DNA Replikasyonu:
Tanım:
Adımlar:
Sonuç:
DNA Replikasyonu (DNA'nın Kendini Eşlemesi)
Replikasyon Nedir?
Semi Konservatif (Yarı Korunumlu) Model:
Matthew Meselson (Methiv Meselsın) ve Franklin Stahl (Franklin Sıtal)'ın Sürece Katkıları
Meselson ve Stahl’ın yaptığı çalışmalar aşağıda özetlenmiştir.
DNA’nın Kendini Eşleyebilmesinin Özellikleri
DNA Replikasyonu Nasıl Gerçekleşir?
DNA replikasyonu çok sayıda enzimin rol oynadığı bir olaydır. DNA’nın kendini eşleyebilmesi için ortamda adenin, guanin, sitozin ve timin deoksiribonükleotitlerinin; DNA polimeraz, DNA ligaz, helikaz enziminin; RNA primerlerinin ve DNA polimerazı aktifleştirmek için magnezyum (Mg) iyonlarının olması gerekir.
Replikasyon Orjini Nedir?
Helikaz Enzimi Ne İşe Yarar?
Polimeraz Enzimi Ne İşe Yarar?
DNA Ligaz Enzimi Ne İşe Yarar?
Okazaki Parçaları
Özel enzimler replikasyon orijinini tanır. DNA replikasyonu, replikasyon orijininde iki yöne doğru ilerler. Böylece bir replikasyon kabarcığı oluşur. Replikasyon kabarcığının her bir ucunda replikasyon çatalı yer alır. Bu noktalarda atasal DNA zincirleri çözülmüş durumdadır. Çözülme işleminde DNA helikaz enzimi görev yapar. Atasal DNA’nın zincirlerine bağlanan bazı proteinler, atasal DNA zincirlerinin birleşmesini engeller. Bu DNA zincirleri yeni DNA zincirleri için kalıp olarak görev yapar. Kısa bir RNA primeri, yeni DNA zincirinin sentezini başlatır. RNA primerinin 3’ ucuna DNA polimeraz enzimi kalıp DNA zincirine uygun nükleotitleri ekler. Böylece zincirlerden biri, 5’ ucundan 3’ ucuna doğru kesintisiz olarak sentezlenir.
Diğer yeni zincir 5' → 3' yönünde sentezleneceği için replikasyonun yönü replikasyon çatalından uzaklaşacak şekilde olur. Bu yönde sentezlenecek zincir kesintili olarak sentezlenir. Kesintili sentezlenen zincirin bu parçalarına Japon bilim insanı Reiji Okazaki’ye (Reyci Okazaki) atfen Okazaki parçaları denir. Kesintili zincirdeki her bir Okazaki parçası için ayrı RNA primeri görev alır. Her yeni RNA primerin 3’ ucuna DNA polimeraz III bir nükleotit ekler. RNA primerleri DNA polimeraz I enzimi ile çıkarılır. DNA polimeraz I, eksik nükleotitlerin yerine yenisini koyarken DNA ligaz ise yeni sentezlenen DNA ipliğindeki parçaları birbirine bağlar. Böylece her iki zincir de eksiksiz sentezlenmiş olur.
Apoptoza
Hücreler bölünmeden önce, DNA kendini replikasyonla iki katına çıkarmaktadır. Replikasyon olayı her zaman kusursuz olmamaktadır. Bazen mutasyonlar olabilmektedir. Mutasyonlar çoğu zaman etkisiz olsa da bir kısmı faydalı, bir kısmı zararlıdır. İşte bu zararlı mutasyonlar vaktinde düzeltilemezse hücre ya apoptoza (programlı hücre ölümü) girer ya da kanser hücresine dönüşür.
Bu süreçte aşağıdakilerden hangisi gerçekleşmeyebilir?
Protein sentezi sırasında DNA'nın belli bir bölümündeki genden mRNA sentezi gerçekleşiyor.
A. ATP harcanmasıDoğru Cevap: D
Açıklaması: DNA'nın ilgili bölümünde adenin nükleotiti yoksa mRNA'da urasil bulunmayabilir.
Yapısında 50 tane timin ve 60 tane de guanin nükleotiti bulunduran bir DNA'nın oluşturulması ve bir kez de kendini eşlemesi için toplam kaç fosfat molekülüne ihtiyaç vardır?
A. 160Doğru Cevap: D
Açıklaması: 50 T = 50 A 60 G = 60 S Bu DNA'da; toplam 220 nükleotit bulunduğu için 220 fosfat bulunur. Kendini eşlemesi içinde 220 fosfata ihtiyaç vardır. Toplam 440 fosfat gereklidir.
Bir hücrede aşağıdaki olaylardan hangisi gerçekleşirken DNA eşlenmesi de gerçekleşir?
A. Protein senteziDoğru Cevap: C
Açıklaması: Hücre bölünmesi sırasında yeni hücreler oluşturulduğu için, kalıtım materyali olan DNA'nın da eşlenmesi gerekir.
DNA replikasyonu sırasında oluşacak bir hata bu hücrede sentezlenen aşağıdaki moleküllerden hangilerini doğrudan etkiler?
A. ProteinDoğru Cevap: A
Açıklaması: Proteinler DNA'daki genetik bilgilere göre sentezlenirler.
I. Bölünme sayısının artışı ile; ağır azot taşıyan DNA'yı bulunduran bakterilerin oranı azalırken, normal azot taşıyan DNA'yı bulunduran bakterilerin oranı artar. II. İlk bölünme sonucunda oluşan hücrelerin tamamı melez DNA'ya sahiptir. III. Üçüncü bölünmesonucunda oluşan hücrelerde ağır azot taşıyan DNA'lar bulunmaz. ifadelerinden hangileri söylenemez?
Ağır DNA'ya sahip bakteriler N14'lü ortama konularak bulundukları ortamda üç kez bölünmeleri sağlanıyor. Bölünmeler sonucu hücrelerin DNA'ları incelendiğinde,
A. Yalnız IDoğru Cevap: C
Açıklaması: Replikasyon sırasında ortamda bulunan N14'lü nükleotitler kullanılır. Bu nedenle ağır azot taşıyan RNA'yı içeren bakteri sayısı her bölünmede azalır. Fakat kaç bölünme gerçekleşirse gerçekleşsin en başta sahip olunan ağır azot taşıyan DNA'lar korunur ve oluşan hücrelerin ikisinde bu DNA'lara rastlanır.
DNA eşlenmesi sırasında öncelikle iki zincirin birbirinden ayrılması gerekir. Bu zincirleri ayıran enzim aşağıdakilerden hangisidir?
A. DNA polimerazDoğru Cevap: C
Açıklaması: DNA helikaz enzimi iki zincir i birbirinden ayıran enzimdir.
Replikasyon sırasında gözlenen aşağıda verilen mutasyonlardan hangisi onarılabilir? Nedenini açıklayınız.
Doğru Cevap:
Açıklaması: a. Mutasyon onarılabilir, çünkü mutasyona uğrayan nükleotittin karşısında yer alan zincirde timin nükleotiti yerini korumaktadır. DNA timin nükleotidinin karşısına adenin bağlayarak mutasyonu onarabilir. b. b'de verilen ışın sonucu DNA'daki tek zincir korunduğu için DNA molekülü kendini onarabilir. c. c'deki ışın karşılıklı nükleotitlerin kopmasına neden olduğu için onarılamaz. d. d'deki ışın karşılıklı hidrojen bağı yapan nükleotitler kopmadığı için onarılabilir.
Melez DNA’lı (14N 15N) bir grup bakteriden biri normal (14N), diğeri ise ağır azotlu (15N) besin bulunan ortama aktarılarak bu ortamda birer kez bölünmeleri sağlanıyor. a. Bölünme sonucu oluşan tüm bakterilerin DNA’larının ağır, normal, melez olma yüzdelerini bulunuz. b. Bölünme sonucu oluşan tüm bakterilerin DNA’ları aynı tüpe konularak santrifüjlenirse tüpteki bantlaşma durumunu gösteriniz.
Doğru Cevap:
Açıklaması: Sorunun cevabı aşağıdadır.
Aşağıda verilen nükleik asit çeşidi için seçeneklerdeki ifadelerden hangisi yanlıştır?
A. Yapısında bulunan iki zincir birbirine antiparaleldir.Doğru Cevap: E
Açıklaması: DNA molekülünün nükleotitleri bölünme sırasında kendini eşlerken ayrıca DNA onarımları sırasında enzimler tarafından değişime uğratılabilir.
Aşağıda verilen olaylarla ilgili özellikleri yazarak tabloyu tamamlayınız.
Doğru Cevap:
Açıklaması: Sorunun doğru cevabı aşağıdadır.
Öğrencilerimizin TYT (Temel Yeterlilik Testi) ve AYT (Alan Yeterlilik Testi) gibi sınavlara hazırlanırken kullanabilecekleri bilgileri sunuyoruz. Biyoloji konularında güçlü bir temel oluşturmak ve sınav başarınızı artırmak için doğru adrestesiniz!
Efeler-Aydın
info@biyolojihikayesi.com
................
©
Biyoloji Hikayesi.
All Rights Reserved.
Designed by
Biyoloji Hikayesi
Distributed By:
Hamza EROL