlardan hangisi hipofiz bezinden kana salgılanmaz?
A. KortizolDoğru Cevap: A
Açıklaması: Sorunun doğru cevabı A şıkkıdır.
Buna göre;
I. İnsülin hücre zarındaki reseptörüne bağlanarak etki gösterir. II. Yetersiz insülin hücrelere glikoz alınmasını azaltır. III. İnsülinin reseptörüne bağlanması glikozların hücreye geçişini engeller.açıklamalarından hangileri doğrudur?
Aşağıda insanlarda şeker hastalığının ortaya çıkma biçimleri verilmiştir.
A. Yalnız IDoğru Cevap: C
Açıklaması: Tip II diyabet hastalığında insülin olduğu halde kan şekeri düşmemiştir. Çünkü insülin hücre zarına bağlanmamıştır. Bu durum insülin hormonunun hücre zarındaki reseptöre bağlanarak iş yaptığını gösterir. Tip I diyabet hastalığında olduğu gibi yetersiz insülin hücrelere glikoz alınmasını azaltır. İnsülin hücrelere glikoz geçişini sağladığına göre hücreye geçişini engeller denilemez.
Aşağıdaki şekilde kan ve kemikler arasında Ca++ geçişini sağlayan hormonlar gösterilmiştir. Buna göre numaralı hormonları salgılayan endokrin bezler aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? I II
A. Paratiroit HipofizDoğru Cevap: B
Açıklaması: Kalsiyumun kandan kemiklere geçmesini sağlayan I kalsitonin hormonudur. Bu hormon tiroit bezinden salgılanır. Kemiklerden kana kalsiyum geçmesini sağlayan ise paratiroit bezinden salgılanan parathormondur.
I. Parathormon II. Tiroksin III. Kalsitonin IV. Adrenalin V. Glukagon Yukarıdaki hormonlardan aynı bez tarafından salgılananlar aşağıdakilerden hangisinde bir arada verilmiştir?
A. I - IIDoğru Cevap: B
Açıklaması: Sorunun doğru cevabı B şıkkıdır.
Hipofiz ve hipotalamus için; I. Yapısında nöron bulundurma II. Hormon Üretme III. Epitel Hücrelerden Oluşma özelliklerinden hangileri ortaktır?
A. Yalnız IDoğru Cevap: D
Açıklaması: Hipotalamus beynin bir parçasıdır ve nöronlar ile glia hücrelerinden oluşur. Hipofiz bezinde ise ön lop epitel hücrelerden arka lop ise sinir hücrelerinden meydana gelir. Yani her iki yapı için yapısında nöron bulundurma ortak bir özellik olur. Hipotalamus hücrelerinde üretilen ADH ve Oksitonin hormonları Hipofiz Bezinin arka lobundan kana verilir. Hipofiz bezinin ön obundan ise farklı görevleri olan hormonlar salgılanır.
Sempatik sinirlerin uyarması ile böbrek üstü bezlerden salgılanan adrenalin miktarı artan bir insanın kanında, grafiklerde gösterilen değişmelerden hangileri meydana gelir?
Doğru Cevap: D
Açıklaması: Kandaki adrenalin miktarının artması kan basıncını yükseltir. Adrenalin metabolizmayı hızlandırmasının yanında kan şekerini de yükseltir. Adrenalin karaciğerdeki glikojen miktarını azaltsa da kanda glikojen bulunmadığından kan glikojeni ile ilgili değişimin ortaya çıkmasını sağlamaz.
Grafikle ilgili olarak,
I. Hormon salgılandıktan sonra etkileyeceği doku ve organlara ulaşması için belirli bir süre geçer. II. Adrenalin etkisiyle soluk alışverişi ve kalp atış hızı artar. III. Hormon vücutta geçici bir etkiye sebep olur.yorumlarından hangileri yapılabilir?
Heyecanlanma sırasında salgılanan adrenalin hormonunun metabolizmayı etkileme durumu grafikte gösterilmiştir.
A. Yalnız IDoğru Cevap: E
Açıklaması: Hormon salgılandıktan hemen sonra etki göstermemiştir. Bu bize salgılandıktan sonra etkileyeceği dokuya gitmesi için belirli bir süre geçmesi gerektiğini gösterir. Adrenalin etkisiyle metabolizma hızlanmıştır. Bu ise ancak kan dolaşımının ve solunumun hızlanması ile sağlanabilir. Hormon vücutta belirli bir süre etkiye sahip olur. Aksi durumda sürekli hızlı metabolizma insana zarar verir.
Bir biyoloji öğretmeni dersinde konuyu anlatırken "Bu olay televizyonda şifreli bir yayını izlemeye benzer yani merkezden yapılan yayın her televizyona ulaşır ancak şifre çözücüsüne sahip televizyonlarda bu yayın izlenebilir" demiştir. Öğretmenin yapmış olduğu bu benzetme aşağıdaki biyolojik olaylarından hangisiyle ilişkilendirilebilir? (ÖSYM Sorusu 2020)
A. İskelet kası hücrelerinin motor nöronlar sayesinde uyarılmasıylaDoğru Cevap: B
Açıklaması: Hormonlar belirli dokularda etki gösterir. Bu durumun nedeni her hormon için hücrelerde hormona özgü reseptörlerin bulunmasıdır. Bütün hormonlar kan yolu ile taşınır. Ancak bu durum her hormonun bütün dokuları etkilemesi gerekir yargısını oluşturmak için kullanılabilir.
Böbrek üstü bezlerinden salgılanan hormonlar aşağıdaki olaylardan hangisinin düzenlenmesinde görev yapmaz?
A. Kan basıncıDoğru Cevap: E
Açıklaması: Sorunun doğru cevabı E şıkkıdır.
Öğrencilerimizin TYT (Temel Yeterlilik Testi) ve AYT (Alan Yeterlilik Testi) gibi sınavlara hazırlanırken kullanabilecekleri bilgileri sunuyoruz. Biyoloji konularında güçlü bir temel oluşturmak ve sınav başarınızı artırmak için doğru adrestesiniz!
Efeler-Aydın
info@biyolojihikayesi.com
................
©
Biyoloji Hikayesi.
All Rights Reserved.
Designed by
Biyoloji Hikayesi
Distributed By:
Hamza EROL